អន្តរជាតិ
នយោបាយអន្តរជាតិ
១៥ឆ្នាំ ក្រោយអាមេរិកឈ្លានពាន អាហ្វហ្កានីស្ថានមិនទាន់ស្គាល់សន្តិភាព
×![]()
មកដល់ថ្ងៃ ៧ តុលាម្សិលមិញនេះ វាមានរយៈពេល ១៥ ឆ្នាំហើយក្រោយការឈ្លានពានរបស់អាមេរិកនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ស្លាប់ ហើយសង្គ្រាមបង្ខំឲ្យប្រជាជនអាហ្វហ្កានិស្ថានរាប់លាននាក់រត់ភៀសខ្លួន។ សង្គ្រាមទ័ពព្រៃរកផ្លូវចប់មិនឃើញឡើយ ហើយក្តីសង្ឃឹមថានឹងស្គាល់សន្តិភាពក្លាយជាផេះផង់។
សង្គ្រាមអាមេរិកនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវគេចាត់ទុកជាសង្គ្រាមដ៍យូរជាងគេមួយនៅលើពិភពលោក។ មកទល់ថ្ងៃនេះមានអាយុកាល ១៥ឆ្នាំគត់ក្រោយពេលអាមេរិកនិងកងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តឈ្លានពានប្រទេសនេះ។ ថ្វីបើវាអូសបន្លាយពេលជាងមួយទសវត្សរ៍ ហើយកងទ័ពបរទេសចាកចេញជិតអស់ក្តី សង្គ្រាមទ័ពព្រៃនេះមិនទាន់ស្គាល់អ្វីដែលហៅថាទីបញ្ចប់ឡើយ ហើយគេក៏រឹតតែមិនដឹងថាសង្គ្រាមនេះត្រូវបញ្ចប់ដោយរបៀបណាដែរ។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០២ មក អាមេរិកបានចំណាយលុយច្រើនជាង ៦០ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកដើម្បីបំពាក់បំប៉នសមត្ថភាពនិងបំពាក់អាវុធឲ្យក្រុមកងកម្លាំងអាហ្វហ្កានីស្ថានដើម្បីតទល់ក្រុមតាលីបង់។ ហើយយោងតាមការវាយតម្លៃជារួមរបស់សភាអាមេរិក ការចំណាយលើសង្គ្រាមអាហ្វហ្កានីស្ថានកើនដល់ ៦៨៥, ៦ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ហើយការចំណាយរយៈពេលវែង វាអាចកើនដល់ ៦ទ្រីលានដុល្លារឯណោះ។
១.សង្គ្រាមអាហ្វហ្កានីស្ថានបញ្ឆេះដោយអាមេរិកនៅខែតុលាឆ្នាំ ២០០១
ក្រោយមានវាយប្រហារលើអគារពាណិជ្ជកម្ម ពិភពលោក នៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០០១ អាមេរិក ដែលស្ថិតក្រោមរដ្ឋបាលលោក George W. Bush បានប្រកាសសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវជន ហើយអាហ្វហ្កានីស្ថានក្លាយជាគោលដៅនៃការឈ្លានពានរបស់អាមេរិកមុនគេ ពោលគឺមុនអ៊ីរ៉ាក់។ រដ្ឋបាលអាមេរិកពេលនោះយល់ថា សោកនាដកម្មនៃការវាយប្រហារអាគារពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកបង្កឡើងដោយមេក្រុមអាល់កៃដា អូសាម៉ា ប៊ីនឡាដិន ដែលលាក់ខ្លួននៅអាហ្វហ្កានីស្ថានព្រោះពួកគេមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ។ ក្រោយមកអាមេរិកបានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុលដែលកាន់កាប់ដោយក្រុមតាលីបង់ប្រគល់ខ្លួន អូសាម៉ា ប៊ីនឡាដិន ឲ្យខ្លួនដើម្បីកាត់ទោស។ ប៉ុន្តែមេដឹកនាំក្រុមតាលីបង់ Mullah Omar បានបដិសេធសំណើរ និងទាររកភ័ស្តុតាងពីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនថែមទៀត។
ដោយខឹង ក្រុមតាលីបង់មិនស្តាប់ការស្នើសុំ អាមេរិកសម្រេចធ្វើសង្គ្រាមជាមួយអាហ្វហ្កានីស្ថានតែម្តង។ ថ្ងៃ ៧ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០១ ដដែល កងទ័ពអាមេរិក កងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិក និងក្រុមឧទ្ទាមប្រឆាំងនឹងរបបក្រុងកាប៊ុលបានចាប់ផ្តើមសង្គ្រាមប្រឆាំងរបបដឹកនាំក្រុមតាលីបង់នៅកាប៊ុល។ តាមពិតទៅសង្គ្រាមអាមេរិកនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវបានគេបែងចែកជាបីជំហាន។
២.សង្គ្រាមបីជំហានរំដោះអាហ្វហ្កានីស្ថាន
ជំហានទីមួយមានរយៈពេលត្រឹមតែ ២ ខែប៉ុណ្ណោះដោយចាប់ផ្តើមពីខែតុលាដល់ឆ្នាំ ២០០២ ដោយសង្គ្រាមនេះផ្តោតលើការផ្តួលរំលំក្រុមភេរវករតាលីបង់ដែលកំពុងគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
ជំហានទីពីរ ត្រូវបានគេកំណត់ពីឆ្នាំ ២០០២ ដល់ឆ្នាំ ២០០៨ ដោយអាមេរិកផ្តោតការកម្ចាត់ក្រុមតាលីបង់ និងស្តារក៏ដូចជាកសាងឡើងវិញនូវស្ថាប័នស្នូលសំខាន់ៗនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានជាពិសេសរៀបចំបង្កើតរដ្ឋាភិបាលត្រឹមត្រូវដើម្បីគ្រប់គ្រងនិងរក្សាសន្តិភាព សន្តិសុខ និងស្ថិរភាពប្រទេសទាំងមូល។ នាខែឧសភា ឆ្នាំ ២០០៣ រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ Donald Rumsfeld បានប្រកាសថា ការប្រយុទ្ធទ្រង់ទ្រាយធំបានឈានដល់ទីបញ្ចប់ហើយនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយកងទ័ពអាមេរិក ៨ពាន់នាក់ឈរជើងនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានដើម្បីរក្សាសន្តិសុខទម្រាំមានការបោះឆ្នោត។
ក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៤ ការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យលើដំបូងមួយត្រូវបានគេរៀបចំឡើង ហើយលោក Hamid Karzaiបានក្លាយជាប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថានជាផ្លូវការ។លោក Karzai បានដើរតួនាទីជាប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នអាហ្វហ្កានីស្ថានតាំងពីដើមឆ្នាំ ២០០២ មុនមានការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីត្រឹមត្រូវ។
ចំណែកជំហានទីបី ចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ ២០០៨ ហើយសង្គ្រាមអាមេរិកផ្តោតសំខាន់លើការប្រឆាំងក្រុមឧទ្ទាមប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែការផ្លាស់ប្តូរការដឹកនាំនៅអាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០០៩ ពេលលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ឡើងកាន់តំណែង ចំនួនកងទ័ពអាមេរិកនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវបានគេបង្កើនក្នុងលក្ខណៈបណ្តោះអាសន្នប៉ុណ្ណោះ។ នេះក៏ដោយសារលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានប្រកាសក្នុងពេលលោកឈរឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីថា លោកនឹងបញ្ចប់សង្គ្រាមអាមេរិកនៅបរទេសជាពិសេសអាហ្វហ្កានីស្ថាននេះតែម្តង។ ត្រឡប់មកវិញ កងទ័ពទាំងនោះចូលរួមក្នុងប្រតិបត្តិការការពារជនស៊ីវិលពីការវាយប្រហាររបស់ក្រុមតាលីបង់ និង គាំទ្រគោលនយោបាយសមាហរណកម្មក្រុមតាលីបង់ចូលក្នុងសង្គមអាហ្វហ្កានីស្ថានវិញ។
រហូតដល់ដើមឆ្នាំ ២០១១ សហរដ្ឋអាមេរិកចាប់ផ្តើមផ្ទេរការទទួលខុសត្រូវផ្នែកសន្តិសុខទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុលពោលគឺ កងកម្លាំងទាហាននិងប៉ូលិសអាហ្វហា្កនីស្ថាននេះតែម្តង។ ប៉ុន្តែជាអកុសល ការវាយប្រហារនិងចលនាវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលនិងជនស៊ីវិលនៅតែបន្តកើតមានឡើងឥតល្ហែនៅទូទាំងប្រទេស ហើយកងកម្លាំងអាហ្វហ្កានីស្ថានមិនមានលទ្ធភាពនិងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលខុសត្រូវរក្សាសន្តិសុខខ្លួនឯងបានដែរ។
ក្នុងចុងឆ្នាំ ២០១៤ ប្រតិបត្តិការប្រយុទ្ធប្រឆាំងក្រុមតាលីបង់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងបក្សសម្ព័ន្ធណាតូ ត្រូវបានបញ្ចប់ជាផ្លូវការ ដែលវាមានន័យថា ទ័ពអាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តលែងពាក់ព័ន្ធការប្រយុទ្ធប្រឆាំងក្រុមតាលីបង់ទៀតឡើយ។ មកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អាមេរិកនៅបន្តរក្សាទុកកងទ័ពរបស់ខ្លួនមួយចំនួននៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ប៉ុន្តែកងទ័ពទាំងនោះមិនពាក់ព័ន្ធប្រតិបត្តិការប្រឆាំងក្រុមតាលីបង់ទេ។
គិតទៅ រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍ហើយ បើទោះជាអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវបានរំដោះចេញពីកណ្តាប់ដៃក្រុមភេរវជនតាលីបង់ក៏ដោយ គេមិនឃើញសញ្ញាវិជ្ជមានណាមួយដែលបញ្ជាក់ថាប្រទេសនេះរួចផុតពីបញ្ហាអស្ថិរភាពឡើយ។ ការប្រយុទ្ធគ្នានៅតែរវាងកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមតាលីបង់ ហើយមនុស្សស្លាប់ និងរបួសកើនឡើង រាល់ថ្ងៃ។ ការចរចារវាងរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុល និងក្រុមតាលីបង់នៅទ្រឹង ហើយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបញ្ចប់ការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លូនចំពោះសន្តិសុខអាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយទុកអោយប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានសម្រេចលើជោគវាសនានៃប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន ទប់ទល់ក្រុមតាលីបង់ដោយខ្លួនឯងវិញ។ មានអ្នកខ្លះហៅការដកកងទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថានរបស់អាមេរិកកន្លងមកថា វាជាស្ថានភាពមួយមិនខុសពី ការបោះបង់ចោលវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៣ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី រីឆាត និចសុន ឡើយ៕
ឯកសារពិគ្រោះ
ឯកសារពិគ្រោះ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
