ជាតិ
ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
អារីស្តូតដែលជាទស្សនវិទូក្រិកបុរាណ បានលើកឡើងថា «នៅទីណាដែលអវត្តមានអំណាចនៃច្បាប់ នៅទីនោះគឺគ្មានទីតាំង និងទំរង់នៃរបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋឡើយ។ តើទស្សនៈមួយនេះត្រឹមត្រូវដែរឬទេ ចំពោះការដឹកនាំ និងគ្រប់គ្រងសង្គមជាតិមួយ?
ដោយសារតែមនុស្សគឺជាភាវៈទំនាក់ទំនង ចេះធ្វើនយោបាយ ចេះប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា ចេះធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ចង់មានចង់បាន មានការគិតពិចារណា ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជីវិតមានការរីកចម្រើន មានការផ្លាស់ប្តូរ។ ហើយរាល់សកម្មភាពទាំងនេះ គឺមនុស្សតែងតែធ្វើឡើង នៅក្នុងសង្គមដែលពួកគេរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសង្គមមានការប្រែប្រួលពីមួយសម័យកាលទៅមួយសម័យកាល ចិត្តមនុស្ស គំនិតរបស់មនុស្ស ក៏មានការប្រែប្រួលដូចសង្គមដែរ។ ហើយអ្នកមានមិនចង់នៅក្រោមអ្នកក្រ អ្នកក្រមិនចង់ឲ្យគេមើលងាយ អ្នកខ្លាំងចង់បង្ហាញឥទ្ធិពលទៅលើអ្នកខ្សោយ អ្នកខ្សោយខ្លាចគេជិៈជាន់ អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិចង់រក្សាទ្រព្យដោយសុវត្ថិភាព។
ទីបំផុតមនុស្សនៅក្នុងសង្គមចាប់ផ្ដើមចង់បានសង្គមមួយដែលមានស្ថិរភាពនយោបាយ ស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច មានការធានាសុវត្ថិភាពបុគ្គល មានការធានាសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គល គ្មានអ្នកណាអាចប្រើប្រាស់អំណាចដើម្បីបំពានអ្នកណាបានដោយសេរី។
ហេតុនេះ ប្រសិនបើសង្គមមួយគ្មានច្បាប់ដើម្បីគ្រប់គ្រងមនុស្សទេ សកម្មភាពរបស់មនុស្សនឹងវិលទៅរកសម័យបុព្វកាល ដែលមនុស្សរស់នៅក្នុងលក្ខណៈដូចសត្វធម្មតា រស់តាមបែបធម្មជាតិ គ្មានសុវត្ថិភាពបុគ្គល សុវត្ថិភាពទ្រព្យសម្បត្តិ គ្មានច្បាប់គ្មានទម្លាប់។ កត្ដានេះហើយដែលនាំឲ្យលោកអារីស្ដូតយល់ថា បើគ្មានអំណាចនៃច្បាប់ទេ គឺមិនអាចមានទេទំរង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ។ ព្រោះថាបើនិយាយពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ គឺត្រូវតែគិតពីសិទ្ធិ ពីសេរីភាព បែបបទរដ្ឋបាល ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ការបែងចែកមុខដំណែងតួនាទី និងការបែងចែក អំណាច ដើម្បីកំណត់ព្រំដែនសម្រេចចិត្តរបស់បុគ្គល។ ច្បាប់គឺត្រូវតែដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិ ប្រើប្រាស់សេរីភាពរបស់មនុស្ស។
សរុបមក គោលការណ៍ចម្បងនៃបញ្ញត្តិច្បាប់ គឺឧត្ដមភាពនៃច្បាប់ ការការពារសិទ្ធិ សេរីភាពរបស់បុគ្គល និងការបែងចែកអំណាច ដើម្បីរៀបចំសង្គម។ ហើយរដ្ឋមួយដែលមានគ្មានច្បាប់ គឺគ្មានទេទំរង់នៃការគ្រប់គ្រង មានតែសកម្មភាពរស់នៅតាមបែបធម្មជាតិ។ តែបើរដ្ឋមួយមានច្បាប់ត្រឹមត្រូវដើម្បីគ្រប់គ្រង នោះនឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋនោះក្លាយជារដ្ឋបែបទំនើប មានការរីកចម្រើន អភិវឌ្ឍន និងមានសន្តិភាព៕
ដោយសារតែមនុស្សគឺជាភាវៈទំនាក់ទំនង ចេះធ្វើនយោបាយ ចេះប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា ចេះធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ចង់មានចង់បាន មានការគិតពិចារណា ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជីវិតមានការរីកចម្រើន មានការផ្លាស់ប្តូរ។ ហើយរាល់សកម្មភាពទាំងនេះ គឺមនុស្សតែងតែធ្វើឡើង នៅក្នុងសង្គមដែលពួកគេរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសង្គមមានការប្រែប្រួលពីមួយសម័យកាលទៅមួយសម័យកាល ចិត្តមនុស្ស គំនិតរបស់មនុស្ស ក៏មានការប្រែប្រួលដូចសង្គមដែរ។ ហើយអ្នកមានមិនចង់នៅក្រោមអ្នកក្រ អ្នកក្រមិនចង់ឲ្យគេមើលងាយ អ្នកខ្លាំងចង់បង្ហាញឥទ្ធិពលទៅលើអ្នកខ្សោយ អ្នកខ្សោយខ្លាចគេជិៈជាន់ អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិចង់រក្សាទ្រព្យដោយសុវត្ថិភាព។
ទីបំផុតមនុស្សនៅក្នុងសង្គមចាប់ផ្ដើមចង់បានសង្គមមួយដែលមានស្ថិរភាពនយោបាយ ស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច មានការធានាសុវត្ថិភាពបុគ្គល មានការធានាសិទ្ធិសេរីភាពបុគ្គល គ្មានអ្នកណាអាចប្រើប្រាស់អំណាចដើម្បីបំពានអ្នកណាបានដោយសេរី។
ហេតុនេះ ប្រសិនបើសង្គមមួយគ្មានច្បាប់ដើម្បីគ្រប់គ្រងមនុស្សទេ សកម្មភាពរបស់មនុស្សនឹងវិលទៅរកសម័យបុព្វកាល ដែលមនុស្សរស់នៅក្នុងលក្ខណៈដូចសត្វធម្មតា រស់តាមបែបធម្មជាតិ គ្មានសុវត្ថិភាពបុគ្គល សុវត្ថិភាពទ្រព្យសម្បត្តិ គ្មានច្បាប់គ្មានទម្លាប់។ កត្ដានេះហើយដែលនាំឲ្យលោកអារីស្ដូតយល់ថា បើគ្មានអំណាចនៃច្បាប់ទេ គឺមិនអាចមានទេទំរង់គ្រប់គ្រងរដ្ឋ។ ព្រោះថាបើនិយាយពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ គឺត្រូវតែគិតពីសិទ្ធិ ពីសេរីភាព បែបបទរដ្ឋបាល ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ការបែងចែកមុខដំណែងតួនាទី និងការបែងចែក អំណាច ដើម្បីកំណត់ព្រំដែនសម្រេចចិត្តរបស់បុគ្គល។ ច្បាប់គឺត្រូវតែដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិ ប្រើប្រាស់សេរីភាពរបស់មនុស្ស។
សរុបមក គោលការណ៍ចម្បងនៃបញ្ញត្តិច្បាប់ គឺឧត្ដមភាពនៃច្បាប់ ការការពារសិទ្ធិ សេរីភាពរបស់បុគ្គល និងការបែងចែកអំណាច ដើម្បីរៀបចំសង្គម។ ហើយរដ្ឋមួយដែលមានគ្មានច្បាប់ គឺគ្មានទេទំរង់នៃការគ្រប់គ្រង មានតែសកម្មភាពរស់នៅតាមបែបធម្មជាតិ។ តែបើរដ្ឋមួយមានច្បាប់ត្រឹមត្រូវដើម្បីគ្រប់គ្រង នោះនឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋនោះក្លាយជារដ្ឋបែបទំនើប មានការរីកចម្រើន អភិវឌ្ឍន និងមានសន្តិភាព៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
