ភ្នំពេញ៖ នៅក្នុងសកម្មភាពបស់មនុស្សបច្ចុប្បន្ន មនុស្សត្រូវបានគេវិនិច្ឆ័យថា ជាសភាវៈ អាក្រក់ ពុករលួយ អាត្មានិយម និងគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែសារជាតិមនុស្ស ហាក់ដូចជានៅស្រពេចស្រពិលនៅឡើយ សម្រាប់បញ្ញវន្ត និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវទូទៅ។ តើធម្មជាតិរបស់មនុស្សពិតជាអាក្រក់ លោភលន់ អាត្មានិយម អត្តទត្ថ និង ពុករលួយមែនឬ?
ក្នុងចរន្តសង្គមថ្មី មនុស្សចាប់ផ្តើមឲ្យតម្លៃលើសម្ភារនិយម មាសប្រាក់ បុណ្យសក្តិ តួនាទី តំណែង និងអំណាច ជាជាងតម្លៃមនុស្ស។ ហេតុផលនេះហើយ ទើបជំរុញឲ្យមានសកម្មភាពអមនុស្សធម៌ និងព្រៃផ្សៃជាច្រើនដូចជា លួច ឆក់ប្លន់ កេងប្រវ័ញ្ច ជួញដូរគ្រឿងញៀន ជួញដូរមនុស្ស និង ទង្វើខុសច្បាប់មួយចំនួនទៀត។ តើធម្មជាតិមនុស្សពិតជាអាក្រក់មែនឬ?
ដើម្បីពន្យល់ឲ្យបានច្បាស់ពីធម្មជាតិមនុស្ស មានទស្សនវិទូចំនួនបីរូបដែលពិភពលោកទទួលស្គាល់ថា ជាអ្នកដែលពន្យល់ច្បាស់ពីធម្មជាតិមនុស្ស។
លោក Thomas Hobbes៖ ជាទស្សនវិទូជនជាតិអង់គ្លេស បានពន្យល់ថា នៅក្នុងសភាពធម្មជាតិមនុស្សបានបណ្តោយខ្លួនតាម សភាវគតិ អត្តទត្ថ និងចំណង់។ ដោយសារចលករទាំងបីនេះ បានធ្វើឲ្យមនុស្សក្លាយជាសត្រូវនឹងគ្នា។ លោកពន្យល់ថា មនុស្សជាឆ្កែចចកសម្រាប់មនុស្សគ្នាឯង ដែលខាំគ្នាឯងដូចឆ្កែចចក។ សភាពធម្មជាតិរបស់មនុស្សគឺជាសភាពគ្មានសន្តិសុខ ដោយសារមនុស្ស ត្រូវស្ថិតក្រោមអំណាចនៃអ្នកដែលខ្លាំងជាងខ្លួនឬអ្នកដែលពូកែបោកប្រាស់ជាងខ្លួន។ នៅក្នុងន័យនេះ លោកចង់ពន្យល់ថា សារជាតិ របស់មនុស្ស គឺមានធម្មជាតិអាក្រក់ ពោលគឺមនុស្សតែងតែប្រព្រឹត្តអំពើកេងប្រវ័ញ្ច ពុករលួយ គិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងគ្មានគុណធម៌ក្នុងនាមជាមនុស្ស។ នៅក្នុងសង្គមជាក់ស្តែងមនុស្ស មនុស្សឈ្លោះគ្នា ស៊ីសាច់ហុតឈាម ដើម្បីដណ្តើមអំណាច លាភសក្ការៈ តំណែងបុណ្យសក្តិ និងផលប្រយោជន៍។ (សៀវភៅ«ប្រវត្តិគំនិតនយោបាយបស្ចិមប្រទេស» រៀបរៀងដោយលោក អ៊ុំ ប៉ុម)
លោក Jean Jacques Rousseau៖ ជាទស្សនវិទូជនជាតិបារាំង បានពន្យល់ថា ធម្មជាតិមនុស្ស គឺល្អបរិសុទ្ធតាំងពីកំណើតមកម្ល៉េះ។ ក្មេងៗកើតមកមិនចេះលួច ប្លន់ មិនចេះពុករលួយ ពោលគឺពួកគេប្រៀបដូចជាក្រដាសស ដែលមិនបានប្រឡាក់ប្រឡូកជាមួយទង្វើអាក្រក់នោះទេ។
នៅក្នុងសង្គមបែបធម្មជាតិដែលពុំទាន់មានរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងមិនទាន់មានច្បាប់សង្គមត្រឹមត្រូវ មនុស្សរស់នៅដោយពឹងលើការបេះផ្លែឈើហូបដើម្បីចម្អែតក្រពះ ពោលគឺមនុស្សមិនចេះលោភលន់ ព្រោះមនុស្សដើរបេះផ្លែឈើហូបរៀងៗខ្លួន មិនចេះលាក់ទុកផ្លែឈើដើម្បីហូបនៅថ្ងៃក្រោយនោះទេ។
ព្រះពុទ្ធ៖ ទ្រឹស្តី «បុគ្គលប្រព្រឹត្តអំពើណា បុគ្គលនោះនឹងទទួលបានផលនោះ» ក្នុងន័យនេះ ព្រះពុទ្ធបានផ្តោតសំខាន់លើទង្វើរបស់មនុស្សគឺជាកត្តាកំណត់។ មនុស្សល្អ និងអាក្រក់ មិនមែនមកពីសារជាតិឬដើមកំណើតនោះទេ គឺអាស្រ័យលើការប្រព្រឹត្តរបស់បុគ្គលទៅវិញទេ។
សរុបមក ធម្មជាតិមនុស្ស មិនមែនសុទ្ធតែអាក្រក់នោះទេ ប៉ុន្តែមនុស្សដែលធ្វើទង្វើអាក្រក់ គឺមកពីពួកគេលោភលន់មិនចេះចប់មិនចេះហើយ។ ការរស់នៅរបស់មនុស្ស គឺប្រែប្រូលទៅតាមបរិបទសង្គម ជាពិសេស នៅក្នុងសម័យកាលនៃការរីកចម្រើនបច្ចេកវិទ្យាបែបនេះ មនុស្សចាប់ផ្តើមចង់មានការរស់នៅស៊ីវិល័យ មានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ឋានៈបុណ្យសក្តិ និងមានអំណាច ពោលគឺវត្ថុទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យមនុស្សបោះបង់ចោល នូវសីលធម៌ គុណធម៌ ភាពថ្លៃថ្នូរ និងតម្លៃជាមនុស្ស។ មនុស្សហ៊ានធ្វើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីទទួលបានវត្ថុទាំងនេះ បើទោះបីជាត្រូវសម្លាប់មនុស្សដូចគ្នាក៏ដោយ៕