English-Français
ជាតិ
បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍
នយោបាយជាតិ
×![]()
ហេតុអ្វីបានជាព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្តេចឪនរោត្តម សីហនុ តែងមានព្រះរាជបន្ទូលរិះគន់សហរដ្ឋអាមេរិក? ហេតុអ្វីនៅក្នុងសម័យកាលនៃព្រះរាជាណាចក្រទី២នេះ ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា តែងធ្លាក់ទៅលើផ្លូវរលាក់ញឹកញាប់? លោក Raoul Jennar ដែលជាអ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ ជាពិសេសស្តីពីកម្ពុជា បានទម្លាក់ការទទួលខុសត្រូវទៅលើរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ដែលជាឧបសគ្គនៃទំនាក់ទំនងល្អូកល្អិននេះ។ លោក Raoul Jennar អះអាងថាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចង់តែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិក តែថាអាមេរិកត្រូវគោរពកម្ពុជា។
ដោយសារតែក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអាមេរិក រួមទាំងសហភាពអឺរ៉ុប បានដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នាជុំវិញការវិវត្តស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា សារព័ត៌មានថ្មីៗបានស្នើធ្វើបទសម្ភាសជាមួយអ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក Raoul Jennar ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅប្រវត្តិសង្គមនយោបាយរបស់កម្ពុជាដ៏ល្បីមួយរូប។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាបទសម្ភាសរវាងលោក គី សុខលីម ដែលជាអ្នកកាសែតជាន់ខ្ពស់នៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ និងលោក Raoul Jennar ៖
លោក គី សុខលីម៖ ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ សាធារណៈមតិសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបែរខ្នងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក និងដាក់សហភាពអឺរ៉ុប ប៉ុន្តែបែរមុខទៅរកមហាអំណាចចិន។ ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញសម្រេចចិត្តយ៉ាងដូច្នេះ?
លោក Raoul Jennar៖ ជាបឋមខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា ខ្ញុំនឹងឆ្លើយរាល់សំណួររបស់លោកក្នុងនាមខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះ គឺមិនមែនជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលនោះឡើយ។ ខ្ញុំមិនយល់ស្របជាមួយអ្វីដែលលោកបានលើកឡើងនោះទេ។ មិនមែនកម្ពុជាទេ ដែលបែរខ្នងដាក់សហភាពអឺរ៉ុប និងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។ គឺអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបទេ ដែលបែរខ្នងដាក់កម្ពុជា។ ខ្ញុំចង់ពន្យល់ដោយបែងចែករវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ ពីព្រោះ សម្រាប់ខ្ញុំ បើទោះជាសហភាពអឺរ៉ុប តែងតែដើរតាមសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ តែយន្តការរបស់សហភាពអឺរ៉ុប មិនដូចអាមេរិកឡើយ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ភ្ញាក់ផ្អើល នៅពេលខ្ញុំអានឡើងវិញនូវប្រវត្តិនៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក តាំងពីឆ្នាំកម្ពុជាបានឯករាជ្យក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ ហើយខ្ញុំឃើញថាសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំកំពូលៗរបស់កម្ពុជា។
លោក គី សុខលីម៖ ហេតុអ្វី?
លោក Raoul Jennar៖ ពីព្រោះកម្ពុជាមានឆន្ទៈមួយ គឺស្ថិតនៅជាអព្យាក្រឹត។
លោក គី សុខលីម៖ បានន័យថា សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចង់ឃើញកម្ពុជា ស្ថិតនៅជាអព្យាក្រឹតនោះទេ?
លោក Raoul Jennar៖ ច្បាស់ណាស់។ លោក John Foster Dulles ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក Eisenhower បានថ្លែងថ្កោលទោសជំហរអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជា ដោយប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ហិង្សាទៀតផង នៅពេលដែលព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានបដិសេធមិនចូលរួមជាមួយអង្គការយោធារបស់អាមេរិកដែលមានឈ្មោះថា អង្គការសន្ធិសញ្ញាអាស៊ីអាគ្នេយ៍( l’Organisation du Traité de l’Asie du Sud-Est - ភាសាអង់គ្លេស SEATO) ដែលមានន័យស្មើអង្គការ OTAN។ គឺចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលកម្ពុជាក្លាយជាក្រុមសត្រូវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ សហរដ្ឋអាមេរិកមានចំនុចអវិជ្ជាមានមួយដែលគិតថា ឲ្យតែយើងមិននៅជាមួយពួកគាត់ គឺបានន័យថា យើងប្រឆាំងពួកគាត់។ វាមិនមានយន្តការកណ្តាលណាមួយឡើយសម្រាប់គាត់។ ឬមួយយើងដើរតាមពួកគាត់ ឬមួយយើងជាសត្រូវរបស់ពួកគាត់។ សព្វថ្ងៃនេះ យើងឃើញឯកសារស្តីពីប្រធានាធិបតី Eisenhower ដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ ហើយដែលបង្ហាញថា នៅឆ្នាំ១៩៥៤ នៅឯក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិអាមេរិក ពួកគេបានសម្រេចចិត្តបំពាក់អាវុធ និងគាំទ្រក្រុមឧទ្ទាមខ្មែរសេរី ដែលប្រឆាំងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ការគាំទ្រនោះមិនត្រូវបានបញ្ចប់ឡើយ រហូតដល់ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់មក គឺនៅមានការគាំទ្រដល់ក្រុមដែលអាមេរិកបានបន្តុបឲ្យកាន់អំណាច ដូចជា លន់ នល់ សិរីមតៈ រហូតដល់ថ្ងៃដួលរលំដ៏សោកសៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥។ ហើយជាថ្មីម្តងទៀត ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៩ អ្នកដែលដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសត្រូវអាមេរិកទៀត រហូតដល់មានកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស។ សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក ពួកគេដឹងច្បាស់ណាស់ថា ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩១ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាគូប្រកួតនយោបាយដែលពួកគេមិនចង់ឃើញដឹកនាំប្រទេស។ ដូច្នេះ មិនមែនកម្ពុជាទេ ដែលបែរខ្នងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។ គឺអាមេរិកទេ ដែលមិនចូលចិត្តថា អ្នកណាជាអ្នកដឹកនាំកម្ពុជា ហើយថាពួកគេចង់ផ្លាស់ប្តូរនោះ។
លោកដឹងទេ ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ចាប់តាំងពីអណត្តិប្រធានាធិបតី Reagan គឺមានទ្រឹស្តីនយោបាយមួយដែលនៅជាធរមាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺ ការផ្លាស់ប្តូររបប។
លោក គី សុខលីម៖ តើបានន័យថា រដ្ឋាភិបាលមេរិកចង់បានតែមេដឹកនាំណាដែលពួកគេចង់បាន?
លោក Raoul Jennar៖ ពិតហើយ។ ហើយមិនមែនតែនៅកម្ពុជាទេ។ តើប៉ុន្មានដងហើយដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្កឲ្យមានការផ្តួលរំលំទម្លាក់ប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ? ទោះនៅក្រោមអណត្តិលោក អូបាម៉ា ដែលពិភពលោកបានកោតសរសើរក៏ដោយ។ គេបានផ្តល់ពានរង្វាន់សន្តិភាពដល់លោក អូបាម៉ា បន្ទាប់មកគាត់បានជំរុញឲ្យមានរដ្ឋប្រហារមួយនៅប្រទេស ហុងឌុយរ៉ាស ដោយបានទម្លាក់ប្រធានាធិបតីដែលបានជាប់ឆ្នោត។ នៅពេលណាដែលមានមេដឹកនាំដែលអាមេរិកមិនពេញចិត្ត អាមេរិកនឹងប្រឆាំង។ ហើយបើអាចទៅរួច គឺអាមេរិកផ្តួលរំលំតែម្តង។ យើងកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនេះ។
លោក គី សុខលីម៖ តើសហរដ្ឋអាមេរិកមិនចូលចិត្តសម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ?
លោក Raoul Jennar៖ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចូលចិត្តព្រះអង្គ ពីព្រោះព្រះអង្គបានការពារនយោបាយអព្យាក្រឹតភាព។ ខ្ញុំត្រូវបន្ថែមមួយចំនុចទៀត ដោយសារតែគេឆាប់បំភ្លេចណាស់ គឺព្រះអង្គបានការពារបូរណាភាពទឹកដីកម្ពុជា នៅពេលដែលប្រទេសថៃ និងវៀតណាមខាងត្បូងមានបំណងទាមទារ ទឹកដីកម្ពុជា ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានទទួលស្គាល់បន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា ក្រោយថ្ងៃឯករាជ្យឆ្នាំ១៩៥៣នោះទេ។ ដូច្នេះនៅពេលនោះ វាមានការគំរាមកំហែងចំនួនពីរពីសហរដ្ឋអាមេរិក មកលើកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ គឺការមិនទទួលស្គាល់នយោបាយអព្យាក្រឹតផង និងការគាំទ្រប្រទេសជិតខាងទាំងពីររបស់កម្ពុជាដែលមានបំណងចង់ទាមទារបូរណភាពដែនដីកម្ពុជាផង។ ហើយនេះគឺជារឿងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានរយៈពេល១៥ឆ្នាំ។ ខ្ញុំចង់និយាយពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០។
លោក គី សុខលីម៖ ដូច្នេះមិនមែនជាបញ្ហាគំនុំផ្ទាល់ខ្លួនរវាងសម្តេចឪ និងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ?
លោក Raoul Jennar៖ មិនមែនទេ។ វាមានទំនាក់ទំនងល្អខ្លះដែរ។ ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ បានជួប និងផ្តល់កាដូទៅវិញទៅមកជាមួយប្រធានាធិបតី Eisenhower ប៉ុន្តែនៅពីក្រោយរឿងនេះ? មិនមែនប្រធានាធិបតីតែម្នាក់ឯងទេ ដែលជាអ្នកសម្រេចនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ មានក្រសួងការបរទេសដែលមានតួនាទីសំខាន់យ៉ាងខ្លាំង ហើយនៅមានក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិទៀតដែលមានអំណាចដែរ។ ប៉ូលទាំងពីរនេះហើយដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើនយោបាយការបរទេសរបស់អាមេរិក។ ហើយពីទីនេះហើយដែលមានការកំណត់នយោបាយអរិភាពប្រឆាំងព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ និងរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះអង្គ តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤ តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងហ្សឺណែវ ដែលអាមេរិកបានបដិសេធចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់អព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជា។ ហើយការនេះហើយដែលជំរុញឲ្យព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ប្រញាប់រកសម្ព័ន្ធមិត្តនានាទៀត។ ខ្ញុំសូមរំឮកថា ព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ធ្លាប់មានបន្ទូលថា «យើងចង់មានមិត្ត១០០០នាក់។ យើងមិនចង់មានសត្រូវសូម្បីតែមួយនាក់»។ ប៉ុន្តែដោយសារតែ អាមេរិកមិនមានឥរិយាបថគោរពកម្ពុជា បន្តិចម្តងៗព្រះអង្គម្ចាស់សីហនុត្រូវបែររកអ្នកណាដែលគាំទ្រព្រះអង្គ ជួយព្រះអង្គក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស។ មិនមែនមានតែប្រទេសចិនទេ គឺមានប្រទេសផ្សេងទៀតកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ បើប្រៀបធៀបមកបច្ចុប្បន្ន វាដូចគ្នា។ ពីព្រោះ យើងសង្កេតឃើញថា ចាប់តាំងពីមានប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNTAC)មក វាបានកើតមានភាពជាសត្រូវពីសំណាក់អាមេរិក មកលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (CPP)។
លោក គី សុខលីម៖ ចុះហេតុអ្វី អាមេរិកប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា?
លោក Raoul Jennar៖ ពីព្រោះ ពួកគេចង់បានមនុស្សដែលមានកិត្តិនាមដែលគាំទ្រលោកខាងលិច ហើយដែលមានអារម្មណ៍ស្និទ្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅពេលនោះ (ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣) វាមានមនុស្សដែលមានលក្ខណៈបែបនេះនៅក្នុងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច។ វាដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ ដែលមានមនុស្សបែបនេះនៅក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមពីឆ្នាំ ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០។ យើងដឹងច្បាស់ហើយថាមានមនុស្សដូចលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ ដែលសិ្នទ្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលនោះ ហើយចង់បានគោលនយោបាយគាំទ្រអាមេរិក។ ហើយនៅក្នុងគណបក្សហ្វុនស៊ិនប៉ិច គឺមានមនុស្សបែបនេះ ដែលស្តាប់អាមេរិក។
ជាងនេះទៅទៀត វាមានការពិតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយទៀត។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាគណបក្សមួយដែលបានបង្កើតឡើងក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសវៀតណាមក្នុងបរិបទនៃសង្គ្រាមត្រជាក់នាពេលនោះ។ គឺជាគណបក្សកំម្មុយនីស្ត ហើយដែលក្រោយមកបានវិវត្តខ្លួន ហើយបានបង្កើតសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៩ និងបន្ទាប់មកបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសបង្កើតឲ្យមានរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាក្រុមអ្នកនយោបាយដែលមិនមានសម្មានចិត្តពីធម្មជាតិចំពោះអាមេរិកតាំងពីដើមមក។ មេដឹកនាំខ្លះដែលជាអ្នកបានបង្កើតការិយាល័យនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយដែលនៅបន្តដល់បច្ចុប្បន្ននេះ សុទ្ធតែជាអ្នកដែលធ្លាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងរបបដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិកពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់១៩៧៥។ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធតែជាមូលហេតុ…
នៅពេលដែលយើងនិយាយពីវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ យើងត្រូវព្យាយាមយល់ពីចិត្តសាស្ត្រនៃតួអង្គទាំងអស់។ ចិត្តសាស្ត្រ គឺជាគោលការណ៍សន្មតមួយដ៏សំខាន់។ នៅក្នុងចិត្តសាស្ត្ររបស់តួអង្គអាមេរិក ឥស្សរជនដូចលោក ហ៊ុន សែន ពុំមែនជាមិត្តភក្តិរបស់អាមេរិកឡើយ។ ចូរក្រឡេកមើលឡើងវិញ! នៅក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់អ៊ុនតាក់ យើងសង្កេតឃើញ ការសងសឹក និងភាពជាសត្រូវដែលកើតមានទៅលើCPP និងទៅលើលោក ហ៊ុន សែន។ ខ្ញុំនៅចាំច្បាស់ណាស់ ខ្ញុំធ្វើការនៅទីនេះ។ វិទ្យុអ៊ុនតាក់ផ្សាយតែព័ត៌មានដែលលម្អៀង និងប្រកាន់បក្សពួក។ ពេលយើងស្តាប់ព័ត៌មាន យើងមានអារម្មណ៍ថា លោក Timothy Carney ដែលដឹកនាំវិទ្យុអ៊ុនតាក់ មានគំនិតលម្អៀង មានគំនិតស្អប់ និងមិនអព្យាក្រឹតនោះទេ។ យើងក៏បានឃើញ International Republican Institute គាំទ្រឥស្សរជនគណបក្សប្រឆាំងដែលមានជំហរនយោបាយដាច់ខាត ដូចលោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ីដែរ។ ពេលនោះ IRI ដឹកនាំដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភា លោក Jonh McCain ដែលបច្ចុប្បន្នគឺជាអ្នកគាំទ្រការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ វាមានគំនិតជាសត្រូវមិនឈប់ឈររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះវត្តមាននៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងមេដឹកនាំស្នូលរបស់គណបក្សនេះ គឺសម្តេច ហ៊ុន សែន។ នេះជាការពិតមួយដែលយើងអាចមើលឃើញ។
ផ្ទុយទៅវិញ ខ្ញុំអាចបញ្ជាប់ប្រាប់លោកថា សម្តេច ហ៊ុន សែន ចង់តែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកតែប៉ុណ្ណោះ។ មើលចុះ! គាត់បានបញ្ជូនកូនប្រុសម្នាក់របស់គាត់ឲ្យទៅសិក្សានៅសាលាបណ្ឌិតសភាយោធាដ៏ល្បីអាមេរិក។ ខ្ញុំអាចធ្វើជាសាក្សីបានថា ពុំមាន«គោលការណ៍នៃភាពជាសត្រូវ»ពីជម្រៅចិត្តរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់កម្ពុជានោះឡើយ។ តែយើងចង់បានឲ្យអាមេរិកទុកសិទ្ធិសេរីភាពឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង។
ខ្ញុំសូមរំឮករឿងមួយដែលខ្ញុំគិតថា វាមានសំខាន់មែនទែន។ នៅសម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលពេលនោះសម្តេច ហ៊ុន សែន ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាសត្រូវនៃរបបនេះ។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា នៅតែទទួលស្វាគមន៍ប្រតិភូនៃអតីតយុទ្ធជននៃសង្គ្រាមវៀតណាមដើម្បីស្វែងរកអដ្ឋធាតុយោធាអាមេរិកដែលបានបាត់ខ្លួនលើទឹកដីកម្ពុជា។ កម្ពុជាបានធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ។ លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ។ នេះសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា វាមិនមានគោលការណ៍នៃភាពជាសត្រូវពីកម្ពុជានោះទេ គឺវាមានតែភាពជាសត្រូវក្នុងវិស័យនយោបាយ ហើយនោះក៏ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា។ សម្រាប់កម្ពុជា យើងមិនដែលមានជម្រើសតែមួយដែលនិយាយថា សហរដ្ឋអាមេរិក គឺអាក្រក់ ហើយប្រទេសចិន និងប្រទេសផ្សេងសុទ្ធតែល្អនោះទេ។ មិនអ៊ីចឹងទេ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ក៏ដូចជាសម្រាប់ព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ យើងចង់បានតែមិត្តភក្តិ។ យើងជាមនុស្សងាយយល់ទេ យើងអាចបត់បែនបាន។ កម្ពុជាជាប្រទេសតូចមួយហ្នឹង។ បើឲ្យខ្ញុំនិយាយបង្ហាញពីជម្រៅចិត្តរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននោះគឺថា ជាប្រជាជនដែលមានមោទកភាពនឹងខ្លួនឯង ហើយដែលមានវត្ថុបំណងតែមួយទេ គឺចង់ឲ្យគេទុកឲ្យរស់នៅតាមការជ្រើសរើសរបស់ខ្លួនឯង តាមប្រពៃណីខ្លួនឯង ទម្លាប់ខ្លួនឯង ដោយមិនមានការជ្រៀតជ្រែក និងសម្រេចចិត្តជំនួសថា តើអ្វីដែលខ្លួនត្រូវធ្វើ ហើយអ្វីដែលខ្លួនមិនត្រូវធ្វើនោះ។
លោក គី សុខលីម៖ តើគេត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច ដើម្បីឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយល់គ្នា ឬកសាងទំនុកចិត្តរវាងគ្នានឹងគ្នាបាន?
លោក Raoul Jennar៖ បើយើងតាមដានមើលអ្វីដែលជាការចង់បានរបស់រដ្ឋាភិបាលវ៉ាស៊ីនតោន សម្តេច ហ៊ុន សែន ត្រូវតែបណ្តោយខ្លួន និងនិយាយថាប្រាប់អាមេរិកថា «ខ្ញុំត្រៀមខ្លួនធ្វើតាមការចង់បានរបស់អ្នក»។ វាមិនអាចទៅរួចទេ។ វាមិនអាចធ្វើអ៊ីចឹងទេ។ គឺសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ដែលត្រូវដូរឥរិយាបថ។ គឺសហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវនិយាយថា ចាប់ពីពេលនេះទៅ យើងគោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយយើងជួយកម្ពុជាទៅតាមលទ្ធភាពដែលយើងអាចជួយបាន។ ត្រង់ថា សហរដ្ឋអាមេរិក ចង់ជួយ ឬមិនចង់ជួយកម្ពុជា នោះគឺជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែត្រូវគោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយកុំព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ ដើម្បីខ្លួនចង់បានអ្នកដឹកនាំណាដែលស្តាប់តាមបញ្ជាខ្លួននោះ។
លោក គី សុខលីម៖ ដូច្នេះតាមយោបល់លោក គឺអាមេរិកត្រូវដូរឥរិយាបថ ត្រូវដូរគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន?
លោក Raoul Jennar៖ សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវប្រើឥរិយាបថចំពោះកម្ពុជា ដូចដែលខ្លួនបានធ្វើចំពោះប្រទេសអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ឬប្រទេសអ៊ីស្រាអ៊ែល។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានគាំទ្រពេញទំហឹង នូវនយោបាយមួយដែលប្រឆាំងនឹងច្បាប់អន្តរជាតិស្តីការដាក់អាណានិគមលើទឹកដីប៉ាឡេស្ទីន។ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនដែលនិយាយប្រាប់អ៊ីស្រាអែលឲ្យឈប់ដាក់អាណានិគមនេះទេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រើសិទ្ធិ វេតូ ប្រឆាំងនឹងដំណោះស្រាយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដែលសម្រេចថា ហ្ស៊េរុយសាឡិមជារដ្ឋធានីរបស់អ៊ីស្រាអ៊ែលគឺផ្ទុយនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ។ បើសិនជាសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើអកប្បកិរិយាចំពោះកម្ពុជា ដូចសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើចំពោះអ៊ីស្រាអែលដែរនោះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងអាមេរិកនឹងល្អលើសគេក្នុងលោកនេះ។ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពុំមានគោលការណ៍ធ្វើជាសត្រូវជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ បើសិនជា លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ឬរដ្ឋបាលរបស់គាត់អនុម័តគោលនយោបាយមិនជ្រៀតជ្រែកកម្ពុជា ដូចដែលពួកគេបានធ្វើចំពោះអ៊ីស្រាអ៊ែល ឬចំពោះអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាសប្បាយចិត្តមែនទែនហើយ៕
ដោយសារតែក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអាមេរិក រួមទាំងសហភាពអឺរ៉ុប បានដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នាជុំវិញការវិវត្តស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា សារព័ត៌មានថ្មីៗបានស្នើធ្វើបទសម្ភាសជាមួយអ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក Raoul Jennar ដែលជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅប្រវត្តិសង្គមនយោបាយរបស់កម្ពុជាដ៏ល្បីមួយរូប។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាបទសម្ភាសរវាងលោក គី សុខលីម ដែលជាអ្នកកាសែតជាន់ខ្ពស់នៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ និងលោក Raoul Jennar ៖
លោក គី សុខលីម៖ ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ សាធារណៈមតិសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបែរខ្នងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក និងដាក់សហភាពអឺរ៉ុប ប៉ុន្តែបែរមុខទៅរកមហាអំណាចចិន។ ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញសម្រេចចិត្តយ៉ាងដូច្នេះ?
លោក Raoul Jennar៖ ជាបឋមខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា ខ្ញុំនឹងឆ្លើយរាល់សំណួររបស់លោកក្នុងនាមខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះ គឺមិនមែនជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលនោះឡើយ។ ខ្ញុំមិនយល់ស្របជាមួយអ្វីដែលលោកបានលើកឡើងនោះទេ។ មិនមែនកម្ពុជាទេ ដែលបែរខ្នងដាក់សហភាពអឺរ៉ុប និងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។ គឺអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបទេ ដែលបែរខ្នងដាក់កម្ពុជា។ ខ្ញុំចង់ពន្យល់ដោយបែងចែករវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ ពីព្រោះ សម្រាប់ខ្ញុំ បើទោះជាសហភាពអឺរ៉ុប តែងតែដើរតាមសហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ តែយន្តការរបស់សហភាពអឺរ៉ុប មិនដូចអាមេរិកឡើយ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ភ្ញាក់ផ្អើល នៅពេលខ្ញុំអានឡើងវិញនូវប្រវត្តិនៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក តាំងពីឆ្នាំកម្ពុជាបានឯករាជ្យក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ ហើយខ្ញុំឃើញថាសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំកំពូលៗរបស់កម្ពុជា។
លោក គី សុខលីម៖ ហេតុអ្វី?
លោក Raoul Jennar៖ ពីព្រោះកម្ពុជាមានឆន្ទៈមួយ គឺស្ថិតនៅជាអព្យាក្រឹត។
លោក គី សុខលីម៖ បានន័យថា សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចង់ឃើញកម្ពុជា ស្ថិតនៅជាអព្យាក្រឹតនោះទេ?
លោក Raoul Jennar៖ ច្បាស់ណាស់។ លោក John Foster Dulles ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក Eisenhower បានថ្លែងថ្កោលទោសជំហរអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជា ដោយប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍ហិង្សាទៀតផង នៅពេលដែលព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានបដិសេធមិនចូលរួមជាមួយអង្គការយោធារបស់អាមេរិកដែលមានឈ្មោះថា អង្គការសន្ធិសញ្ញាអាស៊ីអាគ្នេយ៍( l’Organisation du Traité de l’Asie du Sud-Est - ភាសាអង់គ្លេស SEATO) ដែលមានន័យស្មើអង្គការ OTAN។ គឺចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលកម្ពុជាក្លាយជាក្រុមសត្រូវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ សហរដ្ឋអាមេរិកមានចំនុចអវិជ្ជាមានមួយដែលគិតថា ឲ្យតែយើងមិននៅជាមួយពួកគាត់ គឺបានន័យថា យើងប្រឆាំងពួកគាត់។ វាមិនមានយន្តការកណ្តាលណាមួយឡើយសម្រាប់គាត់។ ឬមួយយើងដើរតាមពួកគាត់ ឬមួយយើងជាសត្រូវរបស់ពួកគាត់។ សព្វថ្ងៃនេះ យើងឃើញឯកសារស្តីពីប្រធានាធិបតី Eisenhower ដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ ហើយដែលបង្ហាញថា នៅឆ្នាំ១៩៥៤ នៅឯក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិអាមេរិក ពួកគេបានសម្រេចចិត្តបំពាក់អាវុធ និងគាំទ្រក្រុមឧទ្ទាមខ្មែរសេរី ដែលប្រឆាំងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ការគាំទ្រនោះមិនត្រូវបានបញ្ចប់ឡើយ រហូតដល់ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់មក គឺនៅមានការគាំទ្រដល់ក្រុមដែលអាមេរិកបានបន្តុបឲ្យកាន់អំណាច ដូចជា លន់ នល់ សិរីមតៈ រហូតដល់ថ្ងៃដួលរលំដ៏សោកសៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥។ ហើយជាថ្មីម្តងទៀត ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៩ អ្នកដែលដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសត្រូវអាមេរិកទៀត រហូតដល់មានកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស។ សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក ពួកគេដឹងច្បាស់ណាស់ថា ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩១ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាគូប្រកួតនយោបាយដែលពួកគេមិនចង់ឃើញដឹកនាំប្រទេស។ ដូច្នេះ មិនមែនកម្ពុជាទេ ដែលបែរខ្នងដាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។ គឺអាមេរិកទេ ដែលមិនចូលចិត្តថា អ្នកណាជាអ្នកដឹកនាំកម្ពុជា ហើយថាពួកគេចង់ផ្លាស់ប្តូរនោះ។
លោកដឹងទេ ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ចាប់តាំងពីអណត្តិប្រធានាធិបតី Reagan គឺមានទ្រឹស្តីនយោបាយមួយដែលនៅជាធរមាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺ ការផ្លាស់ប្តូររបប។
លោក គី សុខលីម៖ តើបានន័យថា រដ្ឋាភិបាលមេរិកចង់បានតែមេដឹកនាំណាដែលពួកគេចង់បាន?
លោក Raoul Jennar៖ ពិតហើយ។ ហើយមិនមែនតែនៅកម្ពុជាទេ។ តើប៉ុន្មានដងហើយដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្កឲ្យមានការផ្តួលរំលំទម្លាក់ប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ? ទោះនៅក្រោមអណត្តិលោក អូបាម៉ា ដែលពិភពលោកបានកោតសរសើរក៏ដោយ។ គេបានផ្តល់ពានរង្វាន់សន្តិភាពដល់លោក អូបាម៉ា បន្ទាប់មកគាត់បានជំរុញឲ្យមានរដ្ឋប្រហារមួយនៅប្រទេស ហុងឌុយរ៉ាស ដោយបានទម្លាក់ប្រធានាធិបតីដែលបានជាប់ឆ្នោត។ នៅពេលណាដែលមានមេដឹកនាំដែលអាមេរិកមិនពេញចិត្ត អាមេរិកនឹងប្រឆាំង។ ហើយបើអាចទៅរួច គឺអាមេរិកផ្តួលរំលំតែម្តង។ យើងកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនេះ។
លោក គី សុខលីម៖ តើសហរដ្ឋអាមេរិកមិនចូលចិត្តសម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ?
លោក Raoul Jennar៖ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចូលចិត្តព្រះអង្គ ពីព្រោះព្រះអង្គបានការពារនយោបាយអព្យាក្រឹតភាព។ ខ្ញុំត្រូវបន្ថែមមួយចំនុចទៀត ដោយសារតែគេឆាប់បំភ្លេចណាស់ គឺព្រះអង្គបានការពារបូរណាភាពទឹកដីកម្ពុជា នៅពេលដែលប្រទេសថៃ និងវៀតណាមខាងត្បូងមានបំណងទាមទារ ទឹកដីកម្ពុជា ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានទទួលស្គាល់បន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា ក្រោយថ្ងៃឯករាជ្យឆ្នាំ១៩៥៣នោះទេ។ ដូច្នេះនៅពេលនោះ វាមានការគំរាមកំហែងចំនួនពីរពីសហរដ្ឋអាមេរិក មកលើកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ គឺការមិនទទួលស្គាល់នយោបាយអព្យាក្រឹតផង និងការគាំទ្រប្រទេសជិតខាងទាំងពីររបស់កម្ពុជាដែលមានបំណងចង់ទាមទារបូរណភាពដែនដីកម្ពុជាផង។ ហើយនេះគឺជារឿងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានរយៈពេល១៥ឆ្នាំ។ ខ្ញុំចង់និយាយពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០។
លោក គី សុខលីម៖ ដូច្នេះមិនមែនជាបញ្ហាគំនុំផ្ទាល់ខ្លួនរវាងសម្តេចឪ និងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ?
លោក Raoul Jennar៖ មិនមែនទេ។ វាមានទំនាក់ទំនងល្អខ្លះដែរ។ ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ បានជួប និងផ្តល់កាដូទៅវិញទៅមកជាមួយប្រធានាធិបតី Eisenhower ប៉ុន្តែនៅពីក្រោយរឿងនេះ? មិនមែនប្រធានាធិបតីតែម្នាក់ឯងទេ ដែលជាអ្នកសម្រេចនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ មានក្រសួងការបរទេសដែលមានតួនាទីសំខាន់យ៉ាងខ្លាំង ហើយនៅមានក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិទៀតដែលមានអំណាចដែរ។ ប៉ូលទាំងពីរនេះហើយដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើនយោបាយការបរទេសរបស់អាមេរិក។ ហើយពីទីនេះហើយដែលមានការកំណត់នយោបាយអរិភាពប្រឆាំងព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម សីហនុ និងរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះអង្គ តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤ តាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងហ្សឺណែវ ដែលអាមេរិកបានបដិសេធចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់អព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជា។ ហើយការនេះហើយដែលជំរុញឲ្យព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ប្រញាប់រកសម្ព័ន្ធមិត្តនានាទៀត។ ខ្ញុំសូមរំឮកថា ព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ ធ្លាប់មានបន្ទូលថា «យើងចង់មានមិត្ត១០០០នាក់។ យើងមិនចង់មានសត្រូវសូម្បីតែមួយនាក់»។ ប៉ុន្តែដោយសារតែ អាមេរិកមិនមានឥរិយាបថគោរពកម្ពុជា បន្តិចម្តងៗព្រះអង្គម្ចាស់សីហនុត្រូវបែររកអ្នកណាដែលគាំទ្រព្រះអង្គ ជួយព្រះអង្គក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស។ មិនមែនមានតែប្រទេសចិនទេ គឺមានប្រទេសផ្សេងទៀតកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ បើប្រៀបធៀបមកបច្ចុប្បន្ន វាដូចគ្នា។ ពីព្រោះ យើងសង្កេតឃើញថា ចាប់តាំងពីមានប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNTAC)មក វាបានកើតមានភាពជាសត្រូវពីសំណាក់អាមេរិក មកលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (CPP)។
លោក គី សុខលីម៖ ចុះហេតុអ្វី អាមេរិកប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា?
លោក Raoul Jennar៖ ពីព្រោះ ពួកគេចង់បានមនុស្សដែលមានកិត្តិនាមដែលគាំទ្រលោកខាងលិច ហើយដែលមានអារម្មណ៍ស្និទ្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅពេលនោះ (ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣) វាមានមនុស្សដែលមានលក្ខណៈបែបនេះនៅក្នុងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច។ វាដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ ដែលមានមនុស្សបែបនេះនៅក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមពីឆ្នាំ ១៩៥៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០។ យើងដឹងច្បាស់ហើយថាមានមនុស្សដូចលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរិមតៈ ដែលសិ្នទ្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលនោះ ហើយចង់បានគោលនយោបាយគាំទ្រអាមេរិក។ ហើយនៅក្នុងគណបក្សហ្វុនស៊ិនប៉ិច គឺមានមនុស្សបែបនេះ ដែលស្តាប់អាមេរិក។
ជាងនេះទៅទៀត វាមានការពិតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយទៀត។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាគណបក្សមួយដែលបានបង្កើតឡើងក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសវៀតណាមក្នុងបរិបទនៃសង្គ្រាមត្រជាក់នាពេលនោះ។ គឺជាគណបក្សកំម្មុយនីស្ត ហើយដែលក្រោយមកបានវិវត្តខ្លួន ហើយបានបង្កើតសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៩ និងបន្ទាប់មកបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសបង្កើតឲ្យមានរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាក្រុមអ្នកនយោបាយដែលមិនមានសម្មានចិត្តពីធម្មជាតិចំពោះអាមេរិកតាំងពីដើមមក។ មេដឹកនាំខ្លះដែលជាអ្នកបានបង្កើតការិយាល័យនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយដែលនៅបន្តដល់បច្ចុប្បន្ននេះ សុទ្ធតែជាអ្នកដែលធ្លាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងរបបដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិកពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់១៩៧៥។ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធតែជាមូលហេតុ…
នៅពេលដែលយើងនិយាយពីវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ យើងត្រូវព្យាយាមយល់ពីចិត្តសាស្ត្រនៃតួអង្គទាំងអស់។ ចិត្តសាស្ត្រ គឺជាគោលការណ៍សន្មតមួយដ៏សំខាន់។ នៅក្នុងចិត្តសាស្ត្ររបស់តួអង្គអាមេរិក ឥស្សរជនដូចលោក ហ៊ុន សែន ពុំមែនជាមិត្តភក្តិរបស់អាមេរិកឡើយ។ ចូរក្រឡេកមើលឡើងវិញ! នៅក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់អ៊ុនតាក់ យើងសង្កេតឃើញ ការសងសឹក និងភាពជាសត្រូវដែលកើតមានទៅលើCPP និងទៅលើលោក ហ៊ុន សែន។ ខ្ញុំនៅចាំច្បាស់ណាស់ ខ្ញុំធ្វើការនៅទីនេះ។ វិទ្យុអ៊ុនតាក់ផ្សាយតែព័ត៌មានដែលលម្អៀង និងប្រកាន់បក្សពួក។ ពេលយើងស្តាប់ព័ត៌មាន យើងមានអារម្មណ៍ថា លោក Timothy Carney ដែលដឹកនាំវិទ្យុអ៊ុនតាក់ មានគំនិតលម្អៀង មានគំនិតស្អប់ និងមិនអព្យាក្រឹតនោះទេ។ យើងក៏បានឃើញ International Republican Institute គាំទ្រឥស្សរជនគណបក្សប្រឆាំងដែលមានជំហរនយោបាយដាច់ខាត ដូចលោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ីដែរ។ ពេលនោះ IRI ដឹកនាំដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភា លោក Jonh McCain ដែលបច្ចុប្បន្នគឺជាអ្នកគាំទ្រការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ វាមានគំនិតជាសត្រូវមិនឈប់ឈររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះវត្តមាននៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងមេដឹកនាំស្នូលរបស់គណបក្សនេះ គឺសម្តេច ហ៊ុន សែន។ នេះជាការពិតមួយដែលយើងអាចមើលឃើញ។
ផ្ទុយទៅវិញ ខ្ញុំអាចបញ្ជាប់ប្រាប់លោកថា សម្តេច ហ៊ុន សែន ចង់តែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកតែប៉ុណ្ណោះ។ មើលចុះ! គាត់បានបញ្ជូនកូនប្រុសម្នាក់របស់គាត់ឲ្យទៅសិក្សានៅសាលាបណ្ឌិតសភាយោធាដ៏ល្បីអាមេរិក។ ខ្ញុំអាចធ្វើជាសាក្សីបានថា ពុំមាន«គោលការណ៍នៃភាពជាសត្រូវ»ពីជម្រៅចិត្តរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់កម្ពុជានោះឡើយ។ តែយើងចង់បានឲ្យអាមេរិកទុកសិទ្ធិសេរីភាពឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង។
ខ្ញុំសូមរំឮករឿងមួយដែលខ្ញុំគិតថា វាមានសំខាន់មែនទែន។ នៅសម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលពេលនោះសម្តេច ហ៊ុន សែន ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាសត្រូវនៃរបបនេះ។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា នៅតែទទួលស្វាគមន៍ប្រតិភូនៃអតីតយុទ្ធជននៃសង្គ្រាមវៀតណាមដើម្បីស្វែងរកអដ្ឋធាតុយោធាអាមេរិកដែលបានបាត់ខ្លួនលើទឹកដីកម្ពុជា។ កម្ពុជាបានធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ។ លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ។ នេះសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា វាមិនមានគោលការណ៍នៃភាពជាសត្រូវពីកម្ពុជានោះទេ គឺវាមានតែភាពជាសត្រូវក្នុងវិស័យនយោបាយ ហើយនោះក៏ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា។ សម្រាប់កម្ពុជា យើងមិនដែលមានជម្រើសតែមួយដែលនិយាយថា សហរដ្ឋអាមេរិក គឺអាក្រក់ ហើយប្រទេសចិន និងប្រទេសផ្សេងសុទ្ធតែល្អនោះទេ។ មិនអ៊ីចឹងទេ។ ខ្ញុំចង់និយាយថា សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ក៏ដូចជាសម្រាប់ព្រះអង្គម្ចាស់ សីហនុ យើងចង់បានតែមិត្តភក្តិ។ យើងជាមនុស្សងាយយល់ទេ យើងអាចបត់បែនបាន។ កម្ពុជាជាប្រទេសតូចមួយហ្នឹង។ បើឲ្យខ្ញុំនិយាយបង្ហាញពីជម្រៅចិត្តរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននោះគឺថា ជាប្រជាជនដែលមានមោទកភាពនឹងខ្លួនឯង ហើយដែលមានវត្ថុបំណងតែមួយទេ គឺចង់ឲ្យគេទុកឲ្យរស់នៅតាមការជ្រើសរើសរបស់ខ្លួនឯង តាមប្រពៃណីខ្លួនឯង ទម្លាប់ខ្លួនឯង ដោយមិនមានការជ្រៀតជ្រែក និងសម្រេចចិត្តជំនួសថា តើអ្វីដែលខ្លួនត្រូវធ្វើ ហើយអ្វីដែលខ្លួនមិនត្រូវធ្វើនោះ។
លោក គី សុខលីម៖ តើគេត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្តេច ដើម្បីឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយល់គ្នា ឬកសាងទំនុកចិត្តរវាងគ្នានឹងគ្នាបាន?
លោក Raoul Jennar៖ បើយើងតាមដានមើលអ្វីដែលជាការចង់បានរបស់រដ្ឋាភិបាលវ៉ាស៊ីនតោន សម្តេច ហ៊ុន សែន ត្រូវតែបណ្តោយខ្លួន និងនិយាយថាប្រាប់អាមេរិកថា «ខ្ញុំត្រៀមខ្លួនធ្វើតាមការចង់បានរបស់អ្នក»។ វាមិនអាចទៅរួចទេ។ វាមិនអាចធ្វើអ៊ីចឹងទេ។ គឺសហរដ្ឋអាមេរិកទេ ដែលត្រូវដូរឥរិយាបថ។ គឺសហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវនិយាយថា ចាប់ពីពេលនេះទៅ យើងគោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយយើងជួយកម្ពុជាទៅតាមលទ្ធភាពដែលយើងអាចជួយបាន។ ត្រង់ថា សហរដ្ឋអាមេរិក ចង់ជួយ ឬមិនចង់ជួយកម្ពុជា នោះគឺជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែត្រូវគោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ហើយកុំព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ ដើម្បីខ្លួនចង់បានអ្នកដឹកនាំណាដែលស្តាប់តាមបញ្ជាខ្លួននោះ។
លោក គី សុខលីម៖ ដូច្នេះតាមយោបល់លោក គឺអាមេរិកត្រូវដូរឥរិយាបថ ត្រូវដូរគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន?
លោក Raoul Jennar៖ សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវប្រើឥរិយាបថចំពោះកម្ពុជា ដូចដែលខ្លួនបានធ្វើចំពោះប្រទេសអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ឬប្រទេសអ៊ីស្រាអ៊ែល។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានគាំទ្រពេញទំហឹង នូវនយោបាយមួយដែលប្រឆាំងនឹងច្បាប់អន្តរជាតិស្តីការដាក់អាណានិគមលើទឹកដីប៉ាឡេស្ទីន។ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនដែលនិយាយប្រាប់អ៊ីស្រាអែលឲ្យឈប់ដាក់អាណានិគមនេះទេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រើសិទ្ធិ វេតូ ប្រឆាំងនឹងដំណោះស្រាយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដែលសម្រេចថា ហ្ស៊េរុយសាឡិមជារដ្ឋធានីរបស់អ៊ីស្រាអ៊ែលគឺផ្ទុយនឹងច្បាប់អន្តរជាតិ។ បើសិនជាសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើអកប្បកិរិយាចំពោះកម្ពុជា ដូចសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើចំពោះអ៊ីស្រាអែលដែរនោះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងអាមេរិកនឹងល្អលើសគេក្នុងលោកនេះ។ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពុំមានគោលការណ៍ធ្វើជាសត្រូវជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ បើសិនជា លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ឬរដ្ឋបាលរបស់គាត់អនុម័តគោលនយោបាយមិនជ្រៀតជ្រែកកម្ពុជា ដូចដែលពួកគេបានធ្វើចំពោះអ៊ីស្រាអ៊ែល ឬចំពោះអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាសប្បាយចិត្តមែនទែនហើយ៕
Tag:
Raoul Jennar
ហ៊ុន សែន
នរោត្តម សីហនុ
អរិភាព
កម្ពុជា-អាមេរិក
hostility
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
