អន្តរជាតិ
×![]()
បញ្ហានៃការទាមទារស្វ័យភាពរបស់ក្រុមឧទ្ទាម គឺជាឬសគល់មួយនៃការបែងចែកជាតិសាសន៍ និង ជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខរដ្ឋនីមួយៗ ដ្បិតបរាជ័យនៃការចរចា បង្កើតឲ្យមានការប៉ះទង្គិចគ្នា និង ចុងក្រោយក្លាយជាសង្គ្រាម។ សម្រាប់ក្រុមឧទ្ទាមនេះដែរ តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក៏ត្រូវបានគេស្គាល់ថា តំបន់មួយដែលមានក្រុមឧទ្ទាមជាច្រើនក្រុមកំពុងលាក់ខ្លួន និង កំពុងបង្កើតចលនាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។
គឺមានក្រុមឧទ្ទាមជាច្រើនក្រុមនៅក្នុងរដ្ឋអាស៊ានកំពុងតែបន្តគំរាមកំហែងសន្តិសុខ និង សន្តិសុខភាពរបស់រដ្ឋទាំងនោះ។ រដ្ឋទាំងនោះរួមមាន ថៃ មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។
+ ហ្វីលីពីន
តាមការកត់សម្គាល់ មានក្រុមឧទ្ទាមពីរក្រុមដែលតែងតែប៉ះទង្គិច និង កំពុងតែបន្តបង្កើតចលនា ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន។ ក្នុងនោះ មានឧទ្ទាម អាប៊ូសាយ៉ាហ្វ (Abu Sayyaf) ដែលជាឈ្មោះក្រុមឧទ្ទាមមួយដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន។ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ក្រុមនេះតែងតែធ្វើសកម្មភាពភេវរកម្មក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនតាមរយៈ ចាប់ពង្រត់មនុស្សយកប្រាក់ និងបានសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនសិបនាក់។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ក្រុមឥស្លាមអាប៊ូសាយ៉ាហ្វ មានសមាជិកបចន្លោះ២០០-៤០០នាក់។ រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនតែងតែធ្វើការបង្ក្រាបលើក្រុមនេះជាច្រើន តែអាប៊ូសាយ៉ាហ្វនៅតែបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួនដដែល ។
ឧទ្ទាមមួយក្រុមទៀត គឺមានឈ្មោះថាម៉ូរ៉ូ(Moro) ដែលជាឈ្មោះចលនាបះបោរបំបែករដ្ឋនៅកោះមិនដាណាវ ភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន។ មានក្រុមឥស្លាមជាច្រើនដែលជ្រកក្រោមស្លាកម៉ូរ៉ូ បានងើបតស៊ូប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន ដើម្បីឯករាជ្យភាពរបស់តំបន់ភាគខាងត្បូង។ នាឆ្នាំកន្លងមក ចលនាបះបោរនិងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន បានចរចាចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពសម្រាប់កោះមិនដាណាវ ប៉ុន្តែការប៉ះទង្គិចគ្នានៅតែកើតមាន ហើយជម្លោះនៅតែបន្តដល់បច្ចុប្បន្ន។
+ ឥណ្ឌូនេស៊ី
ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ា(Jemaah Islamiah) គឺជាក្រុមឥស្លាមដ៏សកម្មមួយទៀតក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្រុមនេះតែងធ្វើសកម្មភាពនៅប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា ថៃ ម៉ាលេស៊ី ហ្វីលីពីន ជាពិសេសប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ាត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកនិងបណ្តាប្រទេសជាច្រើនទៀតចាត់ទុកជាក្រុមភេវរកម្ម ព្រោះពួកគេមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមអាល់កៃដានៅប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ ក្រុមឥស្លាមមួយនេះក៏ស្ថិតនៅពីក្រោយការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនៅកោះកម្សាន្តបាលី នៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី សម្លាប់មនុស្សប្រមាណ១០០នាក់ ដែលភាគច្រើនជាជនបរទេស។ មកដល់ពេលនេះ ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ានៅតែបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួននិងបង្កគ្រោះភ័យដល់សន្តិសុខតំបន់។
+ ក្រុមបះបោរនៅភាគខាងត្បូងថៃ
ថៃនៅតែទទួលរងបញ្ហាអសន្តិសុខ ខណៈការបះបោរនៅភាគខាងត្បូងនៅតែបន្តនិងបានឆក់យកជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើន។ ក្រុមបះបោរមានបំណងបង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យមួយចេញពីប្រទេសថៃ។ ក្រុមបះបោរជាច្រើនក្រុមបានធ្វើសកម្មភាពរបស់ខ្លួនក្នុងខេត្តភាគខាងត្បូងចំនួនបីដែលសំបូរដោយជនជាតិឥស្លាមដែលរួមមាន យ៉ាឡា ប៉ាតានី និងណារ៉ាធីវ៉ាត់ ហើយមានព្រំដែនជាប់ប្រទេសម៉ាលេស៊ី។ សកម្មភាពនេះបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០០១ និងឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ទៀត បើទោះជាមានការបង្ក្រាបពីសំណាក់កងទ័ពថៃយ៉ាងណាក៏ដោយ។
+ ក្រុមឧទ្ទាមក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា
ក្នុងចំណោមប្រទេសមានបញ្ហាអសន្តិសុខក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាសំបូរដោយក្រុមឧទ្ទាម ដែលកំពុងតែធ្វើការតស៊ូប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឯករាជភាពរបស់ខ្លួន។
១. ក្រុមបះបោរ កាជិន Kachin
២. ក្រុមបះបោរ ការ៉េន Kayin
៣. ក្រុមបះបោរ រ៉ាឃីន Rakhine
៤. ក្រុមបះបោរ កាយ៉ា Kayah
៥. ក្រុមបះបោរ សាន Shan៕
គឺមានក្រុមឧទ្ទាមជាច្រើនក្រុមនៅក្នុងរដ្ឋអាស៊ានកំពុងតែបន្តគំរាមកំហែងសន្តិសុខ និង សន្តិសុខភាពរបស់រដ្ឋទាំងនោះ។ រដ្ឋទាំងនោះរួមមាន ថៃ មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន និង ឥណ្ឌូនេស៊ី។
+ ហ្វីលីពីន
តាមការកត់សម្គាល់ មានក្រុមឧទ្ទាមពីរក្រុមដែលតែងតែប៉ះទង្គិច និង កំពុងតែបន្តបង្កើតចលនា ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន។ ក្នុងនោះ មានឧទ្ទាម អាប៊ូសាយ៉ាហ្វ (Abu Sayyaf) ដែលជាឈ្មោះក្រុមឧទ្ទាមមួយដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន។ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ក្រុមនេះតែងតែធ្វើសកម្មភាពភេវរកម្មក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនតាមរយៈ ចាប់ពង្រត់មនុស្សយកប្រាក់ និងបានសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនសិបនាក់។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ក្រុមឥស្លាមអាប៊ូសាយ៉ាហ្វ មានសមាជិកបចន្លោះ២០០-៤០០នាក់។ រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនតែងតែធ្វើការបង្ក្រាបលើក្រុមនេះជាច្រើន តែអាប៊ូសាយ៉ាហ្វនៅតែបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួនដដែល ។
ឧទ្ទាមមួយក្រុមទៀត គឺមានឈ្មោះថាម៉ូរ៉ូ(Moro) ដែលជាឈ្មោះចលនាបះបោរបំបែករដ្ឋនៅកោះមិនដាណាវ ភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន។ មានក្រុមឥស្លាមជាច្រើនដែលជ្រកក្រោមស្លាកម៉ូរ៉ូ បានងើបតស៊ូប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន ដើម្បីឯករាជ្យភាពរបស់តំបន់ភាគខាងត្បូង។ នាឆ្នាំកន្លងមក ចលនាបះបោរនិងរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន បានចរចាចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពសម្រាប់កោះមិនដាណាវ ប៉ុន្តែការប៉ះទង្គិចគ្នានៅតែកើតមាន ហើយជម្លោះនៅតែបន្តដល់បច្ចុប្បន្ន។
+ ឥណ្ឌូនេស៊ី
ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ា(Jemaah Islamiah) គឺជាក្រុមឥស្លាមដ៏សកម្មមួយទៀតក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្រុមនេះតែងធ្វើសកម្មភាពនៅប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា ថៃ ម៉ាលេស៊ី ហ្វីលីពីន ជាពិសេសប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ាត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកនិងបណ្តាប្រទេសជាច្រើនទៀតចាត់ទុកជាក្រុមភេវរកម្ម ព្រោះពួកគេមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមអាល់កៃដានៅប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ ក្រុមឥស្លាមមួយនេះក៏ស្ថិតនៅពីក្រោយការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនៅកោះកម្សាន្តបាលី នៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី សម្លាប់មនុស្សប្រមាណ១០០នាក់ ដែលភាគច្រើនជាជនបរទេស។ មកដល់ពេលនេះ ជេម៉ា អ៊ីស្លាមីយ៉ានៅតែបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួននិងបង្កគ្រោះភ័យដល់សន្តិសុខតំបន់។
+ ក្រុមបះបោរនៅភាគខាងត្បូងថៃ
ថៃនៅតែទទួលរងបញ្ហាអសន្តិសុខ ខណៈការបះបោរនៅភាគខាងត្បូងនៅតែបន្តនិងបានឆក់យកជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើន។ ក្រុមបះបោរមានបំណងបង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យមួយចេញពីប្រទេសថៃ។ ក្រុមបះបោរជាច្រើនក្រុមបានធ្វើសកម្មភាពរបស់ខ្លួនក្នុងខេត្តភាគខាងត្បូងចំនួនបីដែលសំបូរដោយជនជាតិឥស្លាមដែលរួមមាន យ៉ាឡា ប៉ាតានី និងណារ៉ាធីវ៉ាត់ ហើយមានព្រំដែនជាប់ប្រទេសម៉ាលេស៊ី។ សកម្មភាពនេះបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០០១ និងឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ទៀត បើទោះជាមានការបង្ក្រាបពីសំណាក់កងទ័ពថៃយ៉ាងណាក៏ដោយ។
+ ក្រុមឧទ្ទាមក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា
ក្នុងចំណោមប្រទេសមានបញ្ហាអសន្តិសុខក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាសំបូរដោយក្រុមឧទ្ទាម ដែលកំពុងតែធ្វើការតស៊ូប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឯករាជភាពរបស់ខ្លួន។
១. ក្រុមបះបោរ កាជិន Kachin
២. ក្រុមបះបោរ ការ៉េន Kayin
៣. ក្រុមបះបោរ រ៉ាឃីន Rakhine
៤. ក្រុមបះបោរ កាយ៉ា Kayah
៥. ក្រុមបះបោរ សាន Shan៕
Tag:
ក្រុមឧទ្ទាម
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
5 ថ្ងៃ
