អន្តរជាតិ
នយោបាយអន្តរជាតិ
×![]()
ដោយ: តន ចាន់រិទ្ធារ៉ា
លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ជាមេដឹកនាំប្រឆាំងដ៏ល្បីម្នាក់ដែលតំណាងឱ្យការតស៊ូអហិង្សាប្រឆាំងក្រុមយោធាផ្ដាច់ការក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ទម្រាំមានឋានៈទីប្រឹក្សារដ្ឋដ៏មានអំណាចដូចសព្វថ្ងៃ។ លោកស្រី ស៊ូជី បានប្រឹងប្រែងឱ្យមានដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដសម្រាប់ប្រជាជន បន្ទាប់ពីស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងបែបយោធាអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក។ លោកស្រីជាជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១ ខណៈកំពុងស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះនៅឡើយនោះ។
១. ជីវិតនយោបាយ ដែលត្រូវឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះជាច្រើនលើក
វាប្រហែលមិនមែនជាការចៃដន្យទេដែលលោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយ ពីព្រោះឪពុករបស់លោកស្រី គឺលោកឧត្តមសេនីយ៍ អ៊ុង សាន ជាវីរបុរសទាមទារឯករាជ្យរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាពីចក្រភពអង់គ្លេស។ ជាអកុសល លោក អ៊ុង សាន ត្រូវគេលួចធ្វើឃាតនៅពេលលោកស្រី ស៊ូជី មានអាយុ២ឆ្នាំ។
ជីវិតនយោបាយរបស់លោកស្រី ចាប់ផ្ដើមនៅឆ្នាំ១៩៨៨ ជាឆ្នាំលោកស្រីវិលចូលស្រុកវិញក្រោយចាកចេញអស់ពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ ការមកដល់របស់លោកស្រី គឺចំពេលនៃការកើនឡើងចលាចលនយោបាយក្នុងប្រទេស។ មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ភាគច្រើនជាសិស្ស ព្រះសង្ឃនិងមានកម្មករផងនោះ បានធ្វើបាតុកម្មទាមទារឱ្យមានកំណែទម្រង់ប្រទេសក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមយោធាដឹកនាំដោយឧត្តមសេនីយ៍ នេ វិន។
នៅថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៨៨ លោកស្រី ស៊ូជី បានប្រកាសដឹកនាំនូវចលនាមួយប្រឆាំងនឹងការដឹកនាំរបស់ក្រុមយោធារបស់លោក នេវិន។ លោកស្រី បានដឹកនាំការប្រមូលផ្ដុំមហាជននិងធ្វើដំណើរទៅកាន់តំបន់ជាច្រើន ដើម្បីទាមទារឱ្យមានកំណែទម្រង់ប្រជាធិបតេយ្យនិងការបោះឆ្នោតដោយសេរីនៅក្នុងមីយ៉ាន់ម៉ា។ ប៉ុន្តែការប្រមូលផ្ដុំទាំងនោះ ត្រូវបានវាយបង្ក្រាបយ៉ាងសាហាវពីសំណាក់កងទ័ព។
ខណៈដែលស្ថានការណ៍មិនស្រួល កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាក៏បានធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្ដើមអំណាចនៅថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៨៨។ ហើយឆ្នាំបន្ទាប់មក លោកស្រី ស៊ូជី ក៏ត្រូវជាប់ឃុំខ្លូនក្នុងផ្ទះ។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩០ រដ្ឋាភិបាលយោធាបានប្រកាសពីការបោះឆ្នោតជាតិ។ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី បានទទួលជ័យជម្នះ ប៉ុន្តែក្រុមយោធាមិនបានផ្ទេរអំណាចឡើយ។ ក្រោយស្ថិតក្រោមការឃុំខ្លួនអស់រយៈពេល៦ឆ្នាំ លោកស្រី ស៊ូជី ត្រូវបានដោះលែងនៅឆ្នាំ១៩៩៥។
បន្ទាប់ពីនោះមក លោកស្រី តែងត្រូវបានរបបយោធាចាប់ឃុំខ្លួនជាញឹកញយ ហើយការឃុំខ្លួនចុងក្រោយរបស់លោកស្រីបានបញ្ចប់កាលពីខែវិច្ឆកា ឆ្នាំ២០១០។ បន្ទាប់មកទៀត លោកស្រីបានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតសម្រាប់បំពេញកៅអីសមាជិកសភាដែលនៅទំនេរនៅឆ្នាំ២០១២។ គណបក្សលោកស្រីទទួលបានកៅអី៤៣ក្នុងចំណោមកៅអីប្រកួតប្រជែងសរុប៤៥។ លោកស្រីក៏បានក្លាយជាសមាជិកសភាជាលើកដំបូងក្នុងជីវិតនយោបាយ។
អំឡុងពេលដដែលនេះ ក្រុមយោធាបានដកខ្លួនចេញពីការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់លើនយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា និងបានប្រគល់តួនាទីឲ្យលោក ថេន សេន ជាប្រធានាធិបតីទទួលបន្ទុកដឹកនាំវិញ។ មីយ៉ាន់ម៉ា ដែលធ្លាប់តែស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់យោធា បានប្រែខ្លួនបន្តិចម្ដងៗទៅជារបបដឹកនាំពាក់កណ្ដាលស៊ីវិល។ កំណែទម្រង់រដ្ឋជាច្រើន ត្រូវបានដាក់ចេញក្រោមអាណត្តិដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតី ថេន សេន ។
គុណសម្បត្តិដ៏ធំរបស់លោក ថេន សេន គឺការរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភា និងប្រធានាធិបតីក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ។ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី ស៊ូជី បានទទួលជ័យជម្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដីទាំងអស់សភាគ្រប់ថ្នាក់ ហើយថែមទាំងមានសំឡេងលើសលប់ក្នុងការជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីទៀតផង។ លោក ថេន សេន ប្រកាសទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត និងប្រកាសផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីទៀតផង។
គណបក្សលោកស្រី ស៊ូជី ក៏បានរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយដើម្បីដឹកនាំប្រទេសសម្រាប់អាណត្តិ៥ឆ្នាំ ដែលមានលោក ធិន ច ជាប្រធានាធិបតី។ រដ្ឋាភិបាលលោក ធិន ច ជារដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដំបូងគេរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងពេលកន្លះសតវត្សរ៍មកនេះ ហើយពន្លឺនៃប្រជាធិបតេយ្យ ក៏ចាប់ផ្ដើមរះឡើងលើទឹកដីដែលធ្លាប់តែរងគ្រោះដោយសារការគាបសង្កត់ បំបិទសិទ្ធិសេរីភាពប្រជាជន។
២. បង្កើតតំណែងទីប្រឹក្សារដ្ឋ អង្គុយជំនួសកៅអីប្រធានាធិបតី
រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ២០០៨ ដែលចងក្រងដោយក្រុមយោធា គឺជារបាំងរាំងខ្ទប់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ធ្វើជាប្រធានាធិបតីមីយ៉ាន់ម៉ា បើទោះជាគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី ឈ្នះឆ្នោតភ្លូកទឹកភ្លូកដីក៏ដោយ។ ក្រុមយោធាដែលសរសេររដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ទំនងបានប៉ាន់ស្មានមុនហើយថា កូនស្រីវីរបុរសឯករាជ្យជាតិ នឹងឈានដល់តំណែងខ្ពង់ខ្ពស់ដឹកនាំប្រទេសនៅថ្ងៃណាមួយមិនខាន។
នៅក្រោយការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ លោកស្រី ស៊ូជី បានជួបជាមួយឥស្សរជននយោបាយស៊ីវិល និងមេដឹកនាំយោធាជាច្រើនលើក។ លោកស្រី បានជួបជាមួយប្រធានាធិបតី ថេន សេន និងអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពដ៏មានឥទ្ធិពល លោកឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing)។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកស្រី ក៏បានជួបពិភាក្សាជាមួយចៅប្រុសអតីតមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ ថាន់ ស្វេ ផងដែរ។
គេមិនដឹងច្បាស់ពីរបៀបវារៈសំខាន់នៃជំនួបទាំងនោះ ខណៈគេត្រឹមដឹងថា វាជាជំនួបបង្កើនភាពកក់ក្ដៅ ដើម្បីការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែគេជឿថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យលោកស្រី ស៊ូជី ធ្វើជាប្រធានាធិបតី ទំនងរឿងសំខាន់ក្នុងជំនួបទាំងនោះ។ ការចរចាក្រៅឆាកនយោបាយជាច្រើនដងមកនោះ មិនមានការរីកចម្រើនអ្វីឡើយ ដ្បិតក្រុមយោធា ក៏មិនសុខចិត្តកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ។
ទីបំផុត ប្រធានបក្សកាន់អំណាច ក៏ព្រមបោះបង់តំណែងប្រធានាធិបតីដែលប៉ងចង់បានតាំងពីយូរមក និងប្រគល់កៅអីប្រធានាធិបតីនេះឲ្យមនុស្សជំនិតលោកស្រី គឺ លោក ធិន ច (Htin Kyaw) អង្គុយជំនួសវិញ។ ជំនួសមកវិញ រដ្ឋាភិបាលថ្មី ក៏បង្កើតតំណែងថ្មីសម្រាប់លោកស្រី គឺ «ទីប្រឹក្សារដ្ឋ»។ តំណែងថ្មីនេះ មិនមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ។ បើប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេសផ្សេង តំណែងនេះស្មើនឹងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
តាមពិតទៅ ប្រធានាធិបតី ជាតំណែងរដ្ឋបាលខ្ពស់ជាងគេនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ប៉ុន្តែប្រធានាធីបតី ធិន ច ដែលលោកស្រី ស៊ូជី ជ្រើសរើសឲកាន់តំណែងនេះ មិនមានអំណាចអ្វីឡើយ ឬអាចនិយាយបានថា លោក មានតួនាទីត្រឹមជាអាយ៉ងប៉ុណ្ណោះ។ អំណាចពិតប្រាកដ ស្ថិតក្នុងដៃទីប្រឹក្សារដ្ឋ ស៊ូជី ដែលជាប្រធានបក្សកាន់អំណាច។ ការងារទាំងអម្បាលម៉ាន ត្រូវបានអារកាត់ដោយលោកស្រី មិនថាការងាក្នុងស្រុក ឬក្រៅស្រុកឡើយ។
បើនិយាយពីការងារក្រៅស្រុកវិញ ទីប្រឹក្សារដ្ឋ ស៊ូជី ដែលមានតំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសដែរនោះ តែងមានមុខក្នុងកិច្ចប្រជុំធំៗជាញឹកញាប់។ លោកស្រី បានបង្ហាញវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន ជំនួសប្រធានាធិបតី ធិន ច ដែលជាធម្មតាកិច្ចប្រជុំនេះត្រូវចូលរួមដោយប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាល។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកស្រី តែងត្រូវបានបណ្ដាមេដឹកនាំប្រទេសដទៃអញ្ជើញឲ្យធ្វើទស្សនកិច្ចផ្លូវការជាច្រើនលើក ខណៈដែលលោក ធិន ច ជាប្រធានាធិបតីនោះ មិនត្រូវបានអញ្ជើញឡើយ។
មកដល់ត្រឹមនេះ គេអាចយល់បាន ការដែលលោកស្រី ស៊ូជី អាចអង្គុយកៅអីទីប្រឹក្សារដ្ឋបាននោះ ក៏ត្រូវមានការយល់ព្រមពីក្រុមយោធាដ៏មានអំណាចដែរ ហើយការបង្កើតតំណែងថ្មីនេះ អាចជាផ្លែផ្កានៃការចរចាក្រៅឆាកជាច្រើនដងមកនេះ។ តាមពិតបើគ្មានការផ្ដល់ភ្លើងខៀវពីយោធាទេ តំណែងថ្មីនេះមិនអាចកើតឡើងបានឡើយ បើទោះជាបក្សលោកស្រី មានសំឡេងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងសភាដើម្បីបង្កើតតំណែងនេះក៏ដោយ។
អាចនិយាយបានថា ថ្វីដ្បិតតែលោកស្រី ស៊ូជី មិនបានធ្វើជាប្រធានាធិបតីដោយសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញរារាំង និងមានតំណែងត្រឹមទីប្រឹក្សារដ្ឋមែនពិត តែលោកស្រីក្ដាប់អំណាចមូលក្នុងដៃ។ លោកស្រី ថែមទាំងចេញមុខមាត់ឆាកអន្តរជាតិ និងត្រូវបានគេទទួលបដិសណ្ឋារកិច្ចយ៉ាងមានកិត្តិយសទៀតផង៕
Tag:
មីយ៉ាន់ម៉ា
អ៊ុងសាន ស៊ូជី
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
4 ថ្ងៃ
