សិល្បករជើងចាស់បារម្ភខ្លាច ទម្រង់សិល្បៈអាយ៉ៃគ្មានអ្នកបន្តវេន

ជាតិ

សិល្បះ

សិល្បករជើងចាស់បារម្ភខ្លាច ទម្រង់សិល្បៈអាយ៉ៃគ្មានអ្នកបន្តវេន

04, Jul 2021 , 12:39 pm

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ សិល្បករអាយ៉ៃជើងចាស់ កាន់តែហោចទៅជារៀងរាល់ឆ្នាំ ខណៈពេលក្មេងជំនាន់ក្រោយ ហាក់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍សិក្សារៀនសូត្រពីសិល្បៈអាយ៉ៃ។ ការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យ សិល្បករអាយ៉ៃដែលមានវ័យកាន់តែចាស់ទៅហើយនោះ ព្រួយបារម្ភខ្លាចសិល្បៈបុរាណមួយនេះ អាចនឹងបាត់បង់នៅថ្ងៃណាមួយ។

អ្នកស្រី នួន សារី បានសម្ដែងក្ដីបារម្ភរបស់ខ្លួន ពីការបាត់បង់សិល្បករអាយ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់។ អ្វីដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្រីកាន់តែខ្វល់ចិត្តខ្លាំងនោះ គឺមិនមានសញ្ញាណណាមួយបង្ហាញថា ក្មេងជំនាន់ក្រោយចាប់អារម្មណ៍បន្តវេនមរតសិល្បៈអាយ៉ៃ។ សិល្បការិនីជើងចាស់ដ៏ល្បីល្បាញ ដែលមានឈ្មោះក្នុងសិល្បៈថា យាយយ៉យ នោះ អះអាងថាគាត់មិនអាចធ្វើអ្វីបានឡើយ។

អ្នកស្រី នួន សារី បញ្ជាក់៖««អាយ៉ៃពិបាកណាស់ ទាល់តែអ្នកមានទេពកោសល្យ ទើបអាចរៀនចេះ។ ម្យ៉ាងអាយ៉ៃពេលនេះ ប្រជាជនមិនសូវគាំទ្រ ដូច្នេះអ្នកដែលចង់រៀនចង់ចេះ ក៏មិនសូវមាន ព្រោះគេគិតថាបើរៀនទៅខ្លាចគ្មានអ្នកជួល ដូច្នេះមិនដឹងថារៀនធ្វើអ្វី។ គេរៀនអ្វីដែលទាន់សម័យ និងរកលុយបានងាយៗ។ អ្នកជំនាន់ក្រោយមួយចំនួន ច្រៀងអាយ៉ៃមិនច្បាស់លាស់ ច្រៀងជាទម្រង់អាយ៉ៃ ប៉ុន្តែមិនបានច្រៀងបទចម្រៀងតាមលំដាប់លំដោយច្បាស់លាស់ឡើយ»។

អ្នកស្រី នួន សារី សិល្បការិនីអាយ៉ៃ (រូបពីpage នាយ ព្រែក)

ចំណែកលោក ជ័យ សុដា ដែលជាសិល្បករអាយ៉ៃ និងជាសិល្បករចាប៉ីដងវែងផងនោះ ក៏ខ្វល់ចិត្តចំពោះការបាត់បង់សិល្បករអាយ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈពេលក្មេងជំនាន់ក្រោយ មិនចាប់អារម្មណ៍រៀនអាយ៉ៃដែរ។ លោក ជ័យ សុដា ថាអាយ៉ៃគឺជាទម្រង់សិល្បៈមួយដែលល្អវិសេស។ វិសេសនៅត្រង់ថា សិល្បៈទម្រង់នេះ ទាល់តែមនុស្សមានភាពវៃឆ្លាត ក្នុងការរៀបចំណាប់ចួន មានចំណេះដឹងទូទៅទូលំទូលាយ អាចស្រាយបញ្ញាដែលដៃគូចោទសួរបានភ្លាមៗ ដោយគ្មានការព្រាងទុក ដែលនេះជាទេពកោសល្យពីកំណើរតែម្ដង។

សិល្បករដែលមានអាយុ៥២ឆ្នាំរូបនេះ ថាកត្តាដែលនាំឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយ មិនសូវចាប់អារម្មណ៍រៀនទម្រង់សិល្បៈអាយ៉ៃ ក៏ដោយហេតុសិល្បៈមួយនេះ មិនសូវសម្បូរទីផ្សារ ពិសេសមិនសូវមានការលើកទឹកចិត្តនោះឯង។

លោក សុដា ដែលមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បន្តថា សព្វថ្ងៃនេះលោកពុំមានសិស្សខាងអាយ៉ៃសូម្បីតែម្នាក់ ស្របពេលសិស្សចាប៉ីដងវែងរបស់គាត់ មានតែមួយរូបនោះ។ បុរសសម្បុរស្រអែមរូបនេះ ពិតជាចង់ផ្ទេរចំណេះជំនាញនេះ ទៅក្មេងជំនាន់ក្រោយណាស់ ប៉ុន្តែក្នុងតំបន់របស់គាត់ ពុំមានក្មេងណាចង់រៀន ឬធ្លាប់ទៅសួរនាំលោកពីទម្រង់សិល្បៈបុរាណនេះឡើយ។

លោក ជ័យ សុដា សិល្បករអាយ៉ៃ និងចាប៉ីដងវែង (រូបផ្ដល់ឱ្យ)

និយាយដោយសម្ដីរដឺនមួយៗហាក់អស់សង្ឃឹម លោក ជ័យ សុដា អះអាងថាសព្វថ្ងៃនេះ លោកស្រណេះខ្លួនឯង ព្រោះការចេះចាំស្ទាត់ជំនាញសិល្បៈអាយ៉ៃនិងចាប៉ីដងវែងនោះ ពុំមានអ្នកគាំទ្រ។

«មានក្មេងសួរខ្ញុំថា ចុះលោកគ្រូចេះប៉ុណ្ណឹងដែរ មានលុយខែឬអត់? ខ្ញុំថាអត់។ គេថាអ៊ីចឹងគេមិនដឹងជាខំរៀនធ្វើអីទេ។ គេនិយាយបែបនេះ ខ្ញុំមិនដឹងនិយាយអ្វីទៀត។ ប្រសិនបើមិនមានអ្នករៀន ទៅមុខប្រាកដជាអត់អ្នកបន្តហើយ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យថ្នាក់លើមើលឃើញអ្នកចេះដឹងផ្នែកនេះផង តាមរយៈការយកចិត្តទុកដាក់ផ្នែកចំណូល ដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចមានលទ្ធភាព បណ្ដុះបណ្ដាលក្មេងជំនាន់ក្រោយផង និងឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយ មានអារម្មណ៍កក់ក្ដៅនឹងការរៀនជំនាញនេះផង»។ នេះគឺជាការពន្យល់របស់លោក ជ័យ សុដា។

លោក ហេង សុផាឌី វិទ្យាធិការនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ បានបញ្ជាក់ប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា ឆ្នាំ២០២០-២០២១ នេះ ជំនាញអាយ៉ៃមិនមានសិស្សរៀនទាល់តែសោះ ខណៈកាលពីឆ្នាំ២០១៩ មានសិស្សប្រឡងចេញតែម្នាក់គត់។ លោកថាកត្តាសំខាន់បំផុតគឺទីផ្សារ ដែលជំរុញឱ្យសិល្បៈមួយទម្រង់នេះ គ្មានអ្នកចង់រៀន។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក ហេង សុផាឌី ថារដ្ឋគួរតែជួយគិតគូរផ្ដល់លទ្ធភាពណាមួយ ដល់សិស្សដែលបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកអាយ៉ៃ។

លោក ហេង សុផាឌី សាកលវិទ្យាធិកាសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ

លោក ហេង សុផាឌី បញ្ជាក់ដូច្នេះ៖«ខ្ញុំចាំមិនច្បាស់ទេ ដូចជាកាលពីឆ្នាំ២០១៩-២០២០ មានសិស្សអាយ៉ៃតែម្នាក់ទេ ដែលបានប្រឡងចេញ។ ធម្មតាជំនាញនេះខ្សត់អ្នករៀនតែម្ដង។ សាលាចេះតែបណ្ដុះបណ្ដាលហើយ ប៉ុន្តែសំខាន់គឺទីផ្សារ ឥឡូវនេះគ្មានអ្នកគាំទ្រដូចពីមុនទេ ដូច្នេះគាត់មិនដឹងថារៀនធ្វើអ្វី។ ខ្ញុំគិតថារដ្ឋត្រូវផ្ដល់ឱកាសឱ្យគាត់ដែរ ព្រោះគាត់ត្រូវការរស់។ សម្រាប់សាលាយើង មុនជំនាញដែលសំខាន់ យើងផ្ដល់អាហារូបករណ៍ឱ្យ ក្នុងនោះមានអាយ៉ៃមួយដែរ»។

ពាក្យព័ន្ធករណីខាងលើ លោក ស៊ីយ៉ុន សុភារិទ្ធ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបច្ចេកទេសវប្បធម៌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានឆ្លើយតបថា ជាទូទៅក្រសួងបារម្ភគ្រប់ទម្រង់សិល្បៈបុរាណ ព្រោះមនុស្សសព្វថ្ងៃមិនសូវចាប់អារម្មណ៍។

ទោះជាយ៉ាងណា លោក ស៊ីយ៉ុន សុភារិទ្ធ ថាការជ្រើសរើសសិល្បករអាយ៉ៃឱ្យចូលធ្វើការក្នុងក្របខ័ណ្ឌរដ្ឋ ក្រសួងនៅមិនទាន់មានគោលនយោបាយរើសដោយចំពោះឡើយ។ ប៉ុន្តែក្រសួងមានគោលនយោបាយ លើកកម្ពស់វិស័យទស្សនីយភាពរួមតែម្ដង។ មានន័យថា ក្រសួងបាននឹងកំពុងរួមសហការជាមួយដៃគូនានា ដើម្បីជំរុញការសម្ដែងទស្សនីយភាពសិល្បៈបុរាណគ្រប់ទម្រង់ ដូចជាល្ខោន របាំ ចម្រៀង ចាប៉ី អាយ៉ៃ យីកេ ជាដើម គ្រប់ទីកន្លែងតាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន។

អគ្គនាយកបច្ចេកទេសរូបនេះថា បញ្ហាធំបំផុតសម្រាប់ទម្រង់សិល្បៈអាយ៉ៃ ក៏ដូចជាសិល្បៈបុរាណដទៃទៀត គឺពុំសូវមានការគាំទ្រ។ លោកថា ដើម្បីឱ្យការងារលើកស្ទួយវិស័យសិល្បៈបុរាណមានចីរកាល គឺត្រូវតែមានការចូលរួមទាំងអស់គ្នា ទាំងសហគមន៍ សាធារណជន និងរដ្ឋផង។

លោក ស៊ីយ៉ុន សុភារិទ្ធិ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបច្ចេកទេសវប្បធម៌ (រូបផ្ដល់ឱ្យ)

«ឱ្យមនុស្សខំរៀន ហើយឱ្យមនុស្សប្រឡងចូលក្របខណ្ឌក្រសួង ប៉ុន្តែពេលរើសម្ដងៗមិនមែនយើងរើសរាប់រយនាក់ឯណា ម្ដងរើសម្នាក់ឬពីរនាក់ហ្នឹង។ ហើយទម្រាំងរើសម្ដងទៀត ម្នាក់ឬពីរនាក់ដដែល ហើយបើធ្វើអ៊ីចឹងដដែល មិនខូចទឹកចិត្តគ្នាទៅហើយ។ អ្នកចេះជំនាញនេះនឹងហោច វាជាការពិត ព្រោះអត់ទីផ្សារ។ ទាល់តែមានការលើកទឹកចិត្ត បំផុសមនុស្សពេលមានបុណ្យទាន ឱ្យមានច្រៀងអាយ៉ៃឡើងវិញ និងមានការសម្ដែងញឹកញាប់គ្រប់ទីកន្លែង។ មានអ្នកស្រឡាញ់ចូលចិត្តច្រើន នោះវិស័យនេះនឹងដើរដោយខ្លួនឯងហើយ»។

មែនទែនទៅ ការធ្វើឱ្យសិល្បៈបុរាណគ្រប់ទម្រង់ស្ថិតនៅគង់វង់យូរអង្វែង សម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរ គឺជារឿងស្មុគស្មាញមួយ ដែលមិនអាចបន្ទោសភាគីណាតែម្ខាងៗបានឡើយ។ ប៉ុន្តែបើខ្មែរគ្រប់រូប មានឆន្ទៈ មានមនសិការ និងយល់ច្បាស់ក្នុងចិត្តសន្តាន ថាខ្លួនត្រូវតែបំពេញកាតព្វកិច្ច ថែរក្សាមរតកវប្បធម៌ដួងព្រលឹងជាតិនេះ ឱ្យខាងតែបាន នោះនឹងមិនមានអ្វីត្រូវបារម្ភទៀតឡើយ។ ខ្មែរក៏គួរតែបោះចោលវប្បធម៌ អង្គុយចាំតែបន្ទោស ហើយចាប់ផ្ដើមជួយជ្រោមជ្រែងគ្នា តាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន។

អាយ៉ៃជាទម្រង់សិល្បៈប្រជាប្រិយមួយ មានបែងចែកជាពីរប្រភេទ គឺអាយ៉ៃឆ្លើយឆ្លង និងអាយ៉ៃរឿង។ អាយ៉ៃ ត្រូវបានគេហៅតាមឈ្មោះបុរសម្នាក់ដែលមានឈ្មោះថា”តាយ៉ៃ”។ “តាយ៉ៃ” គឺជាអ្នកមានវោហារសព្ទដ៏ពូកែខាងសម្ដែងសិល្បៈចម្រៀងប្រជាប្រិយ គ្មានការព្រាងទុក ដែលមានចំណាប់ជួនផ្ទួនរណ្តំពីរោះគាប់ចិត្ត។ ក្រោយមកអ្នកនិយមចូលចិត្តសិល្បៈប្រជាប្រិយដែលតាយ៉ៃសម្ដែង បានហៅទម្រង់សិល្បៈនោះថា “អាយ៉ៃ” ដោយហៅតាមចាស់ៗកាលជំនាន់នោះ។ សព្វថ្ងៃឧបករណ៍ភ្លេង ដែលយកទៅប្រគំក្នុងសិល្បៈអាយ៉ៃ មានទ្រអ៊ូ ទ្រសោ ឃឹម តាខេ ខ្លុយ ស្គរដៃ និងឈិង៕