អន្តរជាតិ
សមុទ្រចិនខាងត្បូង៖ ឡាអេកាត់ក្តីឲ្យហ្វីលីពីនឈ្នះចិន
× មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអចិន្ត្រៃយ៍ ក្រុងឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ នៅថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដានេះ បានប្រកាសសាលក្រមជាឯកច្ឆ័នដោយយោងតាមឧបសម្ព័ន្ធ៧ នៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ តាមបណ្តឹងរបស់ហ្វីលីពីនប្រឆាំងចិន។ សាលក្រមលក្ខណៈចាប់បង្ខំនេះ បានបកស្រាយថា ចិន មិនមានមូលដ្ឋានផ្នែកច្បាប់ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រដើម្បីទាមទារលើតំបន់ចំណុចទាំងប្រាំបួនត្រេ(Nine-Dash Line) ដែលស្ទើរតែស្មើនឹងតំបន់ទាំងស្រុងនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងឡើយ។
បើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអចិន្ត្រៃយ៍ក្រុងឡាអេ ដែលបានផ្ញើមកកាន់សារព័ត៌មានថ្មីៗ តុលាការបានប្រកាសសាលក្រមស្ថាពរ និងលក្ខណៈចាប់បង្ខំដូចដែលបានកំណត់ក្នុងមាត្រា ២៩៦ នៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ និងមាត្រា១១ នៃឧបសម្ព័ន្ធ៧។ តុលាការ បកស្រាយលើចំណុចសំខាន់ចំនួនប្រាំ។
ទីមួយ គឺសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រ និងចំណុចប្រាំបួនត្រេ(nine-dash line) ។ ក្នុងចំណុចនេះ តុលាការសម្រេចថា ការទាមទាររបស់ចិនលើសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រដើម្បីគ្រប់គ្រងធនធាននៅក្នុងដែនទឹកនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង មិនស្របតាមបទបញ្ញត្តិនៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខដែលផ្តល់ដោយច្បាប់សមុទ្រឡើយ។ តុលាការ បានកំណត់សម្គាល់ថា នាវិក និងអ្នកនេសាទចិន ក៏ដូចជារដ្ឋដទៃផ្សេងទៀត បានប្រើប្រាស់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងថា មិនមានភស្តុតាងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រណាបង្ហាញថា ចិន បានអនុវត្តសិទ្ធិគ្រប់គ្រងផ្តាច់មុខលើដែនទឹក និងធនធាននៅទីនោះឡើយ។ ដូច្នេះ តុលាការសម្រេចថា ចិន មិនមានមូលដ្ឋានផ្នែកច្បាប់ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រដើម្បីគ្រប់គ្រងនៅក្នុងតំបន់ចំណុចប្រាំបួនត្រេ(Nine-dash line) ឡើយ។
ទីពីរ គឺការបកស្រាយពីឋានៈនៃតំបន់។ តុលាការ បានពិចារណា និងវាយតម្លៃលើការទាមទាររបស់ចិនលើដែនទឹកតំបន់លំនាច។ ចំណុចនេះ តុលាការ បានសម្រេចថា មិនមានកោះណាមួយនៅក្នុងប្រជុំកោះស្ព្រាតលីដែលទាមទារដោយចិន ស្របទៅនឹងបទបញ្ញត្តិនៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ តុលាការបានរកឃើញថា តំបន់ទាំងនោះ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ហ្វីលីពីន។
ទីបី គឺទាក់ទងនឹងសកម្មភាពរបស់ចិនក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ តុលាការរកឃើញថា ចិន បានបំពានលើសិទ្ធិអធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ហ្វីលីពីន ដោយចិន បានរំខានលើការនេសាទ និង ចូលការរុករកប្រេងរបស់ហ្វីលីពីន , សាងសង់កោះសិប្បនិម្មិត និងបានបរាជ័យក្នុងការរារាំងអ្នកនេសាទចិនឲ្យចូលទៅក្នុងតំបន់នេសាទរបស់ហ្វីលីពីន។ តុលាការ ក៏បានសម្រេចដែលថា អ្នកនេសាទពីហ្វីលីពីន មានសិទ្ធិនេសាទបែបប្រពៃណីនៅក្នុងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Scarborough Shoal។
ទីបួន គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការគំរាមកំហែងលើបរិស្ថានដែនសមុទ្រ។ ចំណុចនេះ តុលាការបានរកឃើញថា សម្មភាពរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រាតលីដែលរួមមានទាំងការវាតទី និងការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិត បានបណ្តាលឲ្យមានការគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើបរិស្ថាន និង បំពានទៅនឹងកាតព្វកិច្ចក្នុងការអភិរក្ស និងប្រព័ន្ធការពារអេកូឡូស៊ី។
ចំណុចចុងក្រោយ គឺទាក់ទងនឹងការធ្វើឲ្យជម្លោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្នុងចំណុចនេះ តុលាការ បានរកឃើញថា ការវាតទីដ៏ធំធេង និងការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិតរបស់ចិន មិនស្របច្បាប់ និងបានបំផ្លាញភស្តុតាងដែលជាលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិនៃតំបន់នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាផ្នែកនៃភាគីជម្លោះ។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ហ្វីលីពីន បានដាក់បណ្តឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូងទៅកាន់មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអន្តរជាតិក្រុងឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ប្រឆាំងចិនតាំងពីឆ្នាំ២០១៣មកម្ល៉េះ។ ចិន បានបដិសេធមិនចូលរួមនីតិវិធីឯកតោភាគីនេះឡើយ និងថែមទាំងប្រកាសថា តុលាការមិនមានយុត្តាធិការលើសំណុំរឿងនេះទៀតផង៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com