បទវិភាគ
សង្គមជាតិ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ ជាទូទៅ ក្នុងរដ្ឋដែលប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ ក្រៅពីសិទ្ធិមូលដ្ឋាន ពលរដ្ឋម្នាក់ៗមានសិទ្ធិសំខាន់ៗជាច្រើនទៀត ដូចជា សិទ្ធិចងក្រងគ្នាជាក្រុម សិទ្ធិបញ្ចេញមតិយោលបល់ សិទ្ធិតវ៉ា សិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ សិទ្ធិចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត សិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពផ្សេងៗ ដូចជា ការប្រជុំ ការពិភាក្សា ការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តក្នុងការដឹកនាំនិងការអភិវឌ្ឍ និង ការធ្វើបាតុកម្មដើម្បីទាមទារ គាំទ្រ ឬ ប្រឆាំងអ្វីមួយ ជាដើម។ ប៉ុន្តែ សិទ្ធិទាំងអស់នេះ ត្រូវអនុលោមទៅតាមច្បាប់របស់រដ្ឋនីមួយៗ។ ហេតុនេះ មនុស្សដែលមានឱកាសដឹកនាំរដ្ឋប្រភេទនេះ ត្រូវតែទទួលស្កាល់សិទ្ធិទាំងអស់នេះ និង ប្រាកដជាត្រូវទទួលបានទាំងការគាំទ្រ ការសរសើរ ទាំងការប្រឆាំង ការរិះគន់ និង ការតវ៉ា តាមរយៈពាក្យសម្ដី តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និង តាមរយៈបាតុកម្ម ឬ សកម្មភាពផ្សេងៗដោយចៀសមិនរួច។
ដោយឡែកនៅកម្ពុជា ដែលជារដ្ឋមួយប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យដែរនោះ អ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រង ប្រាកដជាមិនអាចគេចផុតពីការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនានាពីភាគីពលរដ្ឋ ដូចដែលបានលើកឡើងខាងលើនោះទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣រហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ននេះ គេតែងតែសង្កេតឃើញមាន ការប្រឆាំង ការរិះគន់ និង ការតវ៉ាផ្សេងៗពីភាគីប្រជាពលរដ្ឋ វិស័យឯកជន និង សង្គមស៊ីវិល ចំពោះកំហុសឆ្គង ភាពខ្វះចន្លោះនៃការសម្រេចចិត្តនិងការដឹកនាំ និង វិធានការមិនសមហេតុផលមួយចំនួនរបស់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ ឬ អាជ្ញាធរ តាំងពីលើដល់ក្រោម។
ជាទូទៅ ការរិះគន់ បាតុកម្ម និង ការតវ៉ាផ្សេងៗ តែងតែធ្វើឡើងដោយប្រជាពលរដ្ឋ និង/ឬ សង្គមស៊ីវិល ដើម្បីប្រឆាំងទៅនឹងកំហុសឆ្គង ផលប៉ះពាល់ក្នុងការអភិវឌ្ឍ ឬ ការដឹកនាំ និង ការរំលោភបំពាន ពីនិយោជិត អ្នកាន់អំណាច បុគ្គលមានឥទ្ធិពល ស្ថាប័នរដ្ឋនិងឯកជន ជាដើម។ ជាការឆ្លើយតបវិញ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធតែងតែមានចំណាត់ការមួយចំនួន មានទាំងវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន។ កន្លងមក ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានករណីតិចតួច ដែលអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធបានសម្របសម្រួលជាមួយអ្នករិះគន់ អ្នកតវ៉ា ឬ បាតុករដើម្បីដោះស្រាយបញ្ចាប់បញ្ហាជាមួយបុគ្គល ឬ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
ករណីខ្លះទៀត អាជ្ញាធរ ហាក់ដូចជាធ្វើមិនដឹងមិនឮ ហើយថែមទាំងបណ្ដោយទុកឱ្យអ្នកតវ៉ាធ្វើសកម្មភាពជាច្រើនម៉ោង ច្រើនថ្ងៃ ច្រើនខែ ដើម្បីតវ៉ា ឬ ទាមទារអ្វីមួយពីមួយអាជ្ញាធរ, ពីក្រុមហ៊ុន ឬ ពីបុគ្គលមានអំណាចណាម្នាក់ រហូតដល់ពេលខ្លះ អ្នកតវ៉ា អស់ការអត់ធ្មត់ ក៏បានប្រើអំពើហិង្សាជាយថាហេតុ។
ករណីខ្លះទៀត អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ហាក់ដូចជា មានចេតនាមិនចង់ដោះស្រាយ ឬ មិនមានលទ្ធភាពដោះស្រាយបញ្ហាដែលអ្នកតវ៉ាកំពុងទាមទារ ដូច្នេះពួកគេ ក៏ប្រើវិធានការបង្ក្រាបដោយកងសន្តិសុខ នគរបាល ឬ ទាហានទៀតផង។ លើសពីនេះទៀត គេក៏សង្កេតឃើញមានករណីយកបាតុកម្មបង្ក្រាបបាតុកម្ម ឬ យកពិសបង្ក្រាបពិស និង ក៏មានប្រើយន្តការតុលការ ឬ សម្ពាធនយោបាយផងដែរ។
តាមពិតទៅ គ្មានអ្នកដឹកនាំណាម្នាក់ ចង់ឱ្យមានការរិះគន់ បាតុកម្ម និង ការតវ៉ាផ្សេងៗនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ក៏គ្មានអ្នកដឹកនាំណាម្នាក់ដែលអាចដឹកនាំបានល្អឥតខ្ចោះ ទាំងខ្លួនឯងផ្ទាល់ ទាំងមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់របស់ខ្លួនដែរ។ ដូច្នេះ វាពិតណាស់ថា ការរិះគន់ បាតុកម្ម និង ការតវ៉ាផ្សេងៗ ត្រូវតែកើតឡើងដោយចៀសមិនផុត ចំពោះអ្នកដឹកនាំរដ្ឋ អ្នកដឹកនាំស្ថាប័ន និង សូម្បីតែ អ្នកដឹកនាំគ្រួសារក៏មិនអាចគេចផុតដែរ។
ហេតុនេះ វាមិនមែនជារឿងចម្លែកទេ ដែលអ្នកដឹកនាំណាម្នាក់ ដូចជា មហាក្សត្រ ប្រធានាធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី ... ត្រូវគេ រិះគន់ ធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំង និង តវ៉ាចំពោះបញ្ហាផ្សេងៗក្នុងការសម្រេចចិត្តនិងសកម្មភាពដឹកនាំរបស់ខ្លួន។ ការចង់បិទមិនឱ្យមានបាតុកម្មឬការចង់បង្ក្រាបដោយហិង្សាចំពោះការរិះគន់ ការធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំង និង ការតវ៉ាចំពោះបញ្ហាផ្សេងៗ គឺជាទង្វើមិនស្របច្បាប់ មិនស្របនឹងគោលការណ៍សីលធម៌ និង សិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងសង្គមបរជាធិបតេយ្យ។
ហេតុនេះ អ្នកដឹកនាំទាំងឡាយណា ដែលព្យាយាមប្រកាន់គោលជំហរបែបនេះ ពួកគេមិនគ្រាន់តែ មិនទទួលបានការគាំទ្រចំពោះខ្លួនឯងផ្ទាល់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ទង្វើនេះថែមទាំងជះឥទ្ធិពលមិនល្អដល់បក្សនយោបាយរបស់ខ្លួន និង គ្រួសាររបស់ខ្លួនផងដែរ។ លើសពីនេះទៀត ពួកគេក៏អាចក្លាយទៅជាអ្នកទោស ឬ ឧក្រិដ្ឋជន ដូចជា ករណីមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម មាន ប៉ុល ពត, អៀង សារី, ខៀវ សំផន, នួន ជា...និង មេដឹកនាំ ផ្ដាច់ការ ជាច្រើននាក់ទៀតនៅលើពិភពលោក៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
