ជាតិ
មេដឹកនាំអាស៊ាន ចិន នាឱកាសរម្លឹកខួបលើកទី២៥នៃកិច្ចសន្ទនាអាស៊ាន-ចិន ក្នុងប្រទេសឡាវ (ប្រភពរូបភាព៖ Xinhua)
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
គឺរយៈពេល២៥ឆ្នាំហើយ ដែលចិនបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលំដាប់ទី២របស់ពិភពលោក ចិន បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចពហុភាគី និងទ្វេ ភាគីជាមួយនឹងអាស៊ាន។ បើមិនរាប់បញ្ចូលបញ្ហាជម្លោះអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ ចិន គឺជាដៃគូដែលអាស៊ានមិនអាចខ្វះបានក្នុងដំណើរវិវត្តរបស់អាស៊ាន ជាពិសេសលើទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និង ពាណិជ្ជកម្មរបស់អាស៊ានតែម្តង។
នៅឆ្នាំ២០១៦នេះ គឺជាខួបលើកទី២៥ហើយរបស់ចិន ក្នុងការក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ចិន បានចាប់ដំណើរការនៃការសុំជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៩១ និងបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិនៅឆ្នាំ១៩៩៦។ រយៈពេលជាង២ទសវត្សរ៍មកនេះ ចិន ពិតជាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
តាមពិតទៅ ដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន សរុបមាន១០ភាគី រួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលហ្សេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ តែក្នុងចំណោមដៃគូ ទាំង១០នេះ ចិន គឺជាគូដៃពាណិជ្ជកម្មដ៏បំផុតរបស់អាស៊ាន។
១. អាស៊ានទទួលផលច្រើនពីចិនតាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពាណិជ្ជកម្ម?
តាមការអះអាងរបស់លោក Xu Bu អគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំអាស៊ាន ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងចិនមកកាន់អាស៊ាន បានកើនដល់៤៧២ពាន់លានដុល្លារនៅឆ្នាំ២០១៥ ដែលទំហំនេះ ធ្វើឲ្យចិន នៅតែជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់អាស៊ានដដែលខណៈទំហំ ពាណិជម្មអាស៊ានទៅកាន់ចិន នៅលំដាប់ទី៣ដដែលផងដែរនោះ។ ចិន បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់ អាស៊ានចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩មក។ និយាយឲ្យខ្លីទៅ ដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ពឹងផ្អែកទៅលើចិនខ្លាំង។
បើយោងតាម Focus Economics (ស្ថាប័នព្យាករណ៍សេដ្ឋកិច្ចមួយដ៏ល្បីដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅ Barcelona នៃប្រទេសអេស្ប៉ាញ) ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមានទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិននៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ (គិតតែការនាំចេញទៅចិន)ក្នុងទំហំដូចជា ព្រុយណេ ១.៤ពាន់លានដុល្លារ, កម្ពុជា ៣.៨ពាន់លានដុល្លារ, ឥណ្ឌូនេស៊ី ៣៤.៣ ពាន់លានដុល្លារ, ឡាវ ១.៣ ពាន់លានដុល្លារ, មីយ៉ាន់ម៉ា ៩.៤ ពាន់លានដុល្លារ, ម៉ាឡេស៊ី ៤៤.២ ពាន់លានដុល្លារ, ហ្វីលីពីន ២៦.៧ពាន់លានដុល្លារ, សិង្ហបុរី ៥៣.១ ពាន់លានដុល្លារ ថៃ ៣៨.៣ ពាន់លានដុល្លារ និងវៀតណាម ៦៦.៤ ពាន់លានដុល្លារ។
ក្រៅពីទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយចិន អាស៊ាន និងរដ្ឋអាស៊ាន ក៏ទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាច្រើន ពីគម្រោង និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលបង្កើតឡើងដោយចិនក្នុងដំណើរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់អាស៊ានផងដែរ។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនោះ មានដូចជា គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ និងវិថីមួយ (OBOR = One Belt One Road) និងធនាគារវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី (AIIB)។
២. ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ធ្វើអាស៊ាន និងចិន មានការទើសទាល់នឹងគ្នា
បើទោះបីជាចិន គឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ានក៏ដោយ ភាគីទាំងពីរ នៅតែ មានបញ្ហាស្រពេចស្រពិលជាមួយនឹងគ្នាមួយចំនួន ដែលបញ្ហានេះ ធ្វើឲ្យអាស៊ាន-ចិន មិនអាចបង្កើត ទំនុកចិត្តឲ្យគ្នាបានពេញលេញ។ ហើយបញ្ហានោះគឺ ជម្លោះដែនអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ចិន បានទាមទារស្ទើរតែតំបន់ទាំងស្រុងនៃតំបន់ជម្លោះដោយផ្អែកតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈរដ្ឋពាក់ព័ន្ធអាស៊ានដូចជា ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម បានទាមទារដោយយោងតាមកត្តាច្បាប់(អនុញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២)។
កន្លងមកដោយសារតែជម្លោះដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ បានធ្វើឲ្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន និងចិន បានក្លាយជាសមរភូមិមួយក្នុងការដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នា។ ជាពិសេសនោះ ហ្វីលីពីន និងវៀតណាមតែងតែប្រឈមមុខគ្នាខ្លាំងជាមួយនឹងចិនជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយ។
បើទោះបីជា ប្រធានាធិបតីថ្មីហ្វីលីពីន ហាក់ដូចជាមានគោលនយោបាយការបរទេសទន់ភ្លន់ជាមួយនឹងចិនបន្តិចក៏ដោយ ក៏បញ្ហាអធិបតេយ្យនេះ នៅតែស្ថិតជារនាំងមួយ ដ្បិត ជំហរនោះ ក៏មិនទាន់អាចជឿជាក់ទាំងស្រុងថា ហ្វីលីពីន និងចិន អាចត្រូវគ្នាបានឡើយ ពោលគឺ ភាគីទាំងពីរកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលនៃការចរចាផលប្រយោជន៍នោះទេ។ មួយវិញទៀត មានរដ្ឋផ្សេងទៀតដូចជាវៀតណាម ក៏នៅតែបន្តប្រឆាំងដាច់ខាតលើជំហរជាមួយនឹងចិនដដែលនោះ៕
Tag:
ចិន
អាស៊ាន
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
