អន្តរជាតិ
ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិន និង កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នឹងដណ្តប់របៀបវារៈកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅហ្វីលីពីន
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
មេដឹកនាំអាស៊ានទាំង ១០ ចូលជជែកពិភាក្សាក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី ៣០ នៅក្នុងហ្វីលីពីននៅថ្ងៃ ២៩ ខែមេសាខាងមុខ។ ប្រធានបទសំខាន់ដែលនឹងគ្របដណ្តប់របៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំគឺ ការឈានទៅបញ្ចប់ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង (COC) និងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មតំបន់ ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចថ្នាក់តំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP)។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី ៣០នឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅក្រុងម៉ានីលនៅថ្ងៃសៅរ៍សប្តាហ៍នេះ ដោយមានការចូលរួមពីបណ្តាមេដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់ក្នុងនោះមានប្រមុខរដ្ឋនិងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលសមាជិកអាស៊ានចំនួន ៩ (រាប់ទាំងប្រធានអាស៊ាន) និងរដ្ឋមន្ត្រីកាបរទេសមីយ៉ាន់ម៉ា អ៊ុងសាន ស៊ូជី ផងដែរ។
មេដឹកនាំអាស៊ាននឹងចំណាយពេលវេលាជជែកពិភាក្សាពីបញ្ហាប្រឈមនិងឱកាសក្នុងដំណើរការកសាងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ស្របពេលដែលអាស៊ានមានរយៈពេល ៥០ឆ្នាំល្មមនៅឆ្នាំនេះ។ គួរឲ្យដឹងដែរថា ពាក្យស្លោកសម្រាប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានក្នុងពេលដែលហ្វីលីពីនធ្វើជាប្រធានអាស៊ានគឺ « ភាពជាដៃគូសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ, ផ្សាភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក»។
គេដឹងច្បាស់ថា ក្នុងវេទិកាកំពូលថ្នាក់តំបន់នេះ មេដឹកនាំទាំង១០ នឹងស្វះស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្របន្ថែមដើម្បីជំរុញការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពនៃតំបន់អាស៊ានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដោយផ្អែកលើការអភិវឌ្ឍថ្នាក់មូលដ្ឋាន (People Centered Development) និងធ្វើយ៉ាងណាជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ជាដើម។ ប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាននឹងជួបជាមួយតំណាងអន្តរសភាអាស៊ាន (APA), តំណាងយុវជនអាស៊ាន និងបណ្តាតំណាងសង្គមស៊ីវិលអាស៊ានផងដែរដើម្បីស្តាប់យោបល់និងធានាថាគំនិតយោបល់និងអនុសាសន៍ភាគីពាក់ព័ន្ធមកពីវិស័យផ្សេងៗនេះនឹងត្រូវបញ្ចូលក្នុងគោលនយោបាយអាស៊ាន។ ការធ្វើបែបនេះ វានឹងអាចធានាបាននូវប្រយោជន៍សហគមន៍ទាំងមូល។
ក្រៅពីបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់អាស៊ានផ្ទាល់បញ្ហាកូរ៉េខាងជើងក៏ជាប្រធានបទក្តីផងដែរព្រោះឧបទ្វីបកូរ៉េកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពតានតឹងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែប្រធានសំខាន់ដែលនឹងគ្របដណ្តប់របៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំនេះគឺការឈានទៅបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិង ការពន្លឿនការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មតំបន់ RCEP។
១.មេដឹកនាំអាស៊ានបន្តជជែកពីការបញ្ចប់ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង
រឿងដែលចៀសមិនផុតឡើយ ដែលបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនៅតែជាប្រធានបទសំខាន់ក្នុង កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានខាងមុខ ទោះបីជារយៈពេលចុងក្រោយនេះបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រនេះមិនសូវក្តៅក៏ដោយ។
យោងតាមសា្មរតីនៃកិច្ចប្រជុំចង្អៀតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៅ Boracay កាលពីចុងខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរតេសនៃបណ្តាភាគីពាក់ព័ន្ធអាស៊ាននិងចិនរំពឹងថា ក្របខណ្ឌនៃក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងអាចនឹងត្រូវចងក្រងចប់សព្វគ្រប់នៅក្នុងខែមិថុនាខាងមុខ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន Channel News Asia ប្រធានកម្មវិធីនយោបាយនៃវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអន្តរជាតិនៃប្រទេសសិង្ហបុរី Lee Chen Chen បានលើកឡើងថា ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិនេះនឹងក្លាយជារឿងសំខាន់បំផុតសម្រាប់មេដឹកនាំអាស៊ានព្រោះពួកគេរំពឹងបញ្ចប់ការច្រងក្រងក្របខណ្ឌក្រមប្រតិបត្តិនេះនៅត្រឹមខែមិថុនា។
អ្នកជំនាញរូបនេះបញ្ជាក់ថា៖«យើងនៅតែមើលឃើញថា ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាយន្តការមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់អាស៊ានដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយចិនដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នេះក៏ដោយសារយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនគឺការចរចាទ្វេភាគី»។
អ្នកជំនាញរូបនេះបានពន្យល់បន្ថែមថា ៖«អាស៊ាន នៅពេលដែលសម្រេចបានក្រមប្រតិបត្តិនេះនឹងអាចដាក់សម្ពាធលើចិនឲ្យបន្តចរចាលើនបញ្ហាសំខាន់ពាក់ព័ន្ធជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយភាគីជម្លោះជាមួយអាស៊ានជាក្រុមតែម្តង។ ខ្ញុំគិតថាវាជួយឲ្យអាស៊ានស្ថិតក្នុងជំហរមួយដែលរឹងមាំទល់មុខជាមួយចិនតែម្តង»។
ហ្វីលីពីនក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះហាក់កំពុងប្រឹងប្រែងខ្លាំងដើម្បីបង្រួបបង្រួមអាស៊ានជាធ្លុងមួយនិងរក្សាបានគោលការណ៍ជា ឯកច្ឆ័នដើម្បីតតាំងជាមួយមហាយក្សចិនក្នុងការចរចាគ្នាលើបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រនេះ។ រយៈពេលច្រើនឆ្នាំមកហើយសមាជិក អាស៊ាននៅបែកខ្ញែកគ្នាខ្លាំងនៅពេលដែលនិយាយ ការតតាំងជាមួយចិនក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
កន្លងមក សូម្បីតែរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី Vivian Balakrishnan ក៏បានលើកឡើងស្រដៀងគ្នាថា សិង្ហបុរីសង្ឃឹមដូចគ្នាចំពោះការបញ្ចប់ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិនេះ។ លោកពន្យល់ថា វាជាកិច្ចការលំបាកបំផុតមួយសម្រាប់អាស៊ានក្នុងការសម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិ ប៉ុន្តែវាជាលិខិតបទដ្ឋានសំខាន់បំផុតមួយដែលមិនអាចខ្វះបានឡើយ។
២.អាស៊ានផ្តោតលើ ការបញ្ចប់ការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មតំបន់ RCEP
ក្រៅពីបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រ ការសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីថ្នាក់តំបន់ក៏ជាប្រធានបទសំខាន់ខ្លាំងដែរសម្រាប់កិច្ចប្រជុំនេះ។ កន្លងមកហ្វីលីពីនរំពឹងថា ការចរចាពាក់ព័ន្ធកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) នេះនឹងត្រូវបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំ២០១៧នេះ ស្របពេលដែលបរិបទសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនិងតំបន់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់។
បន្ទាប់ពីអាមេរិកបញ្ចប់ សមាជិកភាពអាមេរិកក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មស្តង់ដាមាស ភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក (TPP) កាលពីប៉ុន្មានខែមុន គ្រប់គ្នាចាប់ផ្តើមព្រួយបារម្ភខ្លះពីអនាគតពាណិជ្ជកម្មសេរី និង បម្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចសកលផងដែរ។ ប៉ុន្តែប្រទេសជាច្រើនរួមទាំងសមាជិក TPP ផងនោះហាក់មើលឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នេះអាចមានតួនាទីសំខាន់ជំនួសកិច្ចព្រមព្រៀងដែលស្នើឡើងដោយអាមេរិក TPP បាននាពេលអនាគត។
កិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយត្រូវបានគេស្នើឡើងដំបូងនៅឆ្នាំ ២០១២ នាទីក្រុងភ្នំពេញដោយមានសមាជិកសរុប ១៦ ហើយក្នុងនោះមានប្រទេសអាស៊ានទាំង ១០ រួមជាមួយដៃគូសន្ទនាចំនួន ៦ផ្សេងទៀតផង។ កាលបរិច្ឆេទនៃការបញ្ចប់ការចរចាដើមឡើងគឺចុងឆ្នាំ ២០១៥ ប៉ុន្តែការចរចាមិនអាចបញ្ចប់តាមការគ្រោងទុកនោះឡើយ។ មកដល់បច្ចុប្បន្នសមាជិកកំពុងពន្លឿនការចរចា ហើយគេសង្ឃឹមថាកិច្ចចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ នេះ។មានសមាជិកសរុប ១៦ បើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះចេញរូបរាងជាផ្លូវការ វានឹងក្លាយជាទីផ្សារដ៏ធំដែលមានប្រជាជនរហូតដល់ ៣,៥ពាន់លាននាក់ឯណោះ។
យ៉ាងណាមិញ គេនៅតែពិបាករំពឹងដែរចំពោះការបញ្ចប់ការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះ តាមការរំពឹងទុក។ អ្នកជំនាញមើលឃើញថា មហាអំណាចដែលជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទំនងជាមិនងាយឯកភាពគ្នាបញ្ចប់ការចរចាឆាប់ៗឡើយ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន Channel News Asia អ្នកស្រាវជ្រាវប្រចាំនៅសាលាគោលនយោបាយសាធារណៈលី ក្វាន់យូ លោក James Crabtree បានពន្យល់ដូច្នេះថា៖« វាជារឿងលំបាកបំផុតដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានអនុម័តព្រោះវាត្រូវការការឯកភាពគ្នារវាងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចធំពីរនៅក្នុងតំបន់។ ចិនជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំដែលពឹងលើការផលិត ខណៈដែលឥណ្ឌាមានសេដ្ឋកិច្ចធំដែលពឹងផ្អែកលើសេវា។ ដូច្នេះងហើយចង់ឲ្យមហាអំណាចទាំងពីរនេះឯកភាពគ្នា ហើយឯកភាពគ្នាជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀតជាសមាជិកនោះគឺជារឿងលំបាកបំផុត»។
ក្រៅពីការលំបាកដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ អ្នកជំនាញខ្លះទៀតយល់ឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP ទំនងចេញជាពិបាកចេញរួច ព្រោះប្រទេសមួយចំនួនដែលជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម TPP ចង់បន្តអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងចាស់ឡើងវិញដោយគ្មានអាមេរិក។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ការឈានទៅបន្តអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិកនេះជារឿងលំបាកបំផុតមួយ។ វាចាំបាច់ត្រូវមានការចរចាគ្នាឡើងវិញលើកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានស្រាប់។ នេះក៏ដោយសារ តាមបទបញ្ញត្តិ វាតម្រូវឲ្យសមាជិកដែលមានផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបយ៉ាងហោចណាស់ស្មើ ៨៥ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងសរុបនៃសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងមូលនោះ ផ្តល់សច្ចាប័នលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ ដូច្នេះហើយវាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលឡើយនៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនោះ។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី ៣០នឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅក្រុងម៉ានីលនៅថ្ងៃសៅរ៍សប្តាហ៍នេះ ដោយមានការចូលរួមពីបណ្តាមេដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់ក្នុងនោះមានប្រមុខរដ្ឋនិងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលសមាជិកអាស៊ានចំនួន ៩ (រាប់ទាំងប្រធានអាស៊ាន) និងរដ្ឋមន្ត្រីកាបរទេសមីយ៉ាន់ម៉ា អ៊ុងសាន ស៊ូជី ផងដែរ។
មេដឹកនាំអាស៊ាននឹងចំណាយពេលវេលាជជែកពិភាក្សាពីបញ្ហាប្រឈមនិងឱកាសក្នុងដំណើរការកសាងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ស្របពេលដែលអាស៊ានមានរយៈពេល ៥០ឆ្នាំល្មមនៅឆ្នាំនេះ។ គួរឲ្យដឹងដែរថា ពាក្យស្លោកសម្រាប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានក្នុងពេលដែលហ្វីលីពីនធ្វើជាប្រធានអាស៊ានគឺ « ភាពជាដៃគូសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរ, ផ្សាភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក»។
គេដឹងច្បាស់ថា ក្នុងវេទិកាកំពូលថ្នាក់តំបន់នេះ មេដឹកនាំទាំង១០ នឹងស្វះស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្របន្ថែមដើម្បីជំរុញការលើកកម្ពស់សមត្ថភាពនៃតំបន់អាស៊ានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដោយផ្អែកលើការអភិវឌ្ឍថ្នាក់មូលដ្ឋាន (People Centered Development) និងធ្វើយ៉ាងណាជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ជាដើម។ ប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាននឹងជួបជាមួយតំណាងអន្តរសភាអាស៊ាន (APA), តំណាងយុវជនអាស៊ាន និងបណ្តាតំណាងសង្គមស៊ីវិលអាស៊ានផងដែរដើម្បីស្តាប់យោបល់និងធានាថាគំនិតយោបល់និងអនុសាសន៍ភាគីពាក់ព័ន្ធមកពីវិស័យផ្សេងៗនេះនឹងត្រូវបញ្ចូលក្នុងគោលនយោបាយអាស៊ាន។ ការធ្វើបែបនេះ វានឹងអាចធានាបាននូវប្រយោជន៍សហគមន៍ទាំងមូល។
ក្រៅពីបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់អាស៊ានផ្ទាល់បញ្ហាកូរ៉េខាងជើងក៏ជាប្រធានបទក្តីផងដែរព្រោះឧបទ្វីបកូរ៉េកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពតានតឹងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែប្រធានសំខាន់ដែលនឹងគ្របដណ្តប់របៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំនេះគឺការឈានទៅបង្កើតក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិង ការពន្លឿនការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មតំបន់ RCEP។
១.មេដឹកនាំអាស៊ានបន្តជជែកពីការបញ្ចប់ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង
រឿងដែលចៀសមិនផុតឡើយ ដែលបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនៅតែជាប្រធានបទសំខាន់ក្នុង កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានខាងមុខ ទោះបីជារយៈពេលចុងក្រោយនេះបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រនេះមិនសូវក្តៅក៏ដោយ។
យោងតាមសា្មរតីនៃកិច្ចប្រជុំចង្អៀតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៅ Boracay កាលពីចុងខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរតេសនៃបណ្តាភាគីពាក់ព័ន្ធអាស៊ាននិងចិនរំពឹងថា ក្របខណ្ឌនៃក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងអាចនឹងត្រូវចងក្រងចប់សព្វគ្រប់នៅក្នុងខែមិថុនាខាងមុខ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន Channel News Asia ប្រធានកម្មវិធីនយោបាយនៃវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអន្តរជាតិនៃប្រទេសសិង្ហបុរី Lee Chen Chen បានលើកឡើងថា ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិនេះនឹងក្លាយជារឿងសំខាន់បំផុតសម្រាប់មេដឹកនាំអាស៊ានព្រោះពួកគេរំពឹងបញ្ចប់ការច្រងក្រងក្របខណ្ឌក្រមប្រតិបត្តិនេះនៅត្រឹមខែមិថុនា។
អ្នកជំនាញរូបនេះបញ្ជាក់ថា៖«យើងនៅតែមើលឃើញថា ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាយន្តការមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់អាស៊ានដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយចិនដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នេះក៏ដោយសារយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនគឺការចរចាទ្វេភាគី»។
អ្នកជំនាញរូបនេះបានពន្យល់បន្ថែមថា ៖«អាស៊ាន នៅពេលដែលសម្រេចបានក្រមប្រតិបត្តិនេះនឹងអាចដាក់សម្ពាធលើចិនឲ្យបន្តចរចាលើនបញ្ហាសំខាន់ពាក់ព័ន្ធជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយភាគីជម្លោះជាមួយអាស៊ានជាក្រុមតែម្តង។ ខ្ញុំគិតថាវាជួយឲ្យអាស៊ានស្ថិតក្នុងជំហរមួយដែលរឹងមាំទល់មុខជាមួយចិនតែម្តង»។
ហ្វីលីពីនក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះហាក់កំពុងប្រឹងប្រែងខ្លាំងដើម្បីបង្រួបបង្រួមអាស៊ានជាធ្លុងមួយនិងរក្សាបានគោលការណ៍ជា ឯកច្ឆ័នដើម្បីតតាំងជាមួយមហាយក្សចិនក្នុងការចរចាគ្នាលើបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រនេះ។ រយៈពេលច្រើនឆ្នាំមកហើយសមាជិក អាស៊ាននៅបែកខ្ញែកគ្នាខ្លាំងនៅពេលដែលនិយាយ ការតតាំងជាមួយចិនក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
កន្លងមក សូម្បីតែរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី Vivian Balakrishnan ក៏បានលើកឡើងស្រដៀងគ្នាថា សិង្ហបុរីសង្ឃឹមដូចគ្នាចំពោះការបញ្ចប់ការចងក្រងក្រមប្រតិបត្តិនេះ។ លោកពន្យល់ថា វាជាកិច្ចការលំបាកបំផុតមួយសម្រាប់អាស៊ានក្នុងការសម្រេចឲ្យបាននូវក្រមប្រតិបត្តិ ប៉ុន្តែវាជាលិខិតបទដ្ឋានសំខាន់បំផុតមួយដែលមិនអាចខ្វះបានឡើយ។
២.អាស៊ានផ្តោតលើ ការបញ្ចប់ការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មតំបន់ RCEP
ក្រៅពីបញ្ហាជម្លោះដែនសមុទ្រ ការសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីថ្នាក់តំបន់ក៏ជាប្រធានបទសំខាន់ខ្លាំងដែរសម្រាប់កិច្ចប្រជុំនេះ។ កន្លងមកហ្វីលីពីនរំពឹងថា ការចរចាពាក់ព័ន្ធកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) នេះនឹងត្រូវបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំ២០១៧នេះ ស្របពេលដែលបរិបទសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនិងតំបន់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់។
បន្ទាប់ពីអាមេរិកបញ្ចប់ សមាជិកភាពអាមេរិកក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មស្តង់ដាមាស ភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក (TPP) កាលពីប៉ុន្មានខែមុន គ្រប់គ្នាចាប់ផ្តើមព្រួយបារម្ភខ្លះពីអនាគតពាណិជ្ជកម្មសេរី និង បម្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចសកលផងដែរ។ ប៉ុន្តែប្រទេសជាច្រើនរួមទាំងសមាជិក TPP ផងនោះហាក់មើលឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នេះអាចមានតួនាទីសំខាន់ជំនួសកិច្ចព្រមព្រៀងដែលស្នើឡើងដោយអាមេរិក TPP បាននាពេលអនាគត។
កិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយត្រូវបានគេស្នើឡើងដំបូងនៅឆ្នាំ ២០១២ នាទីក្រុងភ្នំពេញដោយមានសមាជិកសរុប ១៦ ហើយក្នុងនោះមានប្រទេសអាស៊ានទាំង ១០ រួមជាមួយដៃគូសន្ទនាចំនួន ៦ផ្សេងទៀតផង។ កាលបរិច្ឆេទនៃការបញ្ចប់ការចរចាដើមឡើងគឺចុងឆ្នាំ ២០១៥ ប៉ុន្តែការចរចាមិនអាចបញ្ចប់តាមការគ្រោងទុកនោះឡើយ។ មកដល់បច្ចុប្បន្នសមាជិកកំពុងពន្លឿនការចរចា ហើយគេសង្ឃឹមថាកិច្ចចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងត្រូវបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ នេះ។មានសមាជិកសរុប ១៦ បើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះចេញរូបរាងជាផ្លូវការ វានឹងក្លាយជាទីផ្សារដ៏ធំដែលមានប្រជាជនរហូតដល់ ៣,៥ពាន់លាននាក់ឯណោះ។
យ៉ាងណាមិញ គេនៅតែពិបាករំពឹងដែរចំពោះការបញ្ចប់ការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះ តាមការរំពឹងទុក។ អ្នកជំនាញមើលឃើញថា មហាអំណាចដែលជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទំនងជាមិនងាយឯកភាពគ្នាបញ្ចប់ការចរចាឆាប់ៗឡើយ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន Channel News Asia អ្នកស្រាវជ្រាវប្រចាំនៅសាលាគោលនយោបាយសាធារណៈលី ក្វាន់យូ លោក James Crabtree បានពន្យល់ដូច្នេះថា៖« វាជារឿងលំបាកបំផុតដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានអនុម័តព្រោះវាត្រូវការការឯកភាពគ្នារវាងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចធំពីរនៅក្នុងតំបន់។ ចិនជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំដែលពឹងលើការផលិត ខណៈដែលឥណ្ឌាមានសេដ្ឋកិច្ចធំដែលពឹងផ្អែកលើសេវា។ ដូច្នេះងហើយចង់ឲ្យមហាអំណាចទាំងពីរនេះឯកភាពគ្នា ហើយឯកភាពគ្នាជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀតជាសមាជិកនោះគឺជារឿងលំបាកបំផុត»។
ក្រៅពីការលំបាកដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ អ្នកជំនាញខ្លះទៀតយល់ឃើញថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP ទំនងចេញជាពិបាកចេញរួច ព្រោះប្រទេសមួយចំនួនដែលជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម TPP ចង់បន្តអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងចាស់ឡើងវិញដោយគ្មានអាមេរិក។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ការឈានទៅបន្តអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិកនេះជារឿងលំបាកបំផុតមួយ។ វាចាំបាច់ត្រូវមានការចរចាគ្នាឡើងវិញលើកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានស្រាប់។ នេះក៏ដោយសារ តាមបទបញ្ញត្តិ វាតម្រូវឲ្យសមាជិកដែលមានផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបយ៉ាងហោចណាស់ស្មើ ៨៥ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងសរុបនៃសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងមូលនោះ ផ្តល់សច្ចាប័នលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ ដូច្នេះហើយវាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលឡើយនៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនោះ។
Tag:
អាស៊ាន
ហ្វីលីពីន
RCEP
COC
ក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
