អាមេរិកប្តេជ្ញាជំរុញការអនុវត្តសន្ធិសញ្ញាគ្មានការរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ

អន្តរជាតិ

អាមេរិកប្តេជ្ញាជំរុញការអនុវត្តសន្ធិសញ្ញាគ្មានការរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ

21, May 2017 , 8:19 pm

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

សហរដ្ឋអាមេរិកប្តេជ្ញាបន្តជំរុញឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធគាំទ្រសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT) ដើម្បីទប់ស្កាត់ប្រទេសផ្សេងទៀតដែលមានមហិច្ឆតាបន្តផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងរក្សាសន្តិសុខពិភពលោកផង ស្របពេលដែលខួបគម្រប់ទី ៥០នៃការបង្កើតសន្ធិសញ្ញានេះមកដល់ឆ្នាំ២០២០។ ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក៏នឹងបន្តសិក្សាពីលទ្ធភាពនៃការផ្តល់សច្ចាប័នសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរផងដែរ។

តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍អាមេរិកប្រចាំសន្និសីទស្តីពីការរំសាយអាវុធ Robert Wood ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្តីពីការត្រួតពិនិត្យភាគីនៃសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT) ដើមសប្តាហ៍នេះ លើកឡើងថា អាមេរិកបន្តប្តេជ្ញាគាំទ្រការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង NPT ឲ្យបានពេញលេញ ដែលវាជាយន្តការជំរុញឲ្យពិភពលោកក្លាយជាតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរបាននៅពេលអនាគត។

១.អាមេរិក បន្តជំរុញការអនុវត្តសន្ធិសញ្ញាគ្មានការរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរសកល

សន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់ការសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT) ត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ថាជាលិខិតបទដ្ឋានអន្តរជាតិដ៏សំខាន់ដែលចូលជាធរមានក្នុងឆ្នាំ ១៩៧០ និងមានគោលដៅហាមឃាត់ការសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងជំរុញការរំសាយសភាវុធសកលនិងធ្វើយ៉ាងណាធានាការប្រើប្រាស់ថាមពលនុយក្លេអ៊ែរក្នុងន័យបម្រើប្រយោជន៍ស៊ីវិល។ នៅឆ្នាំ ២០២០ខាងមុខនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិនេះនឹងមានអាយុ ៥០ឆ្នាំល្មម។

ប្រទេសដែលអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ក្រៅពីប្រទេសសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខទាំងប្រាំ ពោលគឺក្រោយការបង្កើតសន្ធិសញ្ញា NPT មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរដែលមានអាវុធស្របច្បាប់ឡើយ។ ប្រទេសទាំងនោះមានតួយ៉ាងដូចជាអ៊ីស្រាអែល, ប៉ាគីស្ថាន,ឥណ្ឌា និងកូរ៉េខាងជើងនោះ។ ដូច្នេះ វាក្លាយជាឧបសគ្គធំក្នុងការឈានទៅរំសាយអាវុធនុយក្លែអ៊ែរ និងបង្កើតពិភពលោកគ្មាននុយក្លេអ៊ែរ។

ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះ លោក Robert Wood បានសង្កត់ធ្ងន់ អាមេរិកនៅតែប្រឹងប្រែងគាំទ្រការអនុវត្ត និងដើម្បីឈានទៅសម្រេចគោលដៅកំណត់ជាសកលនៃសន្ធិសញ្ញាគ្មានការរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរផង។

លោកថ្លែងថា៖«សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែប្តេជ្ញាចិត្តសម្រេចគោលដៅកិច្ចសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះឲ្យបាន។ យើងនឹងបន្តជំរុញឲ្យប្រទេសទាំងអស់ដែលមិនទាន់បានចូលរួមជាមួយសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឲ្យចូលរួមនៅពេលអនាគត»។

ក្រៅពីសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ប្រទេសជាច្រើនកំពុងស្វះស្វែងជំរុញឲ្យមានការចូលរួមគាំទ្រសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរផងដែរ ដែលវានឹងក្លាយជាយន្តការសំខាន់ក្នុងការហាមឃាត់រាល់ការបំផ្ទុះសាកល្បងនុយក្លេអ៊ែរក្នុងន័យស៊ីវិល ឬដើម្បីប្រយោជន៍យោធាក្តី។

ពេលសួរថា តើអាមេរិកមានគម្រោងផ្តល់សច្ចាប័នសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរឆាប់ៗឬទេ លោក Robert Wood ឆ្លើយប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីថា អាមេរិកកំពុងត្រួតពិនិត្យគោលនយោបាយខ្លួនឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនបានបញ្ជាក់ច្បាស់ឡើយថា អាមេរិកនឹងចូលរួមឬអត់ឡើយ។

« អាមេរិកកំពុងត្រួតពិនិត្យឡើងវិញលើគោលនយោបាយគ្រប់គ្រងនិងរំសាយនុយក្លេអ៊ែរ រួមទាំងពាក់ព័ន្ធឲ្យចូលរួមក្នុងសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (CTBT)ដែរ»។នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកតំណាងពិសេសអាមេរិក។

ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៦ ប្រទេសជាច្រើនចាប់ផ្តើមចរចាសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះនៅក្រុងហ្សឺណែវ ប៉ុន្តែមកដល់ឥឡូវវាមិនទាន់ចូលជាធរមានឡើយ។ ប្រទេស ១៨៣ បានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះ ហើយ១៦៤ប្រទេសប៉ុណ្ណោះដែលសម្រេចផ្តល់សច្ចាប័ន។ ចំណែក អាមេរិក និងចិនមិនមែនជាភាគីនៃសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនេះឡើយ ថ្វីបើប្រទេសទាំងពីរជាសមាជិកនៃសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការរីកសាយភាយនៃអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT) ក៏ដោយ។

ដ្បិតថាអាមេរិកមិនទាន់ផ្តល់សច្ចាប័នសន្ធិសញ្ញា CTBTមែន លោក Robert Wood ក៏បានបានពន្យល់ថា អាមេរិកក៏បានចូលរួមចំណែកច្រើនរួចទៅហើយក្នុងការផ្តួចផ្តើមបង្កើតប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអន្តរជាតិដែលមានតួនាទីឃ្លាំមើលនិងតាមដានការបាញ់សាកល្បងនុយក្លេអ៊ែរជាដើម។ វាទទួលបានការគាំទ្រពីមជ្ឈមណ្ឌលទិន្នន័យអន្តរជាតិស្ថិតនៅក្នុងទីក្រុងវ្យ៉ែន ប្រទេសអូទ្រីស ហើយរាល់ទិន្នន័យនេះនឹងត្រូវចែករម្លែកជាមួយភាគីនៃសន្ធិសញ្ញាហាមឃាត់ការបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះ៕