អន្តរជាតិ
រូបភាព៖ Patricklepetit
×![]()
«រាជវង្សចក្រី» របស់ថៃត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៧៨២ ដោយស្តេចរាមាទីមួយ (១៧៣២-១៨០៩) Phra Phutthayotfa Chulalok ដែលមានគោរមងារថា ចៅប្រាយ៉ាចក្រី (ប្រែថាមេបញ្ជាការយោធាប្រចាំតំបន់ ចៅប្រាយ៉ា)។ ក្នុងរជ្ជកាលររបស់ក្សត្រអង្គនេះ ទ្រង់បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការតស៊ូប្រឆាំងនឹងកងទ័ពភូមាដែលបានឈ្លានពានថៃក្នុងសម័យនោះ។ 
មុនការកកើតនៃរាជវង្សចក្រី មហាក្សត្រថៃភាគច្រើនបានអនុវត្តគោលនយោបាយឯកោនិយម និងមិនសូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបឡើយ។ ប៉ុន្តែគ្រប់យ៉ាងប្រែប្រួលនៅក្រោមរាជ្យរបស់ស្តេចរាមាទីពីរ Phraphutthaloetla Naphalai (១៧៦៧-១៨២៤)។ គេឃើញមានការផ្លាស់ប្តូរថ្មីមួយ ដោយថៃបានបង្កើតទំនាក់ទំនងផ្លូវការជាមួយបរទេសអឺរ៉ុបនៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមណាប៉ូឡេអុង (១៨០៣-១៨១៥)។ តួយ៉ាង កិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់មួយចំនួន ត្រូវបានបង្កើតឡើងរវាងថៃជាមួយព័រទុយហ្គាល់ក្នុងឆ្នាំ ១៨១៨។ មួយវិញទៀតគឺវត្តមានរបស់ក្រុមហ៊ុនអង់គ្លេស ឈ្មោះថា East India Company ចូលមកកាន់ទីក្រុងបាងកកក្នុងឆ្នាំ១៨២២។ តមកដល់រាជ្យរបស់ស្តេចរាមាទីបី Phranangklao (១៧៨៨-១៨៥១) ទ្រង់បានព្យាយាមទប់ទល់ទៅនឹងឥទ្ធិពលរបស់អឺរ៉ុបដែលបានកើនឡើងដោយការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។
យោងតាមវេបសាយ britannica.com គោលគំនិតប្រពៃណីនៃរបបរាជានិយម ដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយ ក្សត្របីអង្គដំបូងនៃរាជវង្សចក្រីពុំសូវមានឥទ្ធិពលខ្លាំងឡើយលើប្រព័ន្ធដឹកនាំថៃ។ មូលហេតុនោះគឺដោយសារតែការកើនឡើង ឥទ្ធិពលនិងអំណាចរបស់អឺរ៉ុបកាន់តែខ្លាំងទៅលើប្រទេសនេះ។ យ៉ាងណាមិញ ស្តេច មោងឃុត (Mongkut) រាមាទីបួន (១៨០៤-១៨៦៨) បានកែប្រែគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលថៃដើម្បីសម្របទៅនឹងឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប។ ជាលទ្ធផលទ្រង់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យបោះបង់ឯករាជភាពផ្នែកសារពើពន្ធ ប៉ុន្តែទោះជាបែបនេះក្តីប្រជាជាតិរបស់ទ្រង់ត្រូវបានជួយសង្គ្រោះពីការឈ្លានពាននិងគ្រប់គ្រងរបស់អឺរ៉ុប។
គោលនយោបាយរបស់ស្តេច មោងឃុត ត្រូវបានអនុវត្តនិងអភិវឌ្ឍបន្តដោយបុត្ររបស់ទ្រង់គឺ ស្តេច ជូឡាឡុងកន (Chulalongkorn) ឬរាមាទីប្រាំ (១៨៥៣-១៩១០)។ ស្តេចទាំងពីរអង្គនេះ បានប្រឹងប្រែងជាខ្លាំងក្នុងការធ្វើទំនើបកម្មប្រទេសថៃ ដោយប្រើប្រាស់ជំនួយពីអឺរ៉ុប។ ជាក់ស្តែងកំណែទម្រង់របស់ស្តេច មោងឃុត និងស្តេច ជូឡាឡុងកន ជាមួយនឹងតម្រូវការរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនិងបារាំងសម្រាប់រដ្ឋទ្រនាប់រវាងដែនអាណានិគមរបស់ពួកគេ បានធ្វើឲ្យថៃក្លាយជាប្រទេសតែមួយគត់ក្នុងចំណោមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលគេចផុតពីនឹមអាណានិគមរបស់អឺរ៉ុប។
ឈានមកដល់រជ្ជកាលរបស់ស្តេចរាមាទី ៦ Vajiravudh (១៩៨១-១៩២៥) ស្តេចអង្គនេះបានផ្តោតសំខាន់លើការធ្វើកំណែទម្រង់សង្គម។ ទ្រង់បានចរចាលើសន្ធិសញ្ញាជាច្រើនជាមួយអឺរ៉ុបក្នុងគោលដៅទាមទារភាពស្វយ័តពេញលេញផ្នែកសារពើពន្ធទៅឲ្យប្រទេសថៃវិញ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩១៧ ស្តេច Vajiravudh បានបង្កើតសកលវិទ្យាល័យជូឡាឡុងកន និងបានពង្រឹងវិស័យអប់រំនៅថៃចាប់តាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សាមក។ រីឯស្តេចរាមាទី៧ Prajadhipok (១៨៩៣-១៩៤១) គឺជាក្សត្រចុងក្រោយបង្អស់នៃរបបរាជានិយមផ្តាច់ការថៃ។ ក្រោយពីឡើងសោយរាជ្យ ទ្រង់បានព្យាយាមធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយឆ្ពោះទៅរករបបដឹកនាំបែបប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែទ្រង់បានបរាជ័យក្នុងការផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយ និងពុំត្រូវបានគាំទ្រពីក្រុមអ្នកចេះដឹងថៃ។ ក្រោយមក នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៣២ បដិវត្តន៍ឥតបង្ហូរឈាមមួយបានផ្ទុះឡើង ដោយបានបញ្ចប់រាជានិយមផ្តាច់ការ និងបានបង្កើតរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញជាផ្លូវការ។ រដ្ឋធម្មនុញថៃត្រូវបានប្រសូត្រឡើងនៅពេលនោះ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៣៣ រដ្ឋាភិបាលថៃជំនាន់នោះត្រូវបានដឹកនាំដោយក្រុមយោធា គឺរហូតដល់ស្តេច Prajadhipok បានសម្រេចដាក់រាជ្យក្នុងឆ្នាំ១៩៣៥។
ចំណែកស្តេចរាមាទី៨ Ananda Mahidol (១៩២៥-១៩៤៦) បានធ្វើជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយជប៉ុន និងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរទ្រង់បានប្រកាសសង្គ្រាមជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងចក្រភពអង់គ្លេស។ ជាអកុសលក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៦ ស្តេចអង្គនេះសោយទីវង្គតយ៉ាងអាថ៌កំបាំង ហើយព្រះអនុជរបស់ទ្រង់ គឺស្តេចរាមាទី៩ Bhumibol Adulyadej (១៩២៧-២០១៦) បានឡើងគ្រងរាជ្យបន្ត។ ទោះបីជាប្រើប្រាស់របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញក្តី ស្តេចអង្គនេះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងអនេកលើសង្គមនិងនយោបាយថៃ។ អំឡុងរជ្ជកាល៧០ឆ្នាំរបស់ស្តេច Bhumibol Adulyadej ទ្រង់ទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីប្រជាពលរដ្ឋថៃ។
មួយវិញទៀត ខណៈរដ្ឋាភិបាលថៃបានផ្លាស់ប្តូរការដឹកនាំជាញឹកញាប់ រវាងក្រុមយោធា និងស៊ីវិលក្តី ព្រះរាជសកម្មភាពជាសាធារណៈរបស់ទ្រង់មួយចំនួន ត្រូវបានមើលឃើញថា ជាកត្តាចម្បងក្នុងការរក្សាភាពស្របច្បាប់នៃអំណាចស្តេចក្នុងនយោបាយថៃ។ ប្រសិនបើមើលឃើញស្ថានភាពនយោបាយមានភាពតានតឹងខ្លាំង ទ្រង់តែងតែលូកដៃនៅក្នុងរឿងនោះដើម្បីដោះស្រាយ ឬបញ្ចៀសកុំឲ្យធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរ។ ជាឧទាហរណ៍ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ នៅពេលមានបាតុកម្មប្រឆាំងទៅនឹងភាពផ្តាច់ការរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ Thanom Kittikachorn និងឧត្តមសេនីយ៍ Praphas Charusathien ហើយក្រុមបាតុករទាំងនោះត្រូវបានបង្ក្រាបយ៉ាងឃោរឃៅពីសំណាក់ក្រុមយោធា ដែលបានបង្កឲ្យអ្នកតវ៉ាជាច្រើននាក់បានស្លាប់។ ដោយឃើញស្ថានភាពកាន់តែដុនដាប ស្តេច Bhumibol បានលូកដៃក្នុងរឿងនេះដោយបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យមេទ័ពផ្តាច់ការទាំងនោះបោះបង់អំណាចរបស់ពួកគេ។
ដូចគ្នាដែរ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលថៃត្រូវបានទម្លាក់ដោយរដ្ឋប្រហាររបស់ក្រុមយោធា ហើយមេទ័ពថៃ ឧត្តមសេនីយ៍ Suchinda Kraprayoon បានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ក្រោយទទួលតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី បាតុកម្មយ៉ាងធំបានផ្ទុះឡើង ហើយក្រុមយោធាបានចេញទៅបង្គ្រាបដោយហិង្សាជាថ្មី។ ស្តេចរាមាទី៩ បានចេញមុខអន្តរាគមន៍ ដោយកោះហៅឧត្តមសេនីយ៍ Suchinda និងមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង Chamlong Srimuang ជួបគ្នា។ កាលនោះ ស្តេច Bhumibol បានស្នើសុំឲ្យបញ្ចប់អំពើហិង្សា។ ចុងក្រោយ ឧត្តមសេនីយ៍ Suchinda បានលាលែងពីតំណែង ហើយរដ្ឋាភិបាល ស៊ីវិលថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើងសារជាថ្មីទៀត។
ក្រោយការសោយទីវង្គតរបស់ព្រះចៅ Bhumibol ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ព្រះចៅ Maha vajiralongkorn ដែលជាស្តេចរាមាទី ១០នៃរាជវង្សចក្រីដែលនោះ បានឡើងគ្រងរាជ្យបន្ត។ ពិធីរាជាពិសេកជាផ្លូវការរបស់ទ្រង់នឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅក្នុងខែឧសភាខាងមុខនេះ។ ថ្វីបើទ្រង់មិនសូវមានប្រជាប្រិយភាពខ្លាំងដូចបិតាទ្រង់ក៏ដោយ គេរំពឹងថា ទ្រង់អាចនឹងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការបង្រួបបង្រួមជាតិថៃដែលកំពុងប្រេះឆាដោយសារនិន្នាការនយោបាយ៕
Tag:
ថៃ
រាជវង្សចក្រី
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
