ភ្នំពេញ៖ ទំនោរបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនភាសាបរទេសកាន់តែច្រើន ទំនងជាក្រោមហេតុផល ទីផ្សារការងារទាំងក្នុងស្រុកនិងក្រៅប្រទេសកំពុងពេញនិយម ឬអាចយល់ថាជាមុខមាត់សម្រាប់គ្រួសារ ដែលមានកូនចេះភាសាទី២ និងអាចមានហេតុផលច្រើនទៀត។ ការចេះស្ទាត់ភាសាបរទេសមិនមានអ្វីខុសឡើយ ផ្ទុយទៅវិញវាជារឿងល្អ តែអ្វីដែលមាតាបិតាគប្បីគិតពិចារណានោះ គឺកូនឆ្អិនភាសាទី២ ឆៅភាសាកំណើត។ នៅពេលដែលក្មេង ឬយុវជនជំនាន់ថ្មី កាន់តែឱ្យតម្លៃភាសាបរទេស ជាងភាសាជាតិរបស់ខ្លួន វាអាចប្រាកដណាស់ថាភាសាកំណើតនឹងអន់ថយ។
ដើម្បីបានជ្រាបច្បាស់ សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖
កាលពីជាង១០០ឆ្នាំមុន ដោយសារតែបារាំងដាក់អាណានិគមមកលើប្រទេសកម្ពុជា ប្រជាជនខ្មែរជាពិសេសអ្នកធ្វើការធំដុំក្នុងជួររដ្ឋការក្ដី ឬអ្នកជំនួញ និងសិស្សនិស្សិតក្ដី ភាគច្រើនសុទ្ធតែចេះភាសាបារាំងស្ទាត់ជំនាញ។ មកដល់ពេលបច្ចុប្នន្ននេះភាសាអង់គ្លេស និងភាសាចិន កំពុងតែវាយលុកខ្លាំង ក្នុងស្រទាប់សិស្សនិស្សិត និងអ្នកធ្វើការស្ទើរតែគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន។ ក្រៅពីភាសាទាំងពីរនេះ ក៏នៅមានភាសាមួយចំនួនទៀត ដែលគេរៀនដើម្បីប្រយោជន៍ការងារដែរ។
ការចេះភាសាសកលគឺជារឿងល្អប្រសើរ តែអ្វីដែលជាបញ្ហានោះ គឺក្មេងដែលចេះភាសាទាំងនោះមុន ឬស្ទាត់ជាងភាសាកំណើតរបស់ខ្លួន។ សិល្បៈវប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី របៀបរបបរស់នៅ និងពាក្យទូន្មានផ្សេងៗ សុទ្ធតែមានបង្កប់នៅក្នុងអក្សរសាស្ត្រអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ។ បើកុមារមិនចេះភាសាកំណើតរបស់ខ្លួនជាដំបូងនោះ ពិបាកណាស់ថានឹងអាចឱ្យពួកគេជ្រួតជ្រាបពីអ្វីដែលជាខ្មែរបានស៊ីជម្រៅ។
លោក ទូច គឹមស្រ៊ាង ប្រធានសមាគមទ្រទ្រង់អក្សរសាស្ត្រជាតិ កត់សម្គាល់ឃើញថាម្ដាយឪពុកដែលបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនភាសាបទេសមុនភាសាកំណើតទំនងក្រោមហេតុផល៣យ៉ាង។ ទី១ល្អសម្រាប់ជីវភាពគ្រួសារ កូន និងខ្លួនផ្ទាល់ ទី២អាចត្រូវនឹងចំណូលចិត្តកូន និងទី៣តម្រូវការការងារក្នុងពិភពលោក។ លោកបានបកស្រាយយ៉ាងដូច្នេះ៖«មូលហេតុដែលម្ដាយឪពុកបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនភាសាបរទេសមុនភាសាជាតិហ្នឹង ប្រហែលជាគាត់យល់៣យ៉ាង។ ទីមួយប្រសិនបើរៀនភាសាបរទេសនិងជំនាញ វាជួយដល់ជីវភាពគាត់និងកូនគាត់ ទី២វាអាចត្រូវនឹងចំណូលចិត្តរបស់កូនគាត់ដែរ។ ទី៣តម្រូវការទីផ្សារការងារលើពិភពលោក វាត្រូវជាងគាត់បានកេរ្តិ៍កិត្តិយស ប្រាក់កាសច្រើនជាងរៀនភាសាជាតិ»។
លោក គឹមស្រ៊ាង បន្ថែមថា សម័យបច្ចុប្បន្នមនុស្សត្រូវតែចេះ៥ភាសា ទើបអាចធ្វើឱ្យជីវភាពប្រសើរបាន៖«ការពិតនៃភាសា មនុស្សត្រូវរៀន៥ភាសាទើបធ្វើឱ្យមនុស្ស សង្គម និងប្រទេសរីកចម្រើន។ យើងជាខ្មែរយើងត្រូវតែរៀនភាសាជាតិភាសាខ្មែរយើងជាដំបូង។ ទី២រៀនភាសាសកលណាមួយជាការប្រសើរ ទី៣ភាសាបច្ចេកវិទ្យា មិនចេះមិនបានទេ។ ទី៤ភាសាអាជីព ធ្វើអីមួយត្រូវរៀនភាសានោះឱ្យដឹងឱ្យយល់ ទី៥ត្រូវចេះភាសាទំនាក់ទំនង នៅពេលដែលមនុស្សមិនចេះភាសាទំនាក់ទំនងក្នុងខ្លួនទេ ក៏ធ្វើឱ្យជីវិតគាត់មិនប្រសើរដែរ»។
ទោះជាតម្រូវការការងារនៅពេលបច្ចុប្បន្ន ត្រូវការមនុស្សមានសមត្ថភាពខ្ពស់មែនពិត តែប្រធានសមាគមទ្រទ្រង់អក្សរសាស្ត្រជាតិរូបនេះ នៅតែទទូចឱ្យម្ដាយឪពុក រួមទាំងជនរួមជាតិខ្មែរទាំងអស់ រៀនភាសាជាតិខ្លួនឱ្យស្ទាត់ជំនាញជាមុនសិន។ លោកបន្ថែមថា ៖« ជាការលើកទឹកចិត្ត ជាគុណតម្លៃយើងជាខ្មែរគួរតែរៀនភាសាជាតិយើងជាមុនទៅ បើមិនលើកតម្កើងភាសាខ្លួនទេ តើឱ្យអ្នកណាមកលើក។ លើកទឹកចិត្ត ជំរុញ ណែនាំ បង្ហាញថា យើងគួរតែឱ្យតម្លៃភាសាជាតិខ្លួន គ្មានអ្នកមកឱ្យតម្លៃយើងជាងខ្លួនយើងទេ។ យើងចេះតែយល់ច្រឡំថា គេឱ្យតម្លៃយើង តែតាមពិតគ្មានអ្នកណាមកឱ្យតម្លៃយើងបានទេ ប្រសិនបើយើងមិនឱ្យតម្លៃខ្លួនយើងផងហ្នឹង»។
ចំណែកអ្នកស្រី អ៊ុក ចាន់ថា ជាអ្នកយល់ច្បាស់ពីតម្លៃរបស់អក្សរសាស្ត្រជាតិមួយរូប បានមានប្រសាសន៍ថា បើឱ្យកូនរៀនភាសាបរទេសមុនភាសាជាតិ ពួកគេនិងទទួលឥទ្ធិពលបរទេសច្រើន។ អ្នកស្រី ចាន់ថា បញ្ជាក់ ៖« ឪពុកម្ដាយសម័យថ្មី ច្រើនតែបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនភាសាបរទេស មុនភាសាខ្លួន ជាពិសេសនៅមត្តេយ្យសាលាច្រើន។ កង្វល់នៅត្រង់ថា យើងគួរតែផ្ដល់នៅអ្វីដែលជាចំណេះដឹង របស់ជាតិ តាំងពីភាសា តាំងពីការនិយាយ តាំងពីរបៀបរបបនៃការរស់នៅ។ ជាពិសេសភាសា ពីព្រោះថាភាសាបរទេស វាជាភាសាមួយបន្ទាប់ពីភាសាជាតិ ប្រសិនបើយើងជំរុញកូន ឱ្យទៅទទួលឥទ្ធិពលភាសាបរទេស វប្បធម៌បរទេសតែម្ដង អាចធ្វើឱ្យទម្លាប់ និងរបៀបរស់នៅរបស់កូន តាមបែបបរទេស»។
តាមការសង្កេតយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់របស់ស្ត្រីវ័យ៦២ឆ្នាំរូបនេះ មនុស្សធំមួយចំនួនក៏សរសេរខុសអក្ខរាវិរុទ្ធខ្មែរច្រើនដែរ។ អ្នកស្រីថា ការណ៍នេះបង្ហាញពីការមិនឱ្យតម្លៃអក្សរសាស្ត្រខ្លួន ក៏ជាអ្នករួមចំណែកបំផ្លាញភាសាជាតិខ្លួនដែរ។ «អ្វីដែលយើងមើលឃើញសំខាន់នោះ គឺមិនមែនមានតែក្មេងទេ សូម្បីតែយុវវ័យដែលនិយមភាសាបរទេសច្រើននោះ ក៏សរសេរភាសាខ្មែរនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកហ្នឹងមានខុសច្រើនដែរ។ ទាំងអស់នេះ មិនមែនប៉ះពាល់តិចទេ គឺជាការប៉ះពាល់ធំដុំសម្រាប់យើង។ ប្រសិនបើយើងមិនបានគិតគូរ រឿងភាសាជាតិនេះទេ មានន័យថាយើងចូលរួមចំណែកបំផ្លាញភាសាជាតិ»។ នេះជាការបន្ថែមរបស់អ្នកស្រី ចាន់ថា។
អ្នកស្រី ចាន់ថា ថែមទាំងមើលដល់ទៅការប្រើប្រាស់ភាសាប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្មែរមួយចំនួន ថាមានចំណុចឆ្គាំឆ្គងច្រើនផង។ អ្នកស្រីបន្ថែម ៖« សព្វថ្ងៃឃើញថាវប្បធម៌អ៊ឺរ៉ុបក្ដី ចិនក្ដី វាយលុកមកលើប្រទេសខ្មែរច្រើន។ ខ្មែរយើងដែលជាជនជាតិខ្មែរសម្បុរខ្មៅដូចអ៊ំអីចឹង ផ្ទះណាដែលថាមិនសែន។ សូម្បីតែសម្បុរដូចអ៊ំចឹងក៏គេហៅថាម៉ាដែរ ដូច្នេះវាជារឿងមួយដែលគួរឱ្យតក់ស្លុត យើងគិតថាពាក្យថា យាយ ឬក៏មីង ឬក៏អ៊ំ វាថោកទាបឬយ៉ាងណា បានជាគេមិនហៅ កន្លែងត្រង់ហ្នឹងខ្ញុំក៏ឧស្សាហ៍និយាយ ឧស្សាហ៍លើកឡើងដែរ។ យើងមិនមែនរើសអើងទេ តែយើងគ្រាន់តែចង់រក្សាអ្វីដែលជារបស់យើង»។
មិនខុសគ្នាដែរប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលទស្សនវិជ្ជាអនុវត្ត និងសីលធម៌កម្ពុជា លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន ក៏មានយោបល់ជុំវិញការប្រើប្រាស់ភាសានេះដែរ។ លោកថាបច្ចុប្បន្នគ្រួសារដែលមានជីវភាពធូរធារ ទៅមធ្យម កាន់តែច្រើន បានផ្ដល់ទំនុកចិត្តដល់សាលាឯកជន ដែលមានបង្រៀនភាសាបរទេស។ លោក ច័ន្ទរឿន បានមើលឃើញពីប្រព័ន្ធជ្រើសរើសការងារស្ទើរតែជិត១០០ភាគរយ តម្រូវឱ្យចេះភាសាបរទេស ដោយមិនខ្វល់ថាចេះឬមិនចេះភាសាខ្មែរ។ ដូច្នេះចង់ឬមិនចង់ មនុស្សត្រូវតែសម្លឹងមើលភាសាដែលអាចរកការងារបានធ្វើ។
លោក ច័ន្ទរឿន បន្ថែម ៖« វាជាចំណុចខ្សោយរបស់សង្គមយើងដែរ ដែលសូម្បីតែអ្នកបោសសម្អាតសោះហ្នឹង ក៏តម្រូវឱ្យគាត់សរសេរ CV សរសេរជីវប្រវត្តិជាភាសាអង់គ្លេសដែរ។ ហើយយើងមើលការជ្រើសរើសបុគ្គលិកភាគច្រើន គ្រប់ភ្នាក់ងារជ្រើសរើសបុគ្គលិក ខ្ញុំថាប្រហែលជា៨០ភាគរយ ទៅ ៩០ភាគរយ សរសេរជាភាសាអង់គ្លេស។ សូម្បីតែអាជីពមិនត្រូវការឱ្យចេះភាសាអង់គ្លេសសោះ ក៏ត្រូវឱ្យអ្នកហ្នឹងអានភាសាអង់គ្លេសដែរ។ ពេលខ្លះគាត់ត្រូវសរសេរជីវប្រវត្តិរបស់ខ្លួនឯង ហើយយកទៅឱ្យគេប្រែជាភាសាអង់គ្លេស។ វាខុសពីប្រទេសថៃ ខុសពីប្រទេសវៀតណាម និងខុសពីប្រទេសម៉ាឡេ ដែលភាសាជាតិរបស់គេជាភាសាអាទិភាព»។
លោក ច័ន្ទរឿន បន្ថែមថាក្នុងស្ថាប័ន ទាំងឯកជននិងរដ្ឋ ប្រើប្រាស់ឯកសារផ្លូវការមួយចំនួនជាភាសាបរទេស ដែលជាហេតុនាំឱ្យភាសាជាតិកាន់តែថយឥទ្ធិពល។ លោកបន្ថែមយ៉ាងដូច្នេះ ៖« ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំអត់សូវឃើញវិស័យឯងជនហ្នឹងប្រើភាសាខ្មែរប៉ុន្មានទេ។ លិខិតរដ្ឋបាលអីផ្សេងៗ សូម្បីតែនៅក្នុងវិស័យធនាគារ ការប្រើប្រាស់ភាសាអង់គ្លេសហ្នឹងសឹងតែ៨០ ទៅ ៩០ភាគរយហើយ ការប្រើភាសាខ្មែរហ្នឹងមិនសូវមានទេ។ រដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិដាក់កម្រិត ឬតម្រូវឱ្យស្ថាប័នឯងជនហ្នឹងប្រើប្រាស់អ្វីដែលជាមរតករបស់ជាតិ ដែលជាកេរដំណែលរបស់សង្គមមួយ ឧទាហរណ៍ទាក់ទងនឹងភាសាខ្មែរជាដើម។ រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានវិធានការ ឬសេចក្ដីណែនាំឱ្យបានច្បាស់លាស់ និងតាមដានការអនុវត្តឱ្យបានច្បាស់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ភាសាយើងឡើងវិញ»។
បុរសសម្បុរស្រអែម មាឌធំខ្ពស់រូបនេះថា ប្រទេសជាតិមួយអាចរក្សាអក្សរសាស្ត្រ អក្សរសិល្ប៍របស់ខ្លួន បានដោយមិនប្រកាន់ថាខ្លួនជាប្រទេសក្រ ឬមានឡើយ។ អ្វីដែលសំខាន់ភាសាគឺជាអត្តសញ្ញាណជាតិ ជាវត្ថុដែលញាំងឱ្យជាតិសាស្ត្រដទៃស្គាល់ថាជាខ្មែរបាន។
«ភាសាខ្មែរគឺជាមរតកវប្បធម៌ គឺជាផ្នែកមួយបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណរបស់យើងជាខ្មែរ។ ដូច្នេះហើយបើយើងជាខ្មែរ មិនឱ្យតម្លៃមិនយកភាសារបស់ខ្លួន យកមកប្រើក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងការធ្វើជំនួញ ឬអាជីវកម្មផ្សេងៗទេ គុណតម្លៃភាសារបស់យើង នឹងកាន់តែបាត់បង់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ការអប់រំជាដើម គឺគួរតែលើកទឹកចិត្ត និងជំរុញកូនរៀនភាសាជាតិខ្លួនឱ្យបានច្បាស់»។ នេះជាការបញ្ជាក់បន្ថែមរបស់លោក ច័ន្ទរឿន។
សរុបជារួម ទៅមនុស្សខ្មែរនៅសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវតែចេះប្រាំភាសា គឺភាសាកំណើត ភាសាសកលណាមួយ ភាសាបច្ចេកវិទ្យា ភាសាអាជីព និងភាសាទំនាក់ទំនង នោះទើបធ្វើឱ្យបុគ្គលខ្លួនឯងផ្ទាល់ និងសង្គមជាតិបានប្រសើរ។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់បំផុត ម្ដាយឪពុក គួរណាតែបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនភាសាជាតិរបស់ខ្លួន មុនភាសាបរទេស។ បើតាមការសិក្សាជាសកល ខួរក្បាលរបស់ក្មេង ងាយនឹងឆាប់ចាប់បាន នូវព័ត៌មានទាំងឡាយណាដែលគេបានជួប។ ប្រសិនបើកុមារបានស្គាល់ភាសាជាតិខ្លួនដំបូងគេ នោះពួកគេក៏ដិតដាមអ្វីដេលពួកបានទទួលដែរ៕