ស្ទឹងសៀមរាបប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គារបស់ឥណ្ឌា

ជាតិ

ស្ទឹងសៀមរាបប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គារបស់ឥណ្ឌា

03, Apr 2022 , 11:29 am

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ ស្ទឹងសៀមរាប ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ខេត្តសៀមរាប។ តាមពិតទៅ ស្ទឹងសៀមរាប គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្ត ដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។ គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេ ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថា វាត្រូវគេបង្កើត និងកែច្នៃជាច្រើនសារ តម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅសម័យអង្គរ។

ស្ទឹងសៀមរាប កកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន២ គឺអូរធំ និងអូរក្បាលស្ពាន។ ស្ទឹងសៀមរាប ស្ថិតក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ទាំងបី ដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ ស្ទឹងនេះ ស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួក និងខាងលិចស្ទឹងរលួស។

យោងតាមឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវ និងតម្កល់ឯកសារអង្គរ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានសរសេរថា ស្ទឹងសៀមរាប ដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃ ចាប់ពីចំណុច «បំពេញរាជ» មក ជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើត ក្នុងសម័យអង្គរ។ ស្ទឹងនេះ កើតពីអូរតូចៗ ដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗ ដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរ បន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយ មុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើន បានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀត ដែលប្រភព២សំខាន់ដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះ គឺអូរធំ និងអូរក្បាលស្ពាន។

«អូរធំ» មានប្រភពពីភ្នំគូលេន ដែលមានចំងាយប្រមាណ ៤០គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា ភ្នំគូលេន ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាប មានបណ្តោយ ២៥គីឡូម៉ែត្រ លាតសន្ធឹងពីទិសពាយព្យមកទិសអាគ្នេយ៍ និងមានទទឹង ១៥គីឡូម៉ែត្រ ពីទិសនិរតីមកឦសាន និងមានកម្ពស់៣០០ម៉ែត្រ ទៅ៤៥០ម៉ែត្រ ប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលេន មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរ គឺអូរថ្មដាប់ និងអូរធំ។

ចេញពីជប់ អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយព្យ ដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើន បត់បែនតាមជ្រលងថ្ម ហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភព ទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ ជាបន្តបន្ទាប់ វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខ ហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយ ទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ ផ្នែកខាងកើត។ ចុងក្រោយ អូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សី ហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នា បង្កើតជា ស្ទឹងសៀមរាប។

ចំណែក«អូរក្បាលស្ពាន» វិញ អូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាន និងភ្នំក្រោល។ ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅភូមិឃុនរាម ស្រុកបន្ទាយស្រី មានចំងាយប្រមាណ១៥គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពីប្រាសាទបន្ទាយស្រី។ ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថា អូរក្បាលស្ពាន ស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រ ហូរចុះពីទិសពាយព្យមកអាគ្នេយ៍ បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី៥ទៅ៦ម៉ែត្រ រួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សី និងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។ អូរធំ និងអូរឫស្សី ក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយ គឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូង ស្រោចស្រពតំបន់អង្គរ មុននឹងហូរចាក់ទៅបឹងទន្លេសាប។

ទឹកដែលហូរតាមអូរធំ និងអូរក្បាលស្ពាន ទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើន មានដូចជា សហស្រលិង្គ ឫហៅថាលិង្គមួយពាន់ ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤នៃគ.ស ក្នុងរាជ្យព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១។ ទឹកនះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាប បន្តកាត់តាមអង្គរ និងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។ តាមអ្នកមានជំនឿ ទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើន និងត្រជាក់ត្រជុំ។

ស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចជាទន្លេគង្គានៅស្រុកឥណ្ឌា។ ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។ តាមសាសនាព្រាហ្មណ៍ ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀង រួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដី និងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ ភ្នំនៅក្បែរវាលអង្គរ និងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នា គឺរដូវមូសុងវស្សា ភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិ និងជាប្រភពនៃស្ទឹង និងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។ បន្ទាប់មក មនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។

នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ ដូច្នេះហើយ ខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹង ដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ ដូចជានៅភ្នំគូលេន និងក្បាលស្ពាន ខ្មែរឆ្លាក់លិង្គ និងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំ និងអូរក្បាលស្ពាន។ អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងសក់ព្រះឥសូរ។ ហេតុនេះហើយ ដែលគេថា ស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា៕