ជាតិ
ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
លិខិតមិត្តអ្នកអាន៖ មួយរយៈមកនេះ នៅតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបណ្តាញសង្គមនានា ជាពិសេសនៅលើបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយសង្គមហ្វេសប៊ុក ប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួន បានសម្តែងប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងតាមរយៈមតិផ្សេងៗគ្នា លើ “បញ្ហាដែលព្រះរាជាណាចក្រថៃ បានកំពុងរៀបចំឯកសារសំណើដើម្បីដាក់បញ្ចូលទម្រង់សិល្បៈ ល្ខោនខូន របស់ខ្លួន ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូណេស្កូ” ថា៖ ទម្រង់ ល្ខោនខូន ដែលខ្មែរហៅថា ល្ខោនខោល នេះ មិនមែនជារបស់ថៃទេ វាជារបស់ខ្មែរ។ តាំងនាមខ្ញុំជាអ្នកនិពន្ធម្នាក់ ខ្ញុំសូមចូលរួមចំណែកជាមតិយោបល់ខ្លះ ក្នុងស្ថានភាពនេះ។
ទីមួយ ខ្ញុំគិតថា ប្រទេសជាតិមួយ មានសិទ្ធិស្របច្បាប់ ក្នុងការដាក់សំណើទៅអង្គការយូណេស្កូ ដើម្បីចុះបញ្ជីទម្រង់សិល្បៈ ឬវប្បធម៌របស់ខ្លួនណាមួយ ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបី។ ដូចនេះ បើព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារបស់យើងមានសិទ្ធិនោះ ព្រះរាជាណាចក្រថៃក៏មានដូចគ្នាដែរ។
ទីពីរ បើយើងសិក្សាពីគោលបំណង នៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ ២០០៣ ស្តីពី ការការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបី បានយល់ច្បាស់ នោះប្រហែលជាមិនមានការមិនសប្បាយចិត្តនោះទេ។ មាត្រាទី ១ នៃអនុសញ្ញាខាងលើ មានគោលបំណងឱ្យបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ រួមសហការគ្នា ដើម្បីថែរក្សាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីទាំងអស់ មិនថាជារបស់ប្រទេសណាឡើយ គឺយើងត្រូវគោរពបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ចំណុចនេះ រឹតតែបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងមាត្រាទី ១៩ ចំណុចទីពីរ ដែលគេបានចែងថា ការចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក គឺឈរលើផលប្រយោជន៍រួមនៃមនុស្សជាតិ។ ដូចនេះ ការបានដាក់បញ្ជីនូវទម្រង់សិល្បៈ វប្បធម៌ របស់ប្រទេសជាតិណាមួយ គឺផ្តល់ផលប្រយាជន៍ជារួម ដល់ប្រជាជាតិនៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។
ទីបី ជាការធម្មតា ដែលប្រទេសជិតខាង និងក្នុងតំបន់រួមមួយ ជះនិងរងឥទ្ធិពលលើគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយចៀសមិនរួច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសិល្បៈនិងវប្បធម៌របស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានលក្ខណៈស្រដៀងៗគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ទម្រង់សិល្បៈទាំងនោះ តែងតែមានលក្ខណៈពិសេសរបស់ខ្លួន អាស្រ័យលើបរិបទសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភូមិសាស្ត្រជាដើម។ ដូចនេះ ខ្មែរមានទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខោល" ប្រទេសថៃក៏មានទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខូន" ដែរ។ អ្វីដែលគួរតែស្រាវជ្រាវឱ្យជាក់ច្បាស់នោះគឺ តើទម្រង់សិល្បៈទាំងពីរនេះ ជាប្រភេទទម្រង់តែមួយឬផ្សេងគ្នា? តើមានលក្ខណៈដូចគ្នានិងខុសគ្នាត្រង់ណា? យើងក៏ត្រូវស្វែងយល់បន្ថែមទៀត នៅកម្រិតអង្គការយូណេស្កូផងដែរថា បើប្រទេសថៃបានទទួលបានជោគជ័យក្នុងការចុះបញ្ជី ទម្រង់សិល្បៈ “ល្ខោនខូន” របស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ នោះ តើប្រការនេះបង្កើតជាឧបសគ្គអ្វីខ្លះ ដល់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក្នុងការដាក់សំណើដែរនោះសម្រាប់ទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខោល" របស់ខ្លួន? ទោះមានឧបសគ្គឬគ្មាន តើកម្ពុជាគួរមានយុទ្ធសាស្ត្រអ្វីខ្លះ ដើម្បីតស៊ូមតិក្នុងលក្ខណៈជាភាតរភាពរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងប្រទេសដទៃ?
ទីបួន ប្រសិនបើទម្រង់សិល្បៈណាមួយ ទាំងទម្រង់សិល្បៈ ល្ខោនខូន និង ល្ខោនខោល ឬទាំងពីរ មិនអាចចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌបាន ដោយសារប្រតិកម្មបែបជម្លោះនេះ នោះតម្លៃដែលយើងថា យើងជាអ្នកស្រឡាញ់ទម្រង់សិល្បៈបុរាណ ទាំងប្រជាជនកម្ពុជា ទាំងប្រជាជនថៃ នឹងបាត់បង់។ ព្រោះយើងមិនបានឱ្យតម្លៃឬគោរពបេតិកភណ្ឌរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក ដែលជាអំពើផ្ទុយឆន្ទៈរបស់អនុសញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៣។
ខ្ញុំយល់ថា ការយកចំណុចទាំងបួននេះមកធ្វើការវិភាគ វាអាចជួយឱ្យយើងយល់កាន់តែច្បាស់អំពីមាគ៌ាដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ ក្នុងការចូលរួមជួយការពារសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌខ្មែរទាំងរូបី និងអរូបី។ ហើយនៅមានសកម្មភាពជាច្រើនទៀត ដែលយើងទាំងអស់គ្នា អាចចូលរួមធ្វើបាន ដូចជាការសិក្សាស្វែងយល់ពីទម្រង់សិល្បៈរបស់កម្ពុជាយើងឱ្យបានច្រើន ចូលរួមសរសេរ ចងក្រងអំពីប្រវត្តិ ការចូលរួមទស្សនា ការជួយផ្សាយបន្ត ។ ការសម្តែងប្រតិកម្មជាតិនិយម ដែលមិនបានគិតឲ្យទូលំទូលាយ មិនបានជួយអ្វី ដល់សហគមន៍សិល្បៈឡើយ ជាពិសេស ទម្រង់សិល្បៈល្ខោនខោល ដែលសព្វថ្ងៃ កំពុងតែដង្ហោយរកការជួយថែរក្សា និងការយកចិត្តទុកដាក់៕
ដោយ សូ ភីណា
អ្នកនិពន្ធ
ទីមួយ ខ្ញុំគិតថា ប្រទេសជាតិមួយ មានសិទ្ធិស្របច្បាប់ ក្នុងការដាក់សំណើទៅអង្គការយូណេស្កូ ដើម្បីចុះបញ្ជីទម្រង់សិល្បៈ ឬវប្បធម៌របស់ខ្លួនណាមួយ ចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបី។ ដូចនេះ បើព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារបស់យើងមានសិទ្ធិនោះ ព្រះរាជាណាចក្រថៃក៏មានដូចគ្នាដែរ។
ទីពីរ បើយើងសិក្សាពីគោលបំណង នៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ ២០០៣ ស្តីពី ការការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបី បានយល់ច្បាស់ នោះប្រហែលជាមិនមានការមិនសប្បាយចិត្តនោះទេ។ មាត្រាទី ១ នៃអនុសញ្ញាខាងលើ មានគោលបំណងឱ្យបណ្តាប្រទេសទាំងអស់ រួមសហការគ្នា ដើម្បីថែរក្សាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីទាំងអស់ មិនថាជារបស់ប្រទេសណាឡើយ គឺយើងត្រូវគោរពបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ចំណុចនេះ រឹតតែបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងមាត្រាទី ១៩ ចំណុចទីពីរ ដែលគេបានចែងថា ការចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក គឺឈរលើផលប្រយោជន៍រួមនៃមនុស្សជាតិ។ ដូចនេះ ការបានដាក់បញ្ជីនូវទម្រង់សិល្បៈ វប្បធម៌ របស់ប្រទេសជាតិណាមួយ គឺផ្តល់ផលប្រយាជន៍ជារួម ដល់ប្រជាជាតិនៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។
ទីបី ជាការធម្មតា ដែលប្រទេសជិតខាង និងក្នុងតំបន់រួមមួយ ជះនិងរងឥទ្ធិពលលើគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយចៀសមិនរួច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសិល្បៈនិងវប្បធម៌របស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានលក្ខណៈស្រដៀងៗគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ទម្រង់សិល្បៈទាំងនោះ តែងតែមានលក្ខណៈពិសេសរបស់ខ្លួន អាស្រ័យលើបរិបទសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភូមិសាស្ត្រជាដើម។ ដូចនេះ ខ្មែរមានទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខោល" ប្រទេសថៃក៏មានទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខូន" ដែរ។ អ្វីដែលគួរតែស្រាវជ្រាវឱ្យជាក់ច្បាស់នោះគឺ តើទម្រង់សិល្បៈទាំងពីរនេះ ជាប្រភេទទម្រង់តែមួយឬផ្សេងគ្នា? តើមានលក្ខណៈដូចគ្នានិងខុសគ្នាត្រង់ណា? យើងក៏ត្រូវស្វែងយល់បន្ថែមទៀត នៅកម្រិតអង្គការយូណេស្កូផងដែរថា បើប្រទេសថៃបានទទួលបានជោគជ័យក្នុងការចុះបញ្ជី ទម្រង់សិល្បៈ “ល្ខោនខូន” របស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីនៃមនុស្សជាតិ នោះ តើប្រការនេះបង្កើតជាឧបសគ្គអ្វីខ្លះ ដល់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក្នុងការដាក់សំណើដែរនោះសម្រាប់ទម្រង់សិល្បៈ "ល្ខោនខោល" របស់ខ្លួន? ទោះមានឧបសគ្គឬគ្មាន តើកម្ពុជាគួរមានយុទ្ធសាស្ត្រអ្វីខ្លះ ដើម្បីតស៊ូមតិក្នុងលក្ខណៈជាភាតរភាពរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងប្រទេសដទៃ?
ទីបួន ប្រសិនបើទម្រង់សិល្បៈណាមួយ ទាំងទម្រង់សិល្បៈ ល្ខោនខូន និង ល្ខោនខោល ឬទាំងពីរ មិនអាចចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌបាន ដោយសារប្រតិកម្មបែបជម្លោះនេះ នោះតម្លៃដែលយើងថា យើងជាអ្នកស្រឡាញ់ទម្រង់សិល្បៈបុរាណ ទាំងប្រជាជនកម្ពុជា ទាំងប្រជាជនថៃ នឹងបាត់បង់។ ព្រោះយើងមិនបានឱ្យតម្លៃឬគោរពបេតិកភណ្ឌរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក ដែលជាអំពើផ្ទុយឆន្ទៈរបស់អនុសញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៣។
ខ្ញុំយល់ថា ការយកចំណុចទាំងបួននេះមកធ្វើការវិភាគ វាអាចជួយឱ្យយើងយល់កាន់តែច្បាស់អំពីមាគ៌ាដ៏ត្រឹមត្រូវមួយ ក្នុងការចូលរួមជួយការពារសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌខ្មែរទាំងរូបី និងអរូបី។ ហើយនៅមានសកម្មភាពជាច្រើនទៀត ដែលយើងទាំងអស់គ្នា អាចចូលរួមធ្វើបាន ដូចជាការសិក្សាស្វែងយល់ពីទម្រង់សិល្បៈរបស់កម្ពុជាយើងឱ្យបានច្រើន ចូលរួមសរសេរ ចងក្រងអំពីប្រវត្តិ ការចូលរួមទស្សនា ការជួយផ្សាយបន្ត ។ ការសម្តែងប្រតិកម្មជាតិនិយម ដែលមិនបានគិតឲ្យទូលំទូលាយ មិនបានជួយអ្វី ដល់សហគមន៍សិល្បៈឡើយ ជាពិសេស ទម្រង់សិល្បៈល្ខោនខោល ដែលសព្វថ្ងៃ កំពុងតែដង្ហោយរកការជួយថែរក្សា និងការយកចិត្តទុកដាក់៕
ដោយ សូ ភីណា
អ្នកនិពន្ធ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
