ឧបោសថាគារ «ព្រះអង្គងោក» ប្រវត្តិបង្ហាញថាព្រះសង្ឃភូមាជាអ្នកមកសាងសង់នៅលើទឹកដីខ្មែរ

ជាតិ

ឧបោសថាគារ «ព្រះអង្គងោក» ប្រវត្តិបង្ហាញថាព្រះសង្ឃភូមាជាអ្នកមកសាងសង់នៅលើទឹកដីខ្មែរ

16, Apr 2021 , 5:59 pm

រូបភាព

ដោយ: អុីសា រ៉ហានី (Isa Rohany)

សៀមរាប៖ ឧបោសថាគារ ឬវិហារព្រះអង្គងោក ជាទីសក្ការបូជាមួយកន្លែង ស្ថិតនៅខាងជើងប្រាសាទអង្គរធំ ឬបាយ័ន។ តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវធ្វើឲ្យគេដឹងច្បាស់ថា សំណង់អាគារនេះសង់ឡើងតាមរចនាប័ទ្មប្រទេសភូមា។ តាមសិលាចារឹក ព្រះអង្គងោកត្រូវបានសាងសង់ដោយព្រះសង្ឃភូមា ដែលបានមកគោរពព្រះនៅតំបន់អង្គរកាលពីសម័យបុរាណ។

ស្ថិតនៅខាងជើងប្រាសាទបាយ័ន ព្រះអង្គងោក ជាឧបោសថាគារមួយ ដែលប្រជាពលរដ្ឋតែងទៅគោរពបូជា និងស្គាល់ជាទូទៅ។ យ៉ាងណា ប្រហែលគេមិនសូវបានដឹងប្រវត្តិដើមនៃទីសក្ការនេះប៉ុន្មានទេ។ តាមពិតទៅវាជាអារាមមួយដែលកសាងឡើងដោយព្រះសង្ឃភូមា។

ព្រះអង្គងោក ជាឧបោសថាគារមួយក្នុងចំណោមទីឋានជាង១០០ទៀត ដែលបានសាងសង់នៅក្រុងអង្គរធំ។ ឧបោសថាគារ ទាំងនោះត្រូវគេដឹងថា ត្រូវបានសាងសង់ និងរៀបចំឲ្យមានចាប់ពីសតវត្សរ៍ទី ១៥, ១៦, ១៧ និងបន្តជាប់មកក្រោយៗទៀត។ វាជារោងឧបោសថដែលព្រះភិក្ខុសង្ឃធ្វើកិច្ចពិធីតាមព្រះពុទ្ធសាសនា។

នៅសម័យក្រោយមក ឧបោសថាគារ បានក្លាយជាព្រះវិហារសព្វថ្ងៃ។ វាជាប្រភេទវិហារដែលមានទំហំតូច សាមញ្ញ មានខឿនជាថ្មបាយក្រៀម ឬថ្មភក់ មានដំបូលក្បឿង មានសំណង់ដែលសង់ពីឈើគ្របពីលើ ហើយផ្នែកខាងក្រោយប៉ែកខាងលិចមានបល្ល័ងព្រះជីមួយធ្វើពីថ្ម និងព្រះតូចៗ។ អ្វីជាការកត់សម្គាល់ទៀតនោះ នៅជុំវិញឧបោសថាគារ តែងមានសីមាដូចនៅតាមវិហារបច្ចុប្បន្នដែរ តែជាសីមាភ្លោះ ហើយសីមាភ្លោះនោះស្ថិតនៅតាមទិសទាំង៨ និងមួយទៀតនៅចំកណ្តាល ហៅថាសីមាកិល។

តាមការរៀបរាប់របស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បុរាណវិទូ និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវ ឧបោសថាគារជាសំណង់និកាយថេរវាទថ្មី ដែលចូលមកជំនួសសាសនាព្រហ្មណ៍ ពេលសម័យអង្គរផុតរលត់ទៅ។ នេះជារបត់ថ្មីនៃប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលបានផ្លាស់ប្តូរសាសនាពីព្រហ្មណ៍ (សតវត្សរ៍ទី៩ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី១៥) មកព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា និកាយថ្មីនេះដូចទៅនឹងព្រហ្មណ៍សាសនាដែរ តែគេមិនទាមទារឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើសំណង់ធំៗ។ វាជាសំណង់ធម្មតា តម្រូវទៅតាមស្ថានភាព លក្ខខណ្ឌនៃសាសនាថ្មីមិនទាមទារធំ ប៉ុន្តែត្រូវមានរបៀប និងស្ងប់ស្ងាត់។

ការស្រាវជ្រាវរបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី និងភស្តុតាងនៃសំណង់ឧបោសថាគារទាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យមានការបកស្រាយផ្ទុយពីទស្សនៈវិទូបរទេស ដែលថាអង្គរត្រូវបានគេបោះបង់ចោល និងត្រូវបានរកឃើញវិញនៅសម័យក្រោយមក។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា ក្រោយសម័យអង្គរផុតទៅ គឺនៅមានមនុស្សបន្តរស់នៅជាហូរហែរ ទោះជាអង្គរលែងជារាជធានីនៃនគរខ្មែរក៏ពិតមែន តែវាជាអាណាខេត្តមួយនៅសម័យនោះ។ តាមភស្តុងតាងដដែលបានបង្ហាញថា មនុស្សបន្តរស់នៅក្រុងអង្គរ ហើយមានលទ្ធភាពធ្វើសំណង់ធ្វើពីថ្មជាង១០០ និងនៅតំបន់ផ្សេងទៀត។

សម្រាប់ឧបោសថាគារ «ព្រអង្គងោក» វិញ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលើកភស្តុតាងចំនួន៣ ដែលតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវបង្ហាញថា មានភាពខុសគ្នាទៅនឹងទម្រង់ និងរចនាប័ទ្មខ្មែរ។ ទីមួយ សីមាភ្លោះដែលនៅជុំវិញខឿន មានទំហំធំជាងសីមាភ្លោះនៅកន្លែងដទៃ។ ទីពីរ នៅលើសីមាភ្លោះផ្នែកខាងលិច មានសរសេរអក្សរថ្មជាភាសាភូមា។ និងទីបី ទម្រង់បដិមាមានទម្រង់ និងសិល្បៈមិនដូចខ្មែរទាំងស្រុង គឺរាងអោនបន្តិច រាងងោក ដូច្នោះហើយទើបអ្នកភូមិហៅថា ព្រះអង្គងោកជាប់មក។

លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ទៀតថា តាមការស្រាវជ្រាវ និងបកប្រែភាសាភូមានៅលើសីមាភ្លោះខាងលើ គឺយល់ថា ជាឧបោសថាគារដែលសង់ដោយព្រះសង្ឃដែលនិមន្តមកពីភូមា ក្នុងបំណងដើម្បីសំពះព្រះ។ តាមទម្រង់សិល្បៈ និងសន្លឹកសីមា ធ្វើឲ្យគេដឹងទៀតថា ឧបោសថាគារព្រះអង្គងោក ប្រហែលសង់នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៦ ដើមសតវត្សរ៍ទី១៧។

មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ឧបោសថាគារព្រះអង្គងោក គឺដូចទៅនឹងអារាមដទៃទៀតដែរ តែងមានអ្នកទៅគោរពបូជាជាធម្មតា។ ហើយភស្តុតាងជាប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មី គឺកាលចុងឆ្នាំ២០១៦ វត្តមានប្រធានាធិបតីមីយ៉ាន់ម៉ា (ភូមា) ទៅកាន់ព្រះអង្គងោក។ ក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនោះ គណៈប្រតិភូទាំងអស់យល់ថា ជារូបបដិមាភូមាដូចអ្នកស្រាវជ្រាវយល់យ៉ាងដូច្នោះដែរ៕