ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ភ្នំពេញ៖ អង្គរត្រូវបានបែកបាក់ខ្ទេចខ្ទេច។ ចម្លាក់មួយចំនួននៅក្នុងអង្គរត្រូវបានបែកបាក់ជាបំណែក បំណែក។ ចំណែកលោក គ.សើដែស(G.Coedes) ថាការហិនហោចទាំងអស់នេះមកពីមានមហាទឹកជំនន់ ដែលគំនិតនេះបានសុះសាយពេញពិភពលោក។ ប៉ុន្តែសំណួរនៅតែសួរថា តើអ្នកណាជាអ្នកបំផ្លាញប្រាសាទទាំងអស់នេះ? កាលពីឆ្នាំណា ដោយមូលហេតុអ្វី?
នៅក្នុងស្នាដៃស្រាវជ្រាវ របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ថាច់ ត្វាន់ មានចំណងជើងថា« ដើម្បីស្គាល់អង្គរ» បានចោទជាចម្ងល់ថា បើមានទឹកជំនន់នៅអង្គរមែន តើហេតុអ្វីប្រាសាទព្រះវិហារដែលនៅលើភ្នំកម្ពស់១២០ម៉ែត្រពីជើងភ្នំដងរ៉ែក និង៥២៥ម៉ែត្រ ពីទីវាលតំបន់សៀមរាប មានការបែកបាក់ដែរ។ ហេតុអ្វីក្រុងសៃភង់នៅ៥០០គីឡូម៉ែត្រពីអង្គរ បាក់បែកខ្ទេចខ្ទីដែរ? តើរូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ បាក់បែកជាច្រើនកំណាត់នៅក្នុងអណ្ដូងកណ្ដាលប្រាសាទបាយ័ន្ដនោះ មកពីទឹកជំនន់ដែរឬ?
ផ្ទុយទៅវិញ ក្រៅពីអំណះអំណាងថា ទឹកជំនន់របស់លោក សើដែស គេឥតឃើញមានពួកវរ្ម័ន្ត ឬគ្រួសារពួកវរ្ម័ន្ត ១នាក់នោះទេ។ គេឥតមានឃើញព្រាហ្មណ៍មួយអង្គទេ។ ប៉ុន្តែគេឃើញព្រះសង្ឃព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ហើយនិងវត្តថេរវាទនៅពាសពេញក្នុងនគរទាំងអស់។ គេមិនអាចជឿបានថាពួកវរ្ម័ន្ត និងពួកព្រាហ្មណ៍ត្រូវរលាយទៅក្នុងទឹកទេ ហើយពួកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទចេះហែលទឹក ឬចេះបណ្ដែតខ្លួនក្នុងទឹកគ្រាន់បើជាងពួកខាងលើនោះដែរ។
តាមការពិត ការវិនាសអង្គរ គឺជាស្នារដៃអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាថេរវាទទាំងអស់។ កាលជំនាន់អង្គរមានសាសនាព្រះពុទ្ធដែរ តែគឺជាព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ បានចូលដល់ស្រុកខ្មែរ ក្នុងឆ្នាំ១១៩០ តាមរយៈអ្នកអង្គម្ចាស់តាមាលីន្ឌ ដែលជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ ហើយដែលបានទៅបួសជាសង្ឃថេរវាទអស់៦ឆ្នាំ នៅនគរស្រីឡាំង្ការ។
លោក អាឡាំងដាណិតអេឡូ(A. Danielou) និយាយថា «ការអត់ឱននិងសេរីភាពក្នុងសាសនា គឺជាគោលការណ៍ក្បួនច្បាប់របស់ពួកព្រហ្មញ្ញសាសនា មិនមែនជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទេ»។ ដើម្បី ប្រឆាំងនឹងពួកព្រហ្មញ្ញសាសនា ពួកថេរវាទបានចោទប្រកាន់ថា ពួកនេះបង្កើតឲ្យមានវណ្ណៈសូទ្រៈ គឺវណ្ណៈខ្ញុំគេ ឬវណ្ណៈទាសភាព។ ការទិទៀននេះប៉ៈពាល់ដល់គម្ពីររីដា ដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិបង្ករជាទំនាស់គ្នា ធ្វើឲ្យមានភាពជ្រួលច្របល់ពេញនគរ ក្នុងរាជជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ និងរាជក្សត្រឥន្ទ្រាវរ្ម័ន្តទី២ ដែលជារាមច្បងរបស់តាមាលីន្ឌ។
ចម្បាំងខ្មែរ និងខ្មែរបានចេញមុខពេញទីក្នុងឆ្នាំង១២៤៣ ក្នុងរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៨ ដែលកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលនោះគឺជាចម្បាំងសាសនា ដ៏សាហាវឥតប្រមាណ ធ្វើឲ្យខ្ទេចខ្ទីអស់ ហើយព្រះអង្គ ត្រូវឧត្ដមសេនីយ៍ កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ សម្លាប់នៅឆ្នាំ១២៩៥។ ឧត្ដមសេនីយ៍ នេះបានឡើងជាស្ដេចមានព្រះនាមថា ស្រីឥន្ត្រាវរ័ណ បានរយៈពេល១២ឆ្នាំក្សត្រនេះត្រូវគេសម្លាប់វិញ។ ស្ដេចស្រីឥន្ត្រាជ័យវរ្ម័ន្ត បានឡើងសោយរាជនៅឆ្នាំ១៣០៧ ហើយបន្ទាប់មកគឺស្ដេចជ័យវរ្ម័ន្តទី៩។ ក្សត្រពីចុងក្រោយនេះកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនាដូចគ្នា។
ក្រោយមកចម្បាំងសាសនានៅស្រុកខ្មែរ បានចប់នៅឆ្នាំ១៣៣៦។ មហាបដិវត្តន៍ព្រះពុទ្ធសាសនាបានកើតឡើង ពេញនគរខ្មែរទាំងមូល។ ពួកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ បានជោកជ័យទាំងអស់។ ព្រះមហាក្សត្រជ័យវរ្ម័នទី៩ ត្រូវបានគេធ្វើឃាត ព្រមទាំងគ្រួសារជិតឆ្ងាយ អ្នកសម្ព័ន្ធមិត្ត អ្នកបម្រើ ត្រូវគេសម្លាប់គ្មានសល់។ ចំណែកប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ វាយបំផ្លាញបាក់បែកស្ទើគ្មានសល់មួយ ហើយប្រាសាទដែលបាក់បែកទាំងនោះ ត្រូវមានព្រះសង្ឃថេរវាទ ចូលទៅកាន់កាប់ទាំងអស់។ រូបថ្មមហាក្សត្រ សុរិយាវរ្ម័ន្តទី២ ដែលតំណែងជាព្រះវិស្ណុនៅលើកំពូលប្រាសាទអង្គរវត្ត ត្រូវបានគេច្រានទម្លាក់មកដីហើយគេដាក់រូបព្រះពុទ្ធមួយមកជំនួសវិញ។ រូបថ្មចម្លាក់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ នៅលើប្រាសាទ«បាយ័ន្ត» ត្រូវគេវាយបាក់បែកហើយទម្លាក់ទៅក្នុងអណ្ដូងក្រោមកំពូលប្រាសាទ។ សាលារៀន មហាវិទ្យាល័យ និងបណ្ណាល័យ ដែលមាននៅពាសពេញ ត្រូវគេបំផ្លាញចោលឥតមានសល់។ សៀវភៅសុត្រាទាំងអស់ត្រូវគេដុតចោលទាំងស្រុង។ ភាសាសំស្ក្រឹត ដែលជាភាសាសម្រាប់ការចេះដឹងគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលគេប្រើមកជាង១៣០០ឆ្នាំ ហើយ ត្រូវបានបំបាត់ចោលរហូតទល់សព្វថ្ងៃ។
នេះហើយគឺជាដើមហេតុ នាំឲ្យបាក់បែកអង្គរ។ ព្រោះតែចម្បាំងខ្មែរនិងខ្មែរ ចម្បាំងមកពីសាសនាអស់៩៣ឆ្នាំ រវាងអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ, អ្នកកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនា និងអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ហើយការបែកបាក់អង្គរនេះ មិនមែនមកពីមានទឹកជំនន់ ដូចលោកសើដែស សរសេរកាលពីឆ្នាំ១៩៤៧នោះទេ៕
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ៖( ដើម្បីស្គាល់អង្គរ, របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ថាច់ ត្វាន់)
នៅក្នុងស្នាដៃស្រាវជ្រាវ របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ថាច់ ត្វាន់ មានចំណងជើងថា« ដើម្បីស្គាល់អង្គរ» បានចោទជាចម្ងល់ថា បើមានទឹកជំនន់នៅអង្គរមែន តើហេតុអ្វីប្រាសាទព្រះវិហារដែលនៅលើភ្នំកម្ពស់១២០ម៉ែត្រពីជើងភ្នំដងរ៉ែក និង៥២៥ម៉ែត្រ ពីទីវាលតំបន់សៀមរាប មានការបែកបាក់ដែរ។ ហេតុអ្វីក្រុងសៃភង់នៅ៥០០គីឡូម៉ែត្រពីអង្គរ បាក់បែកខ្ទេចខ្ទីដែរ? តើរូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ បាក់បែកជាច្រើនកំណាត់នៅក្នុងអណ្ដូងកណ្ដាលប្រាសាទបាយ័ន្ដនោះ មកពីទឹកជំនន់ដែរឬ?
ផ្ទុយទៅវិញ ក្រៅពីអំណះអំណាងថា ទឹកជំនន់របស់លោក សើដែស គេឥតឃើញមានពួកវរ្ម័ន្ត ឬគ្រួសារពួកវរ្ម័ន្ត ១នាក់នោះទេ។ គេឥតមានឃើញព្រាហ្មណ៍មួយអង្គទេ។ ប៉ុន្តែគេឃើញព្រះសង្ឃព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ហើយនិងវត្តថេរវាទនៅពាសពេញក្នុងនគរទាំងអស់។ គេមិនអាចជឿបានថាពួកវរ្ម័ន្ត និងពួកព្រាហ្មណ៍ត្រូវរលាយទៅក្នុងទឹកទេ ហើយពួកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទចេះហែលទឹក ឬចេះបណ្ដែតខ្លួនក្នុងទឹកគ្រាន់បើជាងពួកខាងលើនោះដែរ។
តាមការពិត ការវិនាសអង្គរ គឺជាស្នារដៃអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាថេរវាទទាំងអស់។ កាលជំនាន់អង្គរមានសាសនាព្រះពុទ្ធដែរ តែគឺជាព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ បានចូលដល់ស្រុកខ្មែរ ក្នុងឆ្នាំ១១៩០ តាមរយៈអ្នកអង្គម្ចាស់តាមាលីន្ឌ ដែលជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ ហើយដែលបានទៅបួសជាសង្ឃថេរវាទអស់៦ឆ្នាំ នៅនគរស្រីឡាំង្ការ។
លោក អាឡាំងដាណិតអេឡូ(A. Danielou) និយាយថា «ការអត់ឱននិងសេរីភាពក្នុងសាសនា គឺជាគោលការណ៍ក្បួនច្បាប់របស់ពួកព្រហ្មញ្ញសាសនា មិនមែនជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទេ»។ ដើម្បី ប្រឆាំងនឹងពួកព្រហ្មញ្ញសាសនា ពួកថេរវាទបានចោទប្រកាន់ថា ពួកនេះបង្កើតឲ្យមានវណ្ណៈសូទ្រៈ គឺវណ្ណៈខ្ញុំគេ ឬវណ្ណៈទាសភាព។ ការទិទៀននេះប៉ៈពាល់ដល់គម្ពីររីដា ដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិបង្ករជាទំនាស់គ្នា ធ្វើឲ្យមានភាពជ្រួលច្របល់ពេញនគរ ក្នុងរាជជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ និងរាជក្សត្រឥន្ទ្រាវរ្ម័ន្តទី២ ដែលជារាមច្បងរបស់តាមាលីន្ឌ។
ចម្បាំងខ្មែរ និងខ្មែរបានចេញមុខពេញទីក្នុងឆ្នាំង១២៤៣ ក្នុងរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៨ ដែលកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលនោះគឺជាចម្បាំងសាសនា ដ៏សាហាវឥតប្រមាណ ធ្វើឲ្យខ្ទេចខ្ទីអស់ ហើយព្រះអង្គ ត្រូវឧត្ដមសេនីយ៍ កាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ សម្លាប់នៅឆ្នាំ១២៩៥។ ឧត្ដមសេនីយ៍ នេះបានឡើងជាស្ដេចមានព្រះនាមថា ស្រីឥន្ត្រាវរ័ណ បានរយៈពេល១២ឆ្នាំក្សត្រនេះត្រូវគេសម្លាប់វិញ។ ស្ដេចស្រីឥន្ត្រាជ័យវរ្ម័ន្ត បានឡើងសោយរាជនៅឆ្នាំ១៣០៧ ហើយបន្ទាប់មកគឺស្ដេចជ័យវរ្ម័ន្តទី៩។ ក្សត្រពីចុងក្រោយនេះកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនាដូចគ្នា។
ក្រោយមកចម្បាំងសាសនានៅស្រុកខ្មែរ បានចប់នៅឆ្នាំ១៣៣៦។ មហាបដិវត្តន៍ព្រះពុទ្ធសាសនាបានកើតឡើង ពេញនគរខ្មែរទាំងមូល។ ពួកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ បានជោកជ័យទាំងអស់។ ព្រះមហាក្សត្រជ័យវរ្ម័នទី៩ ត្រូវបានគេធ្វើឃាត ព្រមទាំងគ្រួសារជិតឆ្ងាយ អ្នកសម្ព័ន្ធមិត្ត អ្នកបម្រើ ត្រូវគេសម្លាប់គ្មានសល់។ ចំណែកប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ វាយបំផ្លាញបាក់បែកស្ទើគ្មានសល់មួយ ហើយប្រាសាទដែលបាក់បែកទាំងនោះ ត្រូវមានព្រះសង្ឃថេរវាទ ចូលទៅកាន់កាប់ទាំងអស់។ រូបថ្មមហាក្សត្រ សុរិយាវរ្ម័ន្តទី២ ដែលតំណែងជាព្រះវិស្ណុនៅលើកំពូលប្រាសាទអង្គរវត្ត ត្រូវបានគេច្រានទម្លាក់មកដីហើយគេដាក់រូបព្រះពុទ្ធមួយមកជំនួសវិញ។ រូបថ្មចម្លាក់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន្តទី៧ នៅលើប្រាសាទ«បាយ័ន្ត» ត្រូវគេវាយបាក់បែកហើយទម្លាក់ទៅក្នុងអណ្ដូងក្រោមកំពូលប្រាសាទ។ សាលារៀន មហាវិទ្យាល័យ និងបណ្ណាល័យ ដែលមាននៅពាសពេញ ត្រូវគេបំផ្លាញចោលឥតមានសល់។ សៀវភៅសុត្រាទាំងអស់ត្រូវគេដុតចោលទាំងស្រុង។ ភាសាសំស្ក្រឹត ដែលជាភាសាសម្រាប់ការចេះដឹងគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលគេប្រើមកជាង១៣០០ឆ្នាំ ហើយ ត្រូវបានបំបាត់ចោលរហូតទល់សព្វថ្ងៃ។
នេះហើយគឺជាដើមហេតុ នាំឲ្យបាក់បែកអង្គរ។ ព្រោះតែចម្បាំងខ្មែរនិងខ្មែរ ចម្បាំងមកពីសាសនាអស់៩៣ឆ្នាំ រវាងអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ, អ្នកកាន់ព្រហ្មញ្ញសាសនា និងអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ហើយការបែកបាក់អង្គរនេះ មិនមែនមកពីមានទឹកជំនន់ ដូចលោកសើដែស សរសេរកាលពីឆ្នាំ១៩៤៧នោះទេ៕
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ៖( ដើម្បីស្គាល់អង្គរ, របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ ថាច់ ត្វាន់)
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
4 ថ្ងៃ
