កណ្តាល៖ សាលារៀនមួយខ្នង ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តប៉ាក់ណាម ឃុំព្រែកជ្រៃ ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល បានបិទទ្វាររយៈពេល៦ឆ្នាំមកហើយ ព្រោះសិស្សបាននាំគ្នាឈប់រៀន។ គណៈកម្មការវត្តនិងពលរដ្ឋនៅភូមិប៉ាក់ណាម បានអះអាងថា មូលហេតុនៃការបិទទ្វារសាលារៀននេះ គឺបណ្តាលមកពីកូនសិស្សស្ទើរទាំងអស់ដែលជាជនជាតិវៀតណាម គឺមិនចេះស្តាប់ភាសាខ្មែរ។
ស្តាប់សំឡេង
ជំរាបសួរប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗជាទីគោរព។ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែតុលាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ខ្ញុំបាទ រ៉ឹម ភារី បានធ្វើដំណើរទៅព្រំដែនវៀតណាម ជាមួយអនិកជនខ្មែររស់នៅបារាំងជាច្រើននាក់ ដែលដឹកនាំដោយលោក មឿង សុន ប្រធានមូលនិធិទ្រទ្រង់អរិយធម៌ខ្មែរ ក្នុងនោះក៏មានអតីតអ្នកវិភាគជើងចាស់ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ និងនិស្សិតពីរបីនាក់ចូលរួមទៀតផង។ ធ្វើដំណើរពីភ្នំពេញតាំងពីព្រឹកព្រលឹម ដល់ម៉ោងជិត២រសៀល ទើបយើងបានមកដល់វត្តមួយឈ្មោះថា វត្តខេមខៈរាជាការាម ហៅវត្តប៉ាក់ណាម។ ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ គឺធ្វើឡើងដើម្បីយកទេយ្យទាន និងបច្ច័យប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ និងគណៈកម្មការវត្តប៉ាក់ណាម ដែលកំពុងខ្វះខាត ព្រមទាំងសិក្សាពីស្ថានភាពវត្តប៉ាក់ណាមផងដែរ។ នៅក្បែរវត្តប៉ាក់ណាម គឺមាន សាលារៀនមួយខ្នង គឺជាអាគារថ្ម ប្រក់គ្រឿង និងមានស្មៅដុះជុំវិញ តែគ្មានសិស្សម្នាក់ឡើយ។
សាលាបឋមសិក្សាប៉ាក់ណាម គឺស្ថិតនៅភូមិប៉ាក់ណាម ឃុំព្រែកជ្រៃ ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល១គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ ខុសពីសាលារៀនដទៃទៀត ដែលមាននាយកសាលា និងគ្រូបង្រៀន ព្រមទាំងសិស្សានុសិស្សយ៉ាងច្រើនកុះករនោះ សាលារៀនជិតព្រំដែនមួយនេះ បែរជាបិទទ្វារស្ងាត់ជ្រងំ បន្សល់ទុកតែសម្បុកកណ្តុរ និងសម្បុរពីងពាង ព្រោងព្រាតទៅវិញ។
អ្នកស្រី ភឹម សុខខេង ម្តាយមីងអតីតគ្រូបង្រៀននៅសាលាបឋមសិក្សាប៉ាក់ណាម ដែលមកទទួលក្រុម លោក មឿង សុន ជាមួយអាចារ្យ ព្រឹទ្ធាចារ្យ និងពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្តជាច្រើននាក់ទៀតនោះ បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ ថា កន្លងមក សាលានេះ គឺមានដំណើរការធម្មតា ដោយមានសិស្ស និងគ្រូបង្រៀន ដូចសាលារៀនដទៃទៀតដែរ។ កំពុងផ្តល់បទសម្ភាសន៍ស្ថិតនៅក្នុងទីធ្លាវត្តប៉ាក់ណាម ដែលស្ថិតចម្ងាយប្រហែល២០ម៉ែត្រពីអគារសាលារៀននោះ អ្នកស្រី សុខខេង បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖«កាលមុន គ្រូបង្រៀននៅសាលាហ្នឹង គឺជាក្មួយខ្ញុំ។ វាចេះនិយាយភាសាខ្មែរ និងវៀតណាម ទើបសិស្សវៀតណាម ដែលមានចំនួនច្រើនជាងសិស្សខ្មែរ មកចូលរៀន តែក្រោយពីវាបានប្តូរចេញទៅសាលាផ្សេង ពេលនោះក៏មានគ្រូផ្សេងៗមកជំនួស តែគ្រូបង្រៀននោះ មិនចេះភាសាវៀតណាម ទើបសិស្សវៀតណាម ឈប់មករៀនតែម្តងទៅ»។ ស្ថិតក្នុងវ័យ៦២ឆ្នាំ អ្នកស្រី បានបន្តថា នៅភូមិប៉ាក់ណាមនេះ មានពលរដ្ឋខ្មែរប្រហែល៦ទៅ៨គ្រួសារ ក្រៅពីនេះ គឺជាជនជាតិវៀតណាមទាំងអស់។ បើតាមអ្នកស្រី សុខខេង មិនមែនតែសាលារៀនទេ ដែលគ្មានសិស្សនោះ សូម្បីតែវត្តប៉ាក់ណាម ក៏មិនសូវមានពុទ្ធបរិស័ទផងដែរ។
នៅក្បែរអ្នកស្រី សុខខេង ដែរនោះ ព្រឹទ្ធាចារ្យ សឹម មាជ បានរៀបរាប់ថា សាលារៀននេះ ទើបផ្អាកដំណើរការរយៈពេល៤ទៅ៥ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ការផ្អាកនេះ ត្រូវបានអាចារ្យវ័យ៨១រូបនេះ អះអាងថា គ្រូមិនចេះភាសាវៀតណាម ដែលធ្វើឲ្យសិស្សវៀតណាម ស្តាប់គ្រូមិនបាន ទើបពួកគេនាំគ្នាឈប់រៀនតែម្តង។ កំពុងនៅក្នុងសាលាឆាន់ចាស់មួយ ដែលក្រាលរនាបឫស្សី ប្រក់គ្បឿង ទំហំប្រហែល៨ម៉ែត្រ គុណ១៥ម៉ែត្រ លោកតាដែលស្នាក់នៅវត្តប៉ាក់ណាមតាំងពីឆ្នាំ១៩៨១រូបនេះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖«សាលារៀននេះ ដំបូងមានកូនប៉ូលិស និងទាហានខ្មែរមករៀន តែទើបតែបិទទ្វារបួនប្រាំឆ្នាំនេះទេ ដោយសារពួកគេឲ្យកូនទៅរៀននៅព្រែកជ្រៃ(សាលាបឋមសិក្សាព្រែកជ្រៃ)អស់ទៅ ឯសិស្សវៀតណាម ស្តាប់គ្រូពន្យល់ជាភាសាខ្មែរមិនបាន ក៏ឈប់រៀនដែរ»។
នៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីលោកតា សឹម មាជ ដែរនោះ លេខាគណៈកម្មការវត្តប៉ាក់ណាម លោក កេត ផល បាននិយាយដំណើរដើមទងនៃការបង្កើតសាលារៀននេះថា៖ «ដំបូង អាជ្ញាធរ បានសាកសួរពីពលរដ្ឋ ពួកគេថា ខ្វះសាលារៀន តែបង្ខំកូនឲ្យទៅរៀន ដូច្នេះ អាជ្ញាធរតាមរយៈរដ្ឋាភិបាល បានធ្វើសាលារៀនហ្នឹង។ តែរៀនបានមួយប្រាវដំបូង បន្ទាប់មកឪពុកម្តាយខាងវៀតណាម ឲ្យពួកគេឈប់រៀនអស់ ប៉ុន្តែគ្រូមិនឈប់នោះទេ បើមានសិស្សមករៀន គ្រូនៅតែបង្រៀន»។ កំពុងផ្តល់បទសម្ភាសន៍ក្នុងទីធ្លាវត្តប៉ាក់ណាម ដៃចង្អុលទៅសាលារៀន លោក កេត ផល បានប្រាប់ពីមូលហេតុនៃការបិទសាលារៀននេះ ដោយសារសិស្សានុសិស្សភាគច្រើន គឺជាជនជាតិវៀតណាម ដែលឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេហាក់មិនចង់ឲ្យកូន រៀនអក្សរខ្មែរ វប្បធម៌ខ្មែរ និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ។
សារព័ត៌មានថ្មីៗ ព្យាយាមសាកសួរមន្ត្រីការពារព្រំដែនបានមកដល់វត្តប៉ាក់ណាមនេះដែរ ប៉ុន្តែពួកគេឆ្លើយថា ពួកគេមិនបានដឹងពីដំណើរដើមទងនៃការបិទសាលារៀននេះឡើយ ដោយពួកគេប្រាប់ថា ពួកគេទើបត្រូវមេផ្លាស់ប្តូរពីតំបន់ឆ្ងាយៗ មកកាន់តំបន់នេះ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោក បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ដែលបានចុះទៅអង្កេតផ្ទាល់ជាមួយ ពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅបារាំងជាច្រើននាក់នោះ លោកបានថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា ការបិទសាលារៀន គឺជាសញ្ញាមិនល្អឡើយ ពីព្រោះ វាជាអត្តសញ្ញាណខ្មែរយ៉ាងសំខាន់ ខណៈសាលាបឋមសិក្សាប៉ាក់ណាមនេះ មានទីតាំងជិតព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ដែលមានពលរដ្ឋវៀតណាមកំពុងរស់នៅជុំវិញ។ លោកបញ្ជាក់បែបនេះថា៖«កាលណាមានសាលា មានសិស្ស មានឪពុកម្តាយ តែបើសាលារៀនគ្មានសិស្ស គ្មានគ្រូ ហើយយើងចេះតែរត់ចេញទៅ ដីហ្នឹងទំនេរ គេពង្រីកគ្នាគេ គេកាន់កាប់អស់។ នៅថ្ងៃអនាគតនឹងមានបញ្ហា ព្រោះ គេចេះតែមកនៅ គេពង្រីកកូនចៅគេ គេមានសាលារៀនរបស់គេ វាទៅជាទឹកដីរបស់គេ»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ ពលរដ្ឋខាងលើ បានសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យជួយកៀងគរពលរដ្ឋខ្មែរឲ្យមករស់នៅភូមិប៉ាក់ណាមឡើងវិញ និងបើកសាលារៀនដាច់ស្រយាលមួយនេះ ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលកូនខ្មែរ និងកូនចៅវៀតណាម ឲ្យចេះភាសាខ្មែរ និងវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលជាអត្តសញ្ញាណជាតិដ៏មានតម្លៃ ដើម្បីការពារទឹកដីខ្មែរ៕