តាមជំពូកទី៦នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ក្រុមប្រឹក្សាសម្របសម្រួលអាស៊ានមានតួនាទីក្នុង ការទទួលពាក្យស្នើសុំចូលជាសមាជិក និងដំណើរការផ្សេងៗទៀតដែលទាក់ទង។ ក្រុមប្រឹក្សា សម្របសម្រួលអាស៊ាន ជាក្រុមដែលប្រមូលផ្ដុំដោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសទាំង១០។ 

 

ជំពូកដដែលនោះ បានបញ្ជាក់ថា លក្ខខណ្ឌដែលប្រទេសមួយអាចដាក់ពាក្យស្នើសុំបានលុះ ត្រាតែប្រទេសនោះស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍, ត្រូវមានការទទួលស្គាល់ជាប្រទេសឯករាជ្យ ពេញលេញដោយសមាជិកអាស៊ានទាំង១០, ត្រូវព្រមព្រៀងគោរពតាមធម្មនុញ្ញរបស់អាស៊ាន, 

និងត្រូវមានសមត្ថភាព និងព្រមទាំងឆន្ទៈក្នុងការបំពេញតួនាទីជាសមាជិក។

 

តួនាទីប្រទេសសមាជិកមានទាំងពីការ​ទទួលខុសត្រូវផ្នែកច្បាប់ និងការចូលរួមចំណែកផ្នែក ហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីទ្រទ្រង់អង្គការក្នុងតំបន់នេះផង។ តាមផ្នែកច្បាប់ ប្រទេសជាសមាជិកត្រូវទទួលយក និងអនុវត្តតាមសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងអស់របស់អាស៊ាន។ ក្នុងនាមជាសមាជិកក៏ត្រូវតាំងទី និងរក្សាស្ថានទូតនៅប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ផងដែរ ដើម្បីរក្សាការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាទៅវិញទៅមក​។ 

 

ចំពោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច សមាជិកអាស៊ានត្រូវត្រៀមខ្លួនរៀបចំ ឬកែលម្អសមត្ថភាព ដើម្បីបំពេញ តម្រូវការតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ានក៏ដូចជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរួមរបស់ អាស៊ានជាមួយដៃគូសន្ទនា។ សមាជិកអាស៊ានក៏តម្រូវឱ្យចូលរួមវិភាគទានចំនួន ១ លាន ដុល្លារដល់មូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ានដែលជាថ្លៃសមាជិកភាពផង។ ប្រទេសសមាជិកក៏ត្រូវមានការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការរួមចំណែកស្មើភាពគ្នាទៅនឹងថវិកាប្រតិបត្តិការប្រចាំឆ្នាំរបស់លេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាន។

 

ក្រៅពីនេះ សមាជិកអាស៊ានត្រូវមានការប្តេជ្ញាចិត្ត ក្នុងការចូលរួមរាល់កិច្ចប្រជុំអាស៊ាន ការ បំពេញភារកិច្ចនៃការធ្វើម្ចាស់ផ្ទះនិងធ្វើជាប្រធានប្តូរវេន និងចូលរួមក្នុងគម្រោងក្នុងតំបន់ ក្រោមវិស័យផ្សេងៗនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។

 

ទាក់ទងនឹងដំណើរការដាក់ពាក្យ ជាដំបូងរដ្ឋដែលចង់ដាក់ពាក្យស្នើសុំអាចទាក់ទងក្រៅផ្លូវការ ជាមួយសមាជិកអាស៊ានណាមួយដែលមានទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីល្អ ដើម្បីបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការចូលជាសមាជិក។ ជំហានបន្ទាប់ គឺការទទួលបានការអញ្ជើញជាភ្ញៀវនៃ ប្រទេសប្រធានអាស៊ាន ក្នុងកិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស។ 

 

បន្ទាប់ពីបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំផ្សេងៗនៃអង្គការតំបន់មួយនេះប៉ុន្មានដងរួច រដ្ឋដាក់ពាក្យ អាចដាក់ពាក្យសុំចូលជាសមាជិកជាផ្លូវការ។ រដ្ឋដាក់ពាក្យក៏ត្រូវចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា មិត្តភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (TAC) ដើម្បីបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ចង់​ ចូលជាសមាជិកជាសាធារណៈ។ 

 

ក្រោយមកអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន និងក្រុមការងារអ្នកសម្របសម្រួលនឹងចាប់ផ្ដើមការចរចា និងពិគ្រោះយោបល់ទាក់ទងនឹងការទទួលយករដ្ឋស្នើសុំ។ ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការនេះរដ្ឋ ស្នើសុំទទួលឋានៈជាអ្នកសង្កេតការណ៍ដោយមានការយល់ព្រមពីសមាជិកទាំងអស់ដើម្បី រៀបចំកាតព្វកិច្ចសមាជិកភាព។ បន្ទាប់មកក្រុមការងារថ្នាក់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់វាយតម្លៃសមត្ថភាព ប្រទេសដែលដាក់ពាក្យស្នើសុំ និងត្រួតពិនិត្យមើលស្ថានភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម-វប្បធម៌ ព្រមទាំងសមត្ថភាពបំពេញតម្រូវការអង្គការថ្នាក់តំបន់មួយនេះ។

 

ការសម្រេចឱ្យចូលជាសមាជិកចុងក្រោយនឹងត្រូវធ្វើឡើងដោយការបោះឆ្នោតតាមការ ឯកភាពគ្នា ឬការបោះឆ្នោតដោយកុងសង់ស៊ីស (Consensus) នៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន តាមអនុសាសន៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសម្របសម្រួលអាស៊ាន។ រដ្ឋដាក់ពាក្យសុំចូលជាមាជិក អាស៊ានអាចចូលជាសមាជិកបាន នៅពេលដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនៃការគោរពតាមធម្មនុញ្ញអាស៊ានរួច។

 

 

ការរៀបចំខ្លួនសម្រាប់ការចូលជាសមាជិកអាស៊ានរបស់ទីម័រខាងកើត នៅតែជាប្រធានបទមួយ ដែលមានការជជែកវែកញែក រួមទាំងមានការគាំទ្រ និងការបដិសេធ។ ទីម័រខាងកើត បានព្យាយាមដាក់ ពាក្យស្នើសុំចូលជាសមាជិកតាំងពីឆ្នាំ២០១១ តែសមាជិកអាស៊ានមិនបានទទួលយកទីម័រឱ្យ ចូលអង្គការថ្នាក់តំបន់នេះនោះឡើយ ក្រោមមូលហេតុការរៀបចំខ្លួនមិនទាន់រួចរាល់ដើម្បី បំពេញតួនាទីជាសមាជិក។

 

ឧទាហរណ៍ ទំហំសេដ្ឋកិច្ចតូច ជាហេតុផលមួយសម្រាប់ការបដិសេធរបស់សិង្ហបុរីក្នុងការ ទទួលយកទីម័រខាងកើតជាផ្នែកមួយនៃអាស៊ាន។ សិង្ហបុរីបារម្ភថា ប្រទេសមួយនេះនឹងបង្ក បន្ទុកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់តំបន់ និងពន្យឺតការសម្រេចបានសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានដែលជា ការដើរតាមគន្លងនៃសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុប។

 

យ៉ាងណាមិញ អ្នកវិភាគជាច្រើនបានអះអាងថា ទីម័រខាកើតនាពេលបច្ចុប្បន្នមានសមត្ថភាព គ្រប់គ្រាន់អាចចូលជាសមាជិកបានព្រោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសមួយនេះរីកចម្រើនជាងមុន ហើយទីម័រខាងកើតមានសមត្ថភាពក្នុងការបំពេញតាមតម្រូវការរបស់អង្គការតំបន់មួយនេះ ផងដែរ៕