ពីនេះ ពីនោះ
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សាលើកទីមួយស្តីពីវារិអគិ្គសនី និងត្រី នឹងធ្វើនៅក្នុងវេទិកាជណ្តើរត្រីពិភពលោក
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
សមាគមន៍ជលផលអាមេរិកាំង វិទ្យាស្ថានធនធានទឹក និងបរិស្ថាន នៃសមាគមន៍វិស្វករស៊ីវិល អាមេរិក នឹងធ្វើសន្និសីទអំពីជណ្តើរត្រីប្រចាំឆ្នាំមួយ នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយសហការជាមួយអ្នកទទួលរៀបចំ គឺសាកលវិទ្យាល័យឆាលស្តើត (Charles Sturt University) និងរដ្ឋាភិបាលរដ្ឋញូសោតវេល (New South Wales Government) នៃប្រទេសអូស្ត្រាលី។ កិច្ចប្រជុំពិភាក្សាថ្នាក់អន្តរជាតិលើកទីមួយស្តីពីការគ្រប់គ្រងវារីអគិ្គសនី និងត្រីនេះ នឹងធ្វើនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ ស្តីពីការ តភ្ជាប់ទន្លេ (River connectivity) នៅទីក្រុងអាល់ប៊ើរី (Albury) ចាប់ពីថ្ងៃទី១០ ដល់ ១៤ ខែធ្នូ ។
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សាថ្នាក់អន្តរជាតិនេះ ត្រូវបានគ្រោងឱ្យលោក លូអ៊ីស ស៊ីលវ៉ា (Luiz Silva) ធ្វើជាប្រធាន។ លោក លូអ៊ីស ស៊ីលវ៉ា ជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រត្រីទឹកសាប ជនជាតិប្រេស៊ីលមួយរូប ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានដី-ទឹក និងសង្គម នៃសាកលវិទ្យាល័យអូស្ត្រាលី ក្នុងទីក្រុងអាល់ប៊ើរី ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្បាលទឹក (ប្រភពទឹក) នៃទន្លេមួរេ (Murray River) ដែលបង្កើតបានជាអាងទឹកទន្លេដ៏ធំបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ។ បណ្ឌិត ស៊ីលវ៉ា បានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនដល់ការយល់ដឹងពីជណ្តើរត្រីនៅក្នុងតំបន់ត្រូពិច ត្រូវបានទទួលស្គាល់លើការអភិវឌ្ឍ ដែលជាប់ទាក់ទងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងឧស្សាហកម្មវារិអគិ្គសនីក្នុងប្រទេសប្រេស៊ីល។
សន្និសីទទាំងមូលគ្រោងឱ្យធ្វើប្រធានរួមគ្នាដោយលោក លី បូមហ្គាតនើ (Lee Baumgartner)
សាស្ត្រាចារ្យរង នៅវិទ្យាស្ថានដី ទឹក និងសង្គម និងលោក ម៉ាធ្យូ ហ្គោដូស (Matthew Gordos) អ្នកគ្រប់គ្រងជណ្ដើរត្រី នៅនាយកដ្ឋានឧស្សាហកម្មបឋម នៃរដ្ឋញូសៅវេល។
សារៈសំខាន់សម្រាប់ពិភពលោក
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាដាច់ដោយឡែក គឺជាផ្នែកនៃការផ្តួចផ្តើមមួយ សម្រាប់កម្មវិធីសហប្រតិបតិ្តការ វារិអគិ្គសនី របស់ទីភ្នាក់ងារថាមពលអន្តរជាតិ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស (ជាពិសេសក្រុមការងារវារិអគ្គិសនី និងត្រី នៃទីភ្នាក់ងារនេះ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្នុងឧបសម្ព័ន្ធទីប្រាំបី)។ តាមគេហទំព័ររបស់សន្និសីទនេះ ដែលដាក់អោយប្រើដោយសាកលវិទ្យាល័យ ម៉ាសាជូសិត ក្នុងអាទិត្យទី ២ នៃខែមករា បានសរសេរថា៖ “មានការកើនឡើងនូវគោលបំណង នៅទូទាំងពិភពលោកដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងវិធាននៅក្នុងពហុមុខវិជ្ជា សម្រាប់ការជាប់ទាក់ទងទៅនឹងការគ្រប់គ្រងត្រី និងការអភិវឌ្ឍន៍វារីអគ្គិសនី។ វារីអគិ្គសនី គឺជាសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដ៏ចម្បងមួយ ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ តែក៏ជាការគំរាមកំហែងដ៏ចម្បងមួយសម្រាប់វារីភាវរស់ (សត្វ និងរុក្ខជាតិដែលរស់នៅក្នុងទឹក) ពិសេសត្រី។ ក្នុងករណីជាច្រើន ការកង្វះខាតចំណេះដឹងពីអេកូឡូស៊ី នៃប្រភេទត្រីដែលរងផលប៉ះពាល់ពីទំនប់វារិអគ្គិសនី គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ ដែលរាំងស្ទះដល់លទ្ធភាពធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត និងធ្វើផែនការគ្រប់គ្រងសម្រាប់វារិអគ្គិសនី ឲ្យកាន់តែសុក្រឹត្យ និងគិតគូកាន់តែល្អិតល្អន់។»
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សានេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងផ្តោតទៅលើបញ្ហាពិភពលោក ទាក់ទងនឹងវារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់ទៅលើជីវសាស្ត្រ និងអេកូឡូស៊ីរបស់ត្រី ហើយនឹងនាំមកនូវទស្សនវិស័យទាំងឡាយពីប្រទេសផ្សេងៗ ជាពិសេស ប្រទេសទាំងឡាយណាដែលការអភិវឌ្ឍន៍បែបនេះ គឺជាសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដ៏ចម្បងមួយ។ ប្រធានបទទាំងប្រាំមានដូចជា៖
១. ទំនប់វារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់លើទីជម្រកត្រី
២. សំណង់ (ទម្រង់រូបរាង) ឬក៏ដំណើរការរបស់វារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់លើត្រី
៣. ការតាមដាន និងគ្រប់គ្រងវារិអគ្គិសនីសម្រាប់ត្រី
៤. ការរៀបចំ ការអភិវឌ្ឍ និងការតាមដាន វិធានការណ៍កាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់
៥. ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តអំពីវារិអគ្គិសនី និងគោលនយោបាយវារិអគ្កិសនី
ការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអាងទន្លេមេគង្គ
បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ប្រធានមួយរូបក្នុងចំណោមសហប្រធានទាំងពីររូប របស់សន្និសីទបានថ្លែង ថា៖ អ្នករៀបចំ មានគោលបំណងឱ្យមានការចូលរួមយ៉ាងខ្លាំង ពីតំបន់ទន្លេមេគង្គ។
គាត់បានជម្រាបជូនព្រឹត្តិព័ត៌មានវិទ្យាសាស្ត្រឈ្មោះ Terra Daily ថា៖ «ការអភិវឌ្ឍន៍ទន្លេ នឹងប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ធនធានវារិជាតិ និងការប្រើប្រាស់ទឹកនៅក្នុងតំបន់អាងទឹកទន្លេមេគង្គក្រោម»។
«ទិន្នផលវារិអគ្គិសនីបច្ចុប្បន្នប្រមាណជា ៣.៣២៥ មេហ្គាវ៉ាត់ ត្រូវគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងប្រាំពីរភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំៗ ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ ជាមួយសំណង់ទំនប់ថ្មីចំនួន១៣៤។ បណ្ដាញស្រោចស្រពត្រូវគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងច្រើនជាង ២៥០ ភាគរយ ក្នុងកំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ ការកើនឡើងចំនួនគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ធនធានទឹកខ្នាតធំ នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ គឺកំពុងប្រឈមទៅនឹងនិរន្តរភាពរយៈពេលយូរ របស់ជលផលទឹកសាប ដែលមានផលិតភាពខ្ពស់បំផុតរបស់ពិភពលោក»។
អ្នកអេកូឡូស៊ី ត្រីទឹកសាប ជនជាតិអូស្ត្រាលី ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ដឹកនាំគម្រោងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ ស្តីពីការកំណត់បរិមាណផលប៉ះពាល់នៃមជ្ឈដ្ឋាន កត្តាជះឥទ្ធិពលលើការរស់រានមានជីវិត ការលូតលាស់ និងការវិវឌ្ឍនៃប្រភេទត្រីណាមួយ និងការកំណត់បរិមាណផលប៉ះពាល់ នៃសហគមន៍របស់ប្រភេទត្រីណាមួយនោះ (quantifying the biophysical and community impacts) ពីការកែលម្អជណ្ដើរត្រីនៅក្នុងប្រទេសឡាវ។ គម្រោងនេះ ត្រូវបានផ្តល់ប្រាក់ពីមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលី សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ (ACIAR) ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការនៅឆ្នាំ២០១៦។ បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ថ្លែងថា៖ «ផលនេសាទនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់»។
«ផលនេសាទនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម រួមចំណែកជាង៥០% នៃប្រូតេអ៊ីនសត្វ និងទ្រទ្រង់ដល់ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត របស់ប្រជាជនជិត៧០លាននាក់ ដែលរស់នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ។ ប៉ុន្តែ ការអភិវឌ្ឍន៍ទន្លេ បានគំរាមកំហែងផលិតភាពនេះ»។
«នៅអាមេរិកខាងត្បូង ការអភិវឌ្ឍន៍ស្រដៀងគ្នានេះ នៅក្នុងទន្លេ អាម៉ាហ្សូន បានធ្វើឱ្យផលិតផលនេសាទថយចុះ រហូតដល់៧០ភាគរយ។ នៅអាមេរិកខាងជើង នៅទន្លេកូឡុំបៀ ផលនេសាទត្រីសាល់ម៉ុន ក៏ធ្លាក់ចុះផងដែរ ក្រោយមានការសាងសង់ទំនប់វារិអគ្គិសនី។ ដើម្បីស្តារឡើងវិញដោយផ្នែកខ្លះ នៃធនធានជលផលពាក់ព័ន្ធ ទឹកប្រាក់ចំនួន៧កោដដុល្លា បានមកចំណូលវារិអគ្គិសនី ត្រូវបានគេវិនិយោគទៅក្នុងការស្រាវជ្រាវ សម្រាប់យកមកអនុវត្តរយៈពេលជាង៥០ឆ្នាំ។» បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ បានថ្លែងថា៖ ករណីទាំងនេះ បានពន្យល់ថា តើវិទ្យាសាស្ត្ររឹងមាំណាមួយដែលគេត្រូវការ (តម្រូវការវិទ្យាសាស្ត្ររឹងមាំយ៉ាងណា) ដើម្បីកំណត់ វាយតម្លៃ និងបន្ថយផលប៉ះពាល់នៃការអភិវឌ្ឍទន្លេ។
គាត់និយាយថា៖ «វាមានតម្លៃថោកជាងឆ្ងាយណាស់ ដែលនឹងធ្វើបែបនេះ មុននឹងធ្វើការវិនិយោគក្នុងការអភិវឌ្ឍធនធានទឹក ជាជាងការដោះស្រាយការធ្លាក់ចុះ នៃផលត្រីជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយពីការសាងសង់រួចហើយ»។
«បើគ្មានយុទ្ធសាស្ត្រកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពទេ ផលិតផលនេសាទនឹងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ដែលនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រភពដ៏ចម្បងនៃប្រូតេអ៊ីនសត្វ និងប្រាក់ចំណូល។»
សន្និសីទនៅទីក្រុងអាល់ប៊ើរ៉ី ក្នុងខែធ្នូ ធ្វើតាមការប្រជុំថ្នាក់តំបន់មួយ នៅទីក្រុងវៀងច័ន្ទ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដែលបានរៀបចំឡើងដោយមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលី សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ(ACIAR) និងនាយកដ្ឋានមហាផ្ទៃសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយនៅក្នុងការប្រជុំនោះ អ្នកជំនាញជាច្រើនផ្នែកដែលធ្វើការនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម បានពិភាក្សាពីបញ្ហាជណ្តើរត្រីជាលើកទី១។ សន្និសីទនេះបានផ្ដល់វេទិកាមួយ ដើម្បីលើកឡើងនូវបញ្ហាទាំងនោះនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ និយាយថា៖ សន្និសីទក្នុងខែឆ្នូ នឹងនាំយកអ្នកជំនាញអន្តរជាតិខាងផ្នែកអភិវឌ្ឍជណ្តើរត្រី និងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធវារិអេកូឡូស៊ី នៅតាមដងទន្លេ ដើម្បីបង្ហាញថា តើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ អាចត្រូវបានគេយកមកអនុវត្ត ដើម្បីពង្រឹងគោលនយោបាយពិភពលោក និងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត។
គាត់បានថ្លែងបន្ថែមថា៖ “សន្និសីទនេះ បានបើកចំហអោយចូលរួមពីទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាល (ស្ថាប័ន
រដ្ឋាភិបាល) អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ អ្នកស្រាវជ្រាវ ថ្នាក់ដឹកនាំនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានក្នុងស្រុក និងខេត្ត និងអ្នកគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ក៏ដូចជាអ្នកធ្វើនេសាទលំហែកំសាន្ត ដើម្បីជួយចែករំលែកចំណេះដឹងស្តីពីជោគជ័យ នៃនិរន្តរភាពជលផល និងឱកាសសម្រាប់និរន្តរភាពជលផល»។
«គោលបំណងចម្បង គឺដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចទៅមុខទៀត ក្នុងខណៈដែលរក្សាបានធនធានជលផលឱ្យមានលក្ខណៈល្អ និងនៅកន្លែងណាដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើការស្តារធនធានជលផល ឱ្យមានលក្ខណៈល្អឡើងវិញ។»
កាលពីដំបូងត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាសន្និសីទជាតិ ស្តីពីវិស្វកម្មជណ្តើរត្រី និងអន្តរកម្ម របស់ទឹកនិងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីពីជណ្តើរត្រី (engineering and ecohydrology for fish passage) គឺជាការប្រមូលផ្តុំអ្នកជំនាញការប្រចាំឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរៀបចំដោយសាកលវិទ្យាល័យម៉ាសាជូសេត សាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋអូរីហ្គែន និងសាកលវិទ្យាល័យវីស្កុនស៊ីន ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១១ និង ២០១៤ ក៏ដូចជាក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១៦ និង២០១៧។ សន្និសីទលើកទី១ នៅក្រៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺនៅទីក្រុងរបស់ជនជាតិហូលឡង់ឈ្មោះហ្គ្រោនីងហ្គែន នាឆ្នាំ២០១៥ ដោយសហការជាមួយស្ថាប័នមួយចំនួន របស់សហភាពអឺរ៉ុប។
សន្និសីទនេះ បានអំពាវនាវឱ្យដាក់សេចក្តីសង្ខេបអត្ថបទ ដែលបើកឱ្យផ្ញើមកចាប់ពីថ្ងៃទី១ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ខែមេសា ដែលជាថ្ងៃបិទឈប់ទទួលសេចក្តីសង្ខេបអត្ថបទ សម្រាប់ការចូលរួមក្នុងសន្និសីទ។ អ្នកអានណាដែលចាប់អារម្មណ៍ គេអាចចុះឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីផ្ញើសារ (បញ្ជីផ្ញើសំបុត្រ) របស់សន្និសីទ សូមទាក់ទងបណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ដោយផ្ទាល់ តាមអាស័យដ្ឋានសារអេឡិចត្រូនិច៖ ([email protected])។
អ្នកនិពន្ធ គឺជាអ្នកកែសម្រួលទស្សនាវដ្តី ការនេសាទ និងចិញ្ចឹមត្រី-បរិស្ថាន នៃព្រឹត្តិប័ត្រស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍជលផល និង បរិស្ថាន។ អត្ថបទនេះ ត្រូវបានចេញផ្សាយជាលើកដំបូងជាភាសាអង់គ្លេសដោយ Terra Daily នៅថ្ងៃទី 25 ខែមករា។
ដើម្បីចូលអានគេហទំព័រសន្និសីទនេះ សូមចុចត្រង់នេះ
ដោយ៖ ភីតធើ ស្តាររ
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សាថ្នាក់អន្តរជាតិនេះ ត្រូវបានគ្រោងឱ្យលោក លូអ៊ីស ស៊ីលវ៉ា (Luiz Silva) ធ្វើជាប្រធាន។ លោក លូអ៊ីស ស៊ីលវ៉ា ជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រត្រីទឹកសាប ជនជាតិប្រេស៊ីលមួយរូប ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានដី-ទឹក និងសង្គម នៃសាកលវិទ្យាល័យអូស្ត្រាលី ក្នុងទីក្រុងអាល់ប៊ើរី ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្បាលទឹក (ប្រភពទឹក) នៃទន្លេមួរេ (Murray River) ដែលបង្កើតបានជាអាងទឹកទន្លេដ៏ធំបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ។ បណ្ឌិត ស៊ីលវ៉ា បានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនដល់ការយល់ដឹងពីជណ្តើរត្រីនៅក្នុងតំបន់ត្រូពិច ត្រូវបានទទួលស្គាល់លើការអភិវឌ្ឍ ដែលជាប់ទាក់ទងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងឧស្សាហកម្មវារិអគិ្គសនីក្នុងប្រទេសប្រេស៊ីល។
សន្និសីទទាំងមូលគ្រោងឱ្យធ្វើប្រធានរួមគ្នាដោយលោក លី បូមហ្គាតនើ (Lee Baumgartner)
សាស្ត្រាចារ្យរង នៅវិទ្យាស្ថានដី ទឹក និងសង្គម និងលោក ម៉ាធ្យូ ហ្គោដូស (Matthew Gordos) អ្នកគ្រប់គ្រងជណ្ដើរត្រី នៅនាយកដ្ឋានឧស្សាហកម្មបឋម នៃរដ្ឋញូសៅវេល។
សារៈសំខាន់សម្រាប់ពិភពលោក
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាដាច់ដោយឡែក គឺជាផ្នែកនៃការផ្តួចផ្តើមមួយ សម្រាប់កម្មវិធីសហប្រតិបតិ្តការ វារិអគិ្គសនី របស់ទីភ្នាក់ងារថាមពលអន្តរជាតិ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស (ជាពិសេសក្រុមការងារវារិអគ្គិសនី និងត្រី នៃទីភ្នាក់ងារនេះ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្នុងឧបសម្ព័ន្ធទីប្រាំបី)។ តាមគេហទំព័ររបស់សន្និសីទនេះ ដែលដាក់អោយប្រើដោយសាកលវិទ្យាល័យ ម៉ាសាជូសិត ក្នុងអាទិត្យទី ២ នៃខែមករា បានសរសេរថា៖ “មានការកើនឡើងនូវគោលបំណង នៅទូទាំងពិភពលោកដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងវិធាននៅក្នុងពហុមុខវិជ្ជា សម្រាប់ការជាប់ទាក់ទងទៅនឹងការគ្រប់គ្រងត្រី និងការអភិវឌ្ឍន៍វារីអគ្គិសនី។ វារីអគិ្គសនី គឺជាសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដ៏ចម្បងមួយ ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ តែក៏ជាការគំរាមកំហែងដ៏ចម្បងមួយសម្រាប់វារីភាវរស់ (សត្វ និងរុក្ខជាតិដែលរស់នៅក្នុងទឹក) ពិសេសត្រី។ ក្នុងករណីជាច្រើន ការកង្វះខាតចំណេះដឹងពីអេកូឡូស៊ី នៃប្រភេទត្រីដែលរងផលប៉ះពាល់ពីទំនប់វារិអគ្គិសនី គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់ ដែលរាំងស្ទះដល់លទ្ធភាពធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត និងធ្វើផែនការគ្រប់គ្រងសម្រាប់វារិអគ្គិសនី ឲ្យកាន់តែសុក្រឹត្យ និងគិតគូកាន់តែល្អិតល្អន់។»
កិច្ចប្រជុំពិភាក្សានេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងផ្តោតទៅលើបញ្ហាពិភពលោក ទាក់ទងនឹងវារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់ទៅលើជីវសាស្ត្រ និងអេកូឡូស៊ីរបស់ត្រី ហើយនឹងនាំមកនូវទស្សនវិស័យទាំងឡាយពីប្រទេសផ្សេងៗ ជាពិសេស ប្រទេសទាំងឡាយណាដែលការអភិវឌ្ឍន៍បែបនេះ គឺជាសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដ៏ចម្បងមួយ។ ប្រធានបទទាំងប្រាំមានដូចជា៖
១. ទំនប់វារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់លើទីជម្រកត្រី
២. សំណង់ (ទម្រង់រូបរាង) ឬក៏ដំណើរការរបស់វារិអគ្គិសនី និងផលប៉ះពាល់ផ្ទាល់លើត្រី
៣. ការតាមដាន និងគ្រប់គ្រងវារិអគ្គិសនីសម្រាប់ត្រី
៤. ការរៀបចំ ការអភិវឌ្ឍ និងការតាមដាន វិធានការណ៍កាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់
៥. ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តអំពីវារិអគ្គិសនី និងគោលនយោបាយវារិអគ្កិសនី
ការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអាងទន្លេមេគង្គ
បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ប្រធានមួយរូបក្នុងចំណោមសហប្រធានទាំងពីររូប របស់សន្និសីទបានថ្លែង ថា៖ អ្នករៀបចំ មានគោលបំណងឱ្យមានការចូលរួមយ៉ាងខ្លាំង ពីតំបន់ទន្លេមេគង្គ។
គាត់បានជម្រាបជូនព្រឹត្តិព័ត៌មានវិទ្យាសាស្ត្រឈ្មោះ Terra Daily ថា៖ «ការអភិវឌ្ឍន៍ទន្លេ នឹងប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ធនធានវារិជាតិ និងការប្រើប្រាស់ទឹកនៅក្នុងតំបន់អាងទឹកទន្លេមេគង្គក្រោម»។
«ទិន្នផលវារិអគ្គិសនីបច្ចុប្បន្នប្រមាណជា ៣.៣២៥ មេហ្គាវ៉ាត់ ត្រូវគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងប្រាំពីរភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំៗ ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ ជាមួយសំណង់ទំនប់ថ្មីចំនួន១៣៤។ បណ្ដាញស្រោចស្រពត្រូវគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងច្រើនជាង ២៥០ ភាគរយ ក្នុងកំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ ការកើនឡើងចំនួនគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ធនធានទឹកខ្នាតធំ នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ គឺកំពុងប្រឈមទៅនឹងនិរន្តរភាពរយៈពេលយូរ របស់ជលផលទឹកសាប ដែលមានផលិតភាពខ្ពស់បំផុតរបស់ពិភពលោក»។
អ្នកអេកូឡូស៊ី ត្រីទឹកសាប ជនជាតិអូស្ត្រាលី ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ដឹកនាំគម្រោងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ ស្តីពីការកំណត់បរិមាណផលប៉ះពាល់នៃមជ្ឈដ្ឋាន កត្តាជះឥទ្ធិពលលើការរស់រានមានជីវិត ការលូតលាស់ និងការវិវឌ្ឍនៃប្រភេទត្រីណាមួយ និងការកំណត់បរិមាណផលប៉ះពាល់ នៃសហគមន៍របស់ប្រភេទត្រីណាមួយនោះ (quantifying the biophysical and community impacts) ពីការកែលម្អជណ្ដើរត្រីនៅក្នុងប្រទេសឡាវ។ គម្រោងនេះ ត្រូវបានផ្តល់ប្រាក់ពីមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលី សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ (ACIAR) ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការនៅឆ្នាំ២០១៦។ បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ថ្លែងថា៖ «ផលនេសាទនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់»។
«ផលនេសាទនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម រួមចំណែកជាង៥០% នៃប្រូតេអ៊ីនសត្វ និងទ្រទ្រង់ដល់ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត របស់ប្រជាជនជិត៧០លាននាក់ ដែលរស់នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គ។ ប៉ុន្តែ ការអភិវឌ្ឍន៍ទន្លេ បានគំរាមកំហែងផលិតភាពនេះ»។
«នៅអាមេរិកខាងត្បូង ការអភិវឌ្ឍន៍ស្រដៀងគ្នានេះ នៅក្នុងទន្លេ អាម៉ាហ្សូន បានធ្វើឱ្យផលិតផលនេសាទថយចុះ រហូតដល់៧០ភាគរយ។ នៅអាមេរិកខាងជើង នៅទន្លេកូឡុំបៀ ផលនេសាទត្រីសាល់ម៉ុន ក៏ធ្លាក់ចុះផងដែរ ក្រោយមានការសាងសង់ទំនប់វារិអគ្គិសនី។ ដើម្បីស្តារឡើងវិញដោយផ្នែកខ្លះ នៃធនធានជលផលពាក់ព័ន្ធ ទឹកប្រាក់ចំនួន៧កោដដុល្លា បានមកចំណូលវារិអគ្គិសនី ត្រូវបានគេវិនិយោគទៅក្នុងការស្រាវជ្រាវ សម្រាប់យកមកអនុវត្តរយៈពេលជាង៥០ឆ្នាំ។» បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ បានថ្លែងថា៖ ករណីទាំងនេះ បានពន្យល់ថា តើវិទ្យាសាស្ត្ររឹងមាំណាមួយដែលគេត្រូវការ (តម្រូវការវិទ្យាសាស្ត្ររឹងមាំយ៉ាងណា) ដើម្បីកំណត់ វាយតម្លៃ និងបន្ថយផលប៉ះពាល់នៃការអភិវឌ្ឍទន្លេ។
គាត់និយាយថា៖ «វាមានតម្លៃថោកជាងឆ្ងាយណាស់ ដែលនឹងធ្វើបែបនេះ មុននឹងធ្វើការវិនិយោគក្នុងការអភិវឌ្ឍធនធានទឹក ជាជាងការដោះស្រាយការធ្លាក់ចុះ នៃផលត្រីជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយពីការសាងសង់រួចហើយ»។
«បើគ្មានយុទ្ធសាស្ត្រកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពទេ ផលិតផលនេសាទនឹងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ដែលនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រភពដ៏ចម្បងនៃប្រូតេអ៊ីនសត្វ និងប្រាក់ចំណូល។»
សន្និសីទនៅទីក្រុងអាល់ប៊ើរ៉ី ក្នុងខែធ្នូ ធ្វើតាមការប្រជុំថ្នាក់តំបន់មួយ នៅទីក្រុងវៀងច័ន្ទ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដែលបានរៀបចំឡើងដោយមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលី សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវកសិកម្មអន្តរជាតិ(ACIAR) និងនាយកដ្ឋានមហាផ្ទៃសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយនៅក្នុងការប្រជុំនោះ អ្នកជំនាញជាច្រើនផ្នែកដែលធ្វើការនៅតំបន់អាងទន្លេមេគង្គក្រោម បានពិភាក្សាពីបញ្ហាជណ្តើរត្រីជាលើកទី១។ សន្និសីទនេះបានផ្ដល់វេទិកាមួយ ដើម្បីលើកឡើងនូវបញ្ហាទាំងនោះនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
បណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ និយាយថា៖ សន្និសីទក្នុងខែឆ្នូ នឹងនាំយកអ្នកជំនាញអន្តរជាតិខាងផ្នែកអភិវឌ្ឍជណ្តើរត្រី និងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធវារិអេកូឡូស៊ី នៅតាមដងទន្លេ ដើម្បីបង្ហាញថា តើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ អាចត្រូវបានគេយកមកអនុវត្ត ដើម្បីពង្រឹងគោលនយោបាយពិភពលោក និងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត។
គាត់បានថ្លែងបន្ថែមថា៖ “សន្និសីទនេះ បានបើកចំហអោយចូលរួមពីទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាល (ស្ថាប័ន
រដ្ឋាភិបាល) អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ អ្នកស្រាវជ្រាវ ថ្នាក់ដឹកនាំនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានក្នុងស្រុក និងខេត្ត និងអ្នកគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ក៏ដូចជាអ្នកធ្វើនេសាទលំហែកំសាន្ត ដើម្បីជួយចែករំលែកចំណេះដឹងស្តីពីជោគជ័យ នៃនិរន្តរភាពជលផល និងឱកាសសម្រាប់និរន្តរភាពជលផល»។
«គោលបំណងចម្បង គឺដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចទៅមុខទៀត ក្នុងខណៈដែលរក្សាបានធនធានជលផលឱ្យមានលក្ខណៈល្អ និងនៅកន្លែងណាដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើការស្តារធនធានជលផល ឱ្យមានលក្ខណៈល្អឡើងវិញ។»
កាលពីដំបូងត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាសន្និសីទជាតិ ស្តីពីវិស្វកម្មជណ្តើរត្រី និងអន្តរកម្ម របស់ទឹកនិងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីពីជណ្តើរត្រី (engineering and ecohydrology for fish passage) គឺជាការប្រមូលផ្តុំអ្នកជំនាញការប្រចាំឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរៀបចំដោយសាកលវិទ្យាល័យម៉ាសាជូសេត សាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋអូរីហ្គែន និងសាកលវិទ្យាល័យវីស្កុនស៊ីន ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១១ និង ២០១៤ ក៏ដូចជាក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១៦ និង២០១៧។ សន្និសីទលើកទី១ នៅក្រៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺនៅទីក្រុងរបស់ជនជាតិហូលឡង់ឈ្មោះហ្គ្រោនីងហ្គែន នាឆ្នាំ២០១៥ ដោយសហការជាមួយស្ថាប័នមួយចំនួន របស់សហភាពអឺរ៉ុប។
សន្និសីទនេះ បានអំពាវនាវឱ្យដាក់សេចក្តីសង្ខេបអត្ថបទ ដែលបើកឱ្យផ្ញើមកចាប់ពីថ្ងៃទី១ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ខែមេសា ដែលជាថ្ងៃបិទឈប់ទទួលសេចក្តីសង្ខេបអត្ថបទ សម្រាប់ការចូលរួមក្នុងសន្និសីទ។ អ្នកអានណាដែលចាប់អារម្មណ៍ គេអាចចុះឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីផ្ញើសារ (បញ្ជីផ្ញើសំបុត្រ) របស់សន្និសីទ សូមទាក់ទងបណ្ឌិត បូមហ្គាតនើ ដោយផ្ទាល់ តាមអាស័យដ្ឋានសារអេឡិចត្រូនិច៖ ([email protected])។
អ្នកនិពន្ធ គឺជាអ្នកកែសម្រួលទស្សនាវដ្តី ការនេសាទ និងចិញ្ចឹមត្រី-បរិស្ថាន នៃព្រឹត្តិប័ត្រស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍជលផល និង បរិស្ថាន។ អត្ថបទនេះ ត្រូវបានចេញផ្សាយជាលើកដំបូងជាភាសាអង់គ្លេសដោយ Terra Daily នៅថ្ងៃទី 25 ខែមករា។
ដើម្បីចូលអានគេហទំព័រសន្និសីទនេះ សូមចុចត្រង់នេះ
ដោយ៖ ភីតធើ ស្តាររ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
