អន្តរជាតិ
វិបត្តិម៉ាល់ឌីវ៖ ព្រោះខ្លាចបាត់អំណាច ប្រធានាធិបតីម៉ាល់ឌីវ ចាប់ខ្លួនចៅក្រម និងបង្ក្រាបបក្សប្រឆាំង
រូបភាព៖ SFGATE
×![]()
ប្រធានាធិបតីម៉ាល់ឌីវ Abdulla Yameen បានប្រកាសដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នរយៈពេល ១៥ថ្ងៃទាំងកណ្តាលយប់ថ្ងៃចន្ទទី ៥ ខែមករា ដោយមិនមានហេតុផលច្បាស់លាស់ឡើយ។ ប៉ុន្តែគេដឹងច្បាស់ថា វាជាវិធានការមួយប្រឆាំងនឹងតុលាការកំពូលដែលចង់ដកហូតតំណែងលោកព្រោះលោកមិនព្រមដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ។ បន្ទាប់ប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្នហើយ ប្រមុខរដ្ឋម៉ាល់ឌីវបានបញ្ជាឲ្យគេបោសសម្អាតអ្នកប្រឆាំងដោយចាប់ខ្លួនចៅក្រុមតុលាការកំពូល និងអតីតប្រធានាធិបតីដែលជាបងប្អួនខ្លួន និងគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងដែរ។
វិបត្តិនយោបាយប្រទេសកោះដ៏តូចមួយកណ្តាលមហាសមុទ្រឥណ្ឌា ម៉ាល់ឌីវ វិវត្តទៅរកភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅថ្ងៃចន្ទទី ៥ ខែកុម្ភៈ ដោយប្រធានាធិបតី Abdulla Yameen ចេញក្រឹត្យប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន រយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ។ បន្ទាប់ពីដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្នហើយ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ចាប់ផ្តើមបង្ក្រាបរាល់ក្រុមអ្នកប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលលោករួមទាំងចៅក្រមតុលាការកំពូល និងអ្នកនយោបាយដែលចូលរួមជាមួយគណបក្សប្រឆាំងដើម្បីត្រៀមទម្លាក់លោកពីតំណែងផង។ Yameen ត្រូវបានគេរិះគន់ និងចាត់ទុកជាអ្នកនយោបាយពុករលួយ ប្រើប្រាស់អំណាចខុសគោលដៅ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។
១.ចាប់ខ្លួនចៅក្រមតុលាការកំពូល
ប្រធានាធិបតីម៉ាល់ឌីវ Abdulla Yameen មិនបានគោរពសាលដីការបស់តុលាការកំពូលដែលបញ្ជាឲ្យដោះលែងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង ប្រាំបួនរូបឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នបានអះអាងថា តុលាការកំពូលបានរៀបចំវិធានការដើម្បីទម្លាក់ប្រធានាធិបតីពីតំណែង ខណៈដែលលោក Yameen នឹងបញ្ចប់អាណត្តិរបស់ខ្លួននៅក្នុងខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។
ដើម្បីកម្ចាត់គូបដិបក្សដែលកាន់អំណាចតុលាការដែលជាអំណាចឯករាជ្យនោះ លោក Yameen ប្រើលេសប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន ហើយបញ្ជាឲ្យប៉ូលិសចូលចាប់ខ្លួនប្រធានចៅក្រមតុលាការកំពូលតែម្តង។ លោក Abdulla Saeed ប្រធានតុលាការ និងចៅក្រុមម្នាក់ទៀតគឺលោក Ali Hameed ពីរ ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃអង្គារក្រោយការប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន។
ក្រៅពីបញ្ជាឲ្យដោះលែងសមាជិកបក្សប្រឆាំងប្រាំបួននាក់ហើយ តុលាការកំពូលនេះបានសម្រេចផ្តល់សិទ្ធិ និងអំណាចឡើងវិញដល់តំណាងរាស្ត្រ ១២ រូបដែលបានចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រឆាំងកន្លងមកផងដែរ។ នេះជាមូលហេតុធំមួយទៀតដែលរដ្ឋាភិបាលបារម្ភ ដ្បិតថា គណបក្សជឿនលឿនម៉ាល់ឌីវ (PPM) ដែលជាបក្សកាន់អំណាចនឹងបាត់បង់សំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភាដែលមានសមាជិកសរុប ៨៥នាក់នោះ។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP ប៉ូលីសម៉ាល់ឌីវ បានព្យាយាមបកស្រាយថា ចៅក្រមតុលាការកំពូលដែលជាតំណាងឲ្យស្ថាប័នយុត្តាធិការផុតលេខនោះត្រូវចាប់ខ្លួនដោយសារពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងពុករលួយដែលគេកំពុងស៊ើបអង្កេត។ ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាហេតុផលច្បាស់លាស់ឡើយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ តំណាងរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា បញ្ហាវាផ្តើមចេញពីពេលដែលតុលាការកំពូលសម្រេចទាត់ចោលការចោទប្រកាន់អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងប្រាំបួននាក់ដែលពាក់ព័ន្ធរឿង «ភេរវកម្ម» ហើយបញ្ជាឲ្យមានការដោះលែងពួកគេថែមទៀត។
រដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ម៉ាល់ឌីវ Azima Shakoor បាននិយាយពេញៗមាត់ថា សាលដីកាតុលាការកំពូលចេញកាលពីដើមខែកុម្ភៈនេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និង បំពានសន្តិសុខជាតិ និងប្រយោជន៍សាធារណៈថែមទៀត។
២.រដ្ឋាភិបាលព្យាយាមកម្ចាត់បក្សប្រឆាំង?
ក្រៅពីចាប់ខ្លួនចៅក្រម រដ្ឋាភិបាលម៉ាល់ឌីវ ក៏កំពុងព្យាយាមបោសសម្អាតគណបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងក្លាយជាដៃគូប្រជែងដ៏ធំ និងគ្រោះថ្នាក់បំផុតសម្រាប់លោកដែរ ស្របពេលដែលការបោះឆ្នោតជិតមកដល់នោះ។
នៅថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញ ក្រុមសន្តិសុខសម្រុកចូលក្នុងលំនៅដ្ឋាន អតីតប្រធានាធិបតីម៉ាលឌីវដែលកាន់តំណែងរហូតដល់ ៣០ឆ្នាំ លោក Maumoon Abdul Gayoom ដែលគេស្គាល់ច្បាស់ថាជាបងប្អូនបង្កើតម្តាយទីទៃរបស់លោក Yameen និងបានចាប់ឃុំខ្លួនលោកផង។ ទោះមានគ្រួសាររួមគ្នាក្តី លោក Gayoom ឈរជាមួយបក្សប្រឆាំង និងមានចេតនាចង់ទម្លាក់លោក Yameen ពីតំណែងដូចគ្នា។
សមត្ថកិច្ចបានបកស្រាយថាការចូលចាប់ខ្លួនអតីតប្រធានាធិបតីនេះធ្វើឡើងតាមការស៊ើបអង្កេតដែលរកឃើញថា លោកមានពាក់ព័ន្ធបទល្មើសស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់ និងបានរៀបចំគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នថែមទៀតផង។ ដែលនេះជាបទល្មើសដែលធ្ងន់ធ្ងរមិនអាចអត់ឱនឲ្យបានឡើយ។
បើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទូរទស្សន៍កាតា Al Jazeera អតីតប្រធានាធិបតីមួយរូបទៀតដែលបានឡើងកាន់តំណែងតាមការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតេយ្យដំបូងគេ និងជាអ្នកទិតៀនរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្នគឺលោក Mohamed Nasheed ក៏ស្ថិតក្រោមការតាមចាប់ខ្លួនរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នដែរព្រោះតុលាការបានកាត់ក្តីឲ្យលោកជាប់ទោស ១៣ ឆ្នាំ។
បច្ចុប្បន្នលោកកំពុងនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសអង់គ្លេស ទោះជាទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១៣ ឆ្នាំរបស់លោកនោះត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចនិរាករណ៍កាលពីដើមខែកុម្ភៈក៏ដោយ។ អតីតមេដឹកនាំម៉ាល់ឌីវរូបនេះចាត់ទុក ការដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នមិនខុសពីការអនុវត្តច្បាប់អាជ្ញាសឹកឡើយ។
ឆ្លើយតបនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយដ៏អាក្រក់នេះ សហគមន៍អន្តរជាតិជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងអង្គការសហប្រជាជាតិបានរិះគន់ និងបង្ហាញការខកចិត្តចំពោះការប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន។ គេក៏បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលម៉ាល់ឌីវ គោរពឲ្យបាននូវនីតិរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ និងអនុវត្តតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលលោក Yameen នៅតែបដិសេធដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។ រដ្ឋាភិបាលលោកបន្តយកលេសដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខកើនឡើងនៅម៉ាល់ឌីវ ជាពិសេសការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ភេរវកម្មដើម្បីបង្ក្រាបក្រុមប្រឆាំង។ ម្យ៉ាងវិញហើយរបបដឹកនាំរបស់លោក Yameen មិនសូវខ្វល់ពីសម្តីលោកខាងលិច ដោយសារខ្លួនបន្តពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែស្និទ្ធស្នាលជាមួយមហាយក្សចិន និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ ប្រទេសទាំងនេះជាខ្នងបង្អែកសំខាន់សម្រាប់របបដឹកនាំម៉ាល់ឌីវ ដោយសារប្រទេសទាំងនោះបានចំណាយលុយច្រើនសន្ធឹកវិនិយោគក្នុងទឹកដីម៉ាល់ឌីវកន្លងមកដែរ៕
វិបត្តិនយោបាយប្រទេសកោះដ៏តូចមួយកណ្តាលមហាសមុទ្រឥណ្ឌា ម៉ាល់ឌីវ វិវត្តទៅរកភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅថ្ងៃចន្ទទី ៥ ខែកុម្ភៈ ដោយប្រធានាធិបតី Abdulla Yameen ចេញក្រឹត្យប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន រយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ។ បន្ទាប់ពីដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្នហើយ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ចាប់ផ្តើមបង្ក្រាបរាល់ក្រុមអ្នកប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលលោករួមទាំងចៅក្រមតុលាការកំពូល និងអ្នកនយោបាយដែលចូលរួមជាមួយគណបក្សប្រឆាំងដើម្បីត្រៀមទម្លាក់លោកពីតំណែងផង។ Yameen ត្រូវបានគេរិះគន់ និងចាត់ទុកជាអ្នកនយោបាយពុករលួយ ប្រើប្រាស់អំណាចខុសគោលដៅ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។
១.ចាប់ខ្លួនចៅក្រមតុលាការកំពូល
ប្រធានាធិបតីម៉ាល់ឌីវ Abdulla Yameen មិនបានគោរពសាលដីការបស់តុលាការកំពូលដែលបញ្ជាឲ្យដោះលែងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង ប្រាំបួនរូបឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នបានអះអាងថា តុលាការកំពូលបានរៀបចំវិធានការដើម្បីទម្លាក់ប្រធានាធិបតីពីតំណែង ខណៈដែលលោក Yameen នឹងបញ្ចប់អាណត្តិរបស់ខ្លួននៅក្នុងខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។
ដើម្បីកម្ចាត់គូបដិបក្សដែលកាន់អំណាចតុលាការដែលជាអំណាចឯករាជ្យនោះ លោក Yameen ប្រើលេសប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន ហើយបញ្ជាឲ្យប៉ូលិសចូលចាប់ខ្លួនប្រធានចៅក្រមតុលាការកំពូលតែម្តង។ លោក Abdulla Saeed ប្រធានតុលាការ និងចៅក្រុមម្នាក់ទៀតគឺលោក Ali Hameed ពីរ ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃអង្គារក្រោយការប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន។
ក្រៅពីបញ្ជាឲ្យដោះលែងសមាជិកបក្សប្រឆាំងប្រាំបួននាក់ហើយ តុលាការកំពូលនេះបានសម្រេចផ្តល់សិទ្ធិ និងអំណាចឡើងវិញដល់តំណាងរាស្ត្រ ១២ រូបដែលបានចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រឆាំងកន្លងមកផងដែរ។ នេះជាមូលហេតុធំមួយទៀតដែលរដ្ឋាភិបាលបារម្ភ ដ្បិតថា គណបក្សជឿនលឿនម៉ាល់ឌីវ (PPM) ដែលជាបក្សកាន់អំណាចនឹងបាត់បង់សំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភាដែលមានសមាជិកសរុប ៨៥នាក់នោះ។
យោងតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP ប៉ូលីសម៉ាល់ឌីវ បានព្យាយាមបកស្រាយថា ចៅក្រមតុលាការកំពូលដែលជាតំណាងឲ្យស្ថាប័នយុត្តាធិការផុតលេខនោះត្រូវចាប់ខ្លួនដោយសារពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងពុករលួយដែលគេកំពុងស៊ើបអង្កេត។ ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាហេតុផលច្បាស់លាស់ឡើយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ តំណាងរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា បញ្ហាវាផ្តើមចេញពីពេលដែលតុលាការកំពូលសម្រេចទាត់ចោលការចោទប្រកាន់អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងប្រាំបួននាក់ដែលពាក់ព័ន្ធរឿង «ភេរវកម្ម» ហើយបញ្ជាឲ្យមានការដោះលែងពួកគេថែមទៀត។
រដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ម៉ាល់ឌីវ Azima Shakoor បាននិយាយពេញៗមាត់ថា សាលដីកាតុលាការកំពូលចេញកាលពីដើមខែកុម្ភៈនេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ និង បំពានសន្តិសុខជាតិ និងប្រយោជន៍សាធារណៈថែមទៀត។
២.រដ្ឋាភិបាលព្យាយាមកម្ចាត់បក្សប្រឆាំង?
ក្រៅពីចាប់ខ្លួនចៅក្រម រដ្ឋាភិបាលម៉ាល់ឌីវ ក៏កំពុងព្យាយាមបោសសម្អាតគណបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងក្លាយជាដៃគូប្រជែងដ៏ធំ និងគ្រោះថ្នាក់បំផុតសម្រាប់លោកដែរ ស្របពេលដែលការបោះឆ្នោតជិតមកដល់នោះ។
នៅថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញ ក្រុមសន្តិសុខសម្រុកចូលក្នុងលំនៅដ្ឋាន អតីតប្រធានាធិបតីម៉ាលឌីវដែលកាន់តំណែងរហូតដល់ ៣០ឆ្នាំ លោក Maumoon Abdul Gayoom ដែលគេស្គាល់ច្បាស់ថាជាបងប្អូនបង្កើតម្តាយទីទៃរបស់លោក Yameen និងបានចាប់ឃុំខ្លួនលោកផង។ ទោះមានគ្រួសាររួមគ្នាក្តី លោក Gayoom ឈរជាមួយបក្សប្រឆាំង និងមានចេតនាចង់ទម្លាក់លោក Yameen ពីតំណែងដូចគ្នា។
សមត្ថកិច្ចបានបកស្រាយថាការចូលចាប់ខ្លួនអតីតប្រធានាធិបតីនេះធ្វើឡើងតាមការស៊ើបអង្កេតដែលរកឃើញថា លោកមានពាក់ព័ន្ធបទល្មើសស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់ និងបានរៀបចំគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នថែមទៀតផង។ ដែលនេះជាបទល្មើសដែលធ្ងន់ធ្ងរមិនអាចអត់ឱនឲ្យបានឡើយ។
បើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទូរទស្សន៍កាតា Al Jazeera អតីតប្រធានាធិបតីមួយរូបទៀតដែលបានឡើងកាន់តំណែងតាមការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតេយ្យដំបូងគេ និងជាអ្នកទិតៀនរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្នគឺលោក Mohamed Nasheed ក៏ស្ថិតក្រោមការតាមចាប់ខ្លួនរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នដែរព្រោះតុលាការបានកាត់ក្តីឲ្យលោកជាប់ទោស ១៣ ឆ្នាំ។
បច្ចុប្បន្នលោកកំពុងនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសអង់គ្លេស ទោះជាទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១៣ ឆ្នាំរបស់លោកនោះត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចនិរាករណ៍កាលពីដើមខែកុម្ភៈក៏ដោយ។ អតីតមេដឹកនាំម៉ាល់ឌីវរូបនេះចាត់ទុក ការដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នមិនខុសពីការអនុវត្តច្បាប់អាជ្ញាសឹកឡើយ។
ឆ្លើយតបនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយដ៏អាក្រក់នេះ សហគមន៍អន្តរជាតិជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងអង្គការសហប្រជាជាតិបានរិះគន់ និងបង្ហាញការខកចិត្តចំពោះការប្រកាសដាក់រដ្ឋក្នុងភាពអាសន្ន។ គេក៏បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលម៉ាល់ឌីវ គោរពឲ្យបាននូវនីតិរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ និងអនុវត្តតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលផងដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលលោក Yameen នៅតែបដិសេធដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។ រដ្ឋាភិបាលលោកបន្តយកលេសដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខកើនឡើងនៅម៉ាល់ឌីវ ជាពិសេសការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ភេរវកម្មដើម្បីបង្ក្រាបក្រុមប្រឆាំង។ ម្យ៉ាងវិញហើយរបបដឹកនាំរបស់លោក Yameen មិនសូវខ្វល់ពីសម្តីលោកខាងលិច ដោយសារខ្លួនបន្តពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែស្និទ្ធស្នាលជាមួយមហាយក្សចិន និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ ប្រទេសទាំងនេះជាខ្នងបង្អែកសំខាន់សម្រាប់របបដឹកនាំម៉ាល់ឌីវ ដោយសារប្រទេសទាំងនោះបានចំណាយលុយច្រើនសន្ធឹកវិនិយោគក្នុងទឹកដីម៉ាល់ឌីវកន្លងមកដែរ៕
Tag:
ម៉ាល់ឌីវ
Abdulla Yameen
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
5 ថ្ងៃ
