អន្តរជាតិ
រូបភាព BBC
×![]()
ដោយ: តន ចាន់រិទ្ធារ៉ា
ហេតុការណ៍បាញ់រះនៅរដ្ឋ Florida ដែលសម្លាប់មនុស្សអស់១៧នាក់ភាគច្រើនជាសិស្សសាលា បានធ្វើឲ្យអាមេរិករញ្ជួយជាថ្មី ហើយការទាមទារឲ្យមានការកែទម្រង់ច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើងក៏លេចឡើងម្ដងទៀត។ មិនមែនជារឿងថ្មីសម្រាប់អាមេរិកដែលការបាញ់បោះតែងកើតមានស្ទើរក្លាយជាទម្លាប់ តែការគ្រប់គ្រងអាវុធបន្តធូររលុងដដែល ហើយប្រធានបទនេះនៅតែបង្កការបែងចែកក្នុងនយោបាយអាមេរិកជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ។ តើអាមេរិកគួរគិតគូរការគ្រប់គ្រងអាវុធឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនជាងមុន ឬបន្តឲ្យឈាមជនស្លូតត្រង់បន្តហូរ?
គេតែងឮជាញឹកញាប់ពីហេតុការណ៍បាញ់រះនៅអាមេរិក មិនថានៅសាលារៀន ទីសាធារណៈ ឬកន្លែងប្រគំតន្ត្រីឡើយ។ ទោះជាជនដៃដល់មានគោលដៅផ្សេងៗគ្នាក្ដី ជនរងគ្រោះភាគច្រើនលើសលប់ជាមនុស្សស្លូតត្រង់ ឬជាសិស្សសាលាក្មេង ដែលត្រូវបានបាត់បង់ជីវិតអត់អំពើ។ ការបាញ់រះនៅសាលារៀននៅរដ្ឋ Florida កាលពីសប្ដាហ៍មុន គឺជាហេតុការណ៍លើកដំបូងនៅអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នេះ ប៉ុន្តែហេតុការណ៍លើកទីពីរ លើកទីបី លើកទីបួន នឹងកើតឡើងជាបន្តជាបន្ទាប់មិនខាន។
ក្រោយហេតុការណ៍នេះ សិស្សសាលានៅទូទាំងអាមេរិកបានរៀបចំផែនការជួបជុំគ្នាដើម្បីទាមទារឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធនៅអាមេរិក និងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពនៅតាមសាលារៀន។ ការទាមទាររបស់សិស្សវ័យក្មេងនៅអាមេរិក ប្រៀបដូចជាសាំងចាក់ភ្លើងដែលឆេះងំជុំវិញការជជែកដេញដោលស្ដីពីការគ្រប់គ្រងអាវុធរវាងក្រុមគាំទ្រ និងក្រុមប្រឆាំងការរឹតបន្តឹងកម្មសិទ្ធិកាំភ្លើង។ បញ្ហានេះត្រូវបានជជែកច្រើនឆ្នាំមកហើយ តែគ្មានចេញលទ្ធផលអ្វីសោះ។
សុវត្ថិភាព និងសិទ្ធិគ្រប់គ្រងអាវុធ
នៅអាមេរិក ប្រជាជនមានសិទ្ធិស្របច្បាប់ដើម្បីកាន់កាប់អាវុធ។ សិទ្ធិមូលដ្ឋានក្នុងការកាន់កាប់អាវុធ ត្រូវបានចែងក្នុងវិសោធនកម្មលើកទីពីរនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាមេរិក។ ច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើងឆ្នាំ១៩៦៨ ចែងថា ប្រជាជនអាមេរិកមានអាយុយ៉ាងតិចណាស់១៨ឆ្នាំ អាចទិញកាំភ្លើងខ្លី និងកាំភ្លើងវែង។ ចំណែកកាំភ្លើងដទៃទៀតរាប់ទាំងកាំភ្លើងដៃ ត្រូវលក់ឲ្យអតិថិជនមានអាយុចាប់ពី២១ឆ្នាំឡើងទៅ។
ជនល្មើសរត់គេចខ្លួន បុគ្គលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គម និងអ្នកជំងឺផ្នែកប្រព័ន្ធប្រសាទ គ្មានសិទ្ធិ ទិញកាំភ្លើងឡើយ។ លើសពីនេះ បុគ្គលមានប្រវត្តិជាប់ពន្ធនាគារលើសពីមួយឆ្នាំ ឬបុគ្គលជាប់ទោសមជ្ឈិមក៏ត្រូវហាមឃាត់ទិញអាវុធដែរ។ ប៉ុន្តែ លក្ខខណ្ឌហាមប្រាម ឬអនុញ្ញាតឲ្យប្រើប្រាស់កាំភ្លើង អាចខុសគ្នាទៅតាមរដ្ឋនីមួយៗ តែមិនអាចទាបជាងការកំណត់របស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធបានឡើយ។ ចន្លោះប្រហោងក្នុងការគ្រប់គ្រង ធ្វើឲ្យអាវុធធ្លាក់ចូលក្នុងដៃរបស់បុគ្គលដែលគ្មានសិទ្ធិកាន់កាប់។
សុវត្ថិភាព គឺជាគោលការណ៍សំខាន់ក្នុងការគ្រប់គ្រងអាវុធ។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រកម្មសិទ្ធិកាំភ្លើងអះអាងថា ការកាន់កាប់កាំភ្លើងជួយពង្រឹងសុវត្ថិភាពរបស់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិពីការយាយីទាំងឡាយ ហើយការរឹតត្បិតសិទ្ធិនេះ នឹងធ្វើឲ្យប្រជាជនបាត់បង់សុវត្ថិភាព។ យ៉ាងណាមិញ ក្រុមប្រឆាំងបានទាមទារឲ្យមានរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើង និងបាននិយាយផ្ទុយវិញថា សុវត្ថិភាពប្រជាជនបានធ្លាក់ចុះ ដោយសារការប្រើប្រាស់កាំភ្លើងយ៉ាងសេរីខ្លាំងពេក។
ហេតុអ្វីការកែទម្រង់ច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធមិនទៅមុខ?
ឲ្យតែមានការបាញ់ប្រហារម្ដងៗ ការទាមទារឲ្យរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើងក៏ពុះកញ្ជ្រោល តែក៏សាបរលាបជាបន្តបន្ទាប់។ ប្រជាជនអាមេរិកបានទម្លាក់កំហុសលើអ្នកនយោបាយអាមេរិក ជាពិសេសសមាជិកសភា និងចោទថា ពួកគេស្ថិតក្រោមអំណាចទឹកប្រាក់របស់សមាគមកាំភ្លើងវែងជាតិ (NRA) ដែលជាសមាគមប្រមូលផ្ដុំដោយក្រុមហ៊ុនផលិតកាំភ្លើង និងក្រុមអ្នកគាំទ្រសិទ្ធិកាន់កាប់កាំភ្លើង។ និយាយឲ្យស្រួលយល់ NRA ជំទាស់ការរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើង ព្រោះវាធ្វើឲ្យកាំភ្លើងលក់មិនសូវដាច់ ហើយចំណេញមិនច្រើន។
តាមពិតទៅ NRA អាចបញ្ចុះបញ្ចូល (Lobby) ឬបញ្ជ្រាបឥទ្ធិពលលើក្រុមតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកបានស្រួល តាមរយៈការផ្ដល់លុយទៅក្នុងមូលនិធិរបស់អ្នកនយោបាយទាំងនោះដើម្បីធ្វើយុទ្ធនាការស្វែងរកសំឡេងឆ្នោត។ ជាថ្នូរមកវិញ ចង់មិនចង់ តំណាងរាស្ត្រអាមេរិកទាំងនោះត្រូវតបស្នងវិញដូចជាបង្កើតច្បាប់ដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់ឧបត្ថម្ភ ឬក៏ជំទាស់ការកែប្រែច្បាប់ដែលប៉ះពាល់ប្រយោជន៍របស់ពួកគេជាដើម។
បើតាមសារព័ត៌មាន BBC កាលពីក្នុងពេលឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត NRA បានផ្ដល់លុយចំនួន១១,៤លានដុល្លារទៅឲ្យយុទ្ធនាការរបស់លោក ត្រាំ ។ កន្លងមក មានមតិខ្លះលើកឡើងថា ក្រុមអ្នកបញ្ចុះបញ្ចូលទាំងអស់ហើយ គឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងអាមេរិកពិតប្រាកដ មិនមែនអ្នកនយោបាយឃើញតាមទូរទស្សន៍នោះទេ។ ច្បាស់ណាស់ថា ក្រុមអ្នកជំនួញទាំងនេះ ប្រាកដជាមិនចង់បាត់បង់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនឡើយ ទោះជាឈាមជនរងគ្រោះដោយសារកាំភ្លើងបន្តហូរក៏ដោយ។
ដល់ពេលគិតគូរពីការរឹតបន្តឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើង?
ការបាញ់រះក្នុងវិទ្យាល័យនៅរដ្ឋ Florida គឺជាហេតុការណ៍ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតតាំងពីឆ្នាំ២០០៧ មក។ សិស្សសាលាវ័យក្មេងដែលមានវាសនាគេចផុតពីការបាញ់នេះ បានទាមទារឲ្យរដ្ឋអំណាចរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងអាវុធ។ ក្នុងការជួបជុំនៅឯ Fort Lauderdale នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ សិស្សសាលា និងឪពុកម្ដាយរបស់ពួកគេ ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយមួយចំនួនទៀត បានរិះគន់ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ និងសមាជិកសភា ដែលទទួលលុយពី NRA ។
ជាការពិត ការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើងនេះ គឺជាបញ្ហាសំខាន់ ដែលត្រូវគិតគូរ ទោះជារកច្រកចេញមិនទាន់រួចក្ដី។ ម្ខាងបណ្ដាលពីការបញ្ចុះបញ្ចូលរបស់ NRA ឯម្ខាងទៀត គឺការខ្វែងគំនិតរវាងអ្នកនយោបាយអាមេរិកតែម្ដង។ បក្សប្រជាធិបតេយ្យបានរិះគន់លោក ត្រាំ ថា មិនបានដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យទាន់ពេល តែលោក ត្រាំ ឆ្លើយវិញ បក្សប្រជាធិបតេយ្យគួរជជែករឿងនេះតាំងពីខ្លួននៅគ្រប់គ្រងសភាទាំងពីរអំឡុងអាណត្តិប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា មកម្ល៉េះ៕
គេតែងឮជាញឹកញាប់ពីហេតុការណ៍បាញ់រះនៅអាមេរិក មិនថានៅសាលារៀន ទីសាធារណៈ ឬកន្លែងប្រគំតន្ត្រីឡើយ។ ទោះជាជនដៃដល់មានគោលដៅផ្សេងៗគ្នាក្ដី ជនរងគ្រោះភាគច្រើនលើសលប់ជាមនុស្សស្លូតត្រង់ ឬជាសិស្សសាលាក្មេង ដែលត្រូវបានបាត់បង់ជីវិតអត់អំពើ។ ការបាញ់រះនៅសាលារៀននៅរដ្ឋ Florida កាលពីសប្ដាហ៍មុន គឺជាហេតុការណ៍លើកដំបូងនៅអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នេះ ប៉ុន្តែហេតុការណ៍លើកទីពីរ លើកទីបី លើកទីបួន នឹងកើតឡើងជាបន្តជាបន្ទាប់មិនខាន។
ក្រោយហេតុការណ៍នេះ សិស្សសាលានៅទូទាំងអាមេរិកបានរៀបចំផែនការជួបជុំគ្នាដើម្បីទាមទារឲ្យមានការកែប្រែច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធនៅអាមេរិក និងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពនៅតាមសាលារៀន។ ការទាមទាររបស់សិស្សវ័យក្មេងនៅអាមេរិក ប្រៀបដូចជាសាំងចាក់ភ្លើងដែលឆេះងំជុំវិញការជជែកដេញដោលស្ដីពីការគ្រប់គ្រងអាវុធរវាងក្រុមគាំទ្រ និងក្រុមប្រឆាំងការរឹតបន្តឹងកម្មសិទ្ធិកាំភ្លើង។ បញ្ហានេះត្រូវបានជជែកច្រើនឆ្នាំមកហើយ តែគ្មានចេញលទ្ធផលអ្វីសោះ។
សុវត្ថិភាព និងសិទ្ធិគ្រប់គ្រងអាវុធ
នៅអាមេរិក ប្រជាជនមានសិទ្ធិស្របច្បាប់ដើម្បីកាន់កាប់អាវុធ។ សិទ្ធិមូលដ្ឋានក្នុងការកាន់កាប់អាវុធ ត្រូវបានចែងក្នុងវិសោធនកម្មលើកទីពីរនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាមេរិក។ ច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើងឆ្នាំ១៩៦៨ ចែងថា ប្រជាជនអាមេរិកមានអាយុយ៉ាងតិចណាស់១៨ឆ្នាំ អាចទិញកាំភ្លើងខ្លី និងកាំភ្លើងវែង។ ចំណែកកាំភ្លើងដទៃទៀតរាប់ទាំងកាំភ្លើងដៃ ត្រូវលក់ឲ្យអតិថិជនមានអាយុចាប់ពី២១ឆ្នាំឡើងទៅ។
ជនល្មើសរត់គេចខ្លួន បុគ្គលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គម និងអ្នកជំងឺផ្នែកប្រព័ន្ធប្រសាទ គ្មានសិទ្ធិ ទិញកាំភ្លើងឡើយ។ លើសពីនេះ បុគ្គលមានប្រវត្តិជាប់ពន្ធនាគារលើសពីមួយឆ្នាំ ឬបុគ្គលជាប់ទោសមជ្ឈិមក៏ត្រូវហាមឃាត់ទិញអាវុធដែរ។ ប៉ុន្តែ លក្ខខណ្ឌហាមប្រាម ឬអនុញ្ញាតឲ្យប្រើប្រាស់កាំភ្លើង អាចខុសគ្នាទៅតាមរដ្ឋនីមួយៗ តែមិនអាចទាបជាងការកំណត់របស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធបានឡើយ។ ចន្លោះប្រហោងក្នុងការគ្រប់គ្រង ធ្វើឲ្យអាវុធធ្លាក់ចូលក្នុងដៃរបស់បុគ្គលដែលគ្មានសិទ្ធិកាន់កាប់។
សុវត្ថិភាព គឺជាគោលការណ៍សំខាន់ក្នុងការគ្រប់គ្រងអាវុធ។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រកម្មសិទ្ធិកាំភ្លើងអះអាងថា ការកាន់កាប់កាំភ្លើងជួយពង្រឹងសុវត្ថិភាពរបស់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិពីការយាយីទាំងឡាយ ហើយការរឹតត្បិតសិទ្ធិនេះ នឹងធ្វើឲ្យប្រជាជនបាត់បង់សុវត្ថិភាព។ យ៉ាងណាមិញ ក្រុមប្រឆាំងបានទាមទារឲ្យមានរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើង និងបាននិយាយផ្ទុយវិញថា សុវត្ថិភាពប្រជាជនបានធ្លាក់ចុះ ដោយសារការប្រើប្រាស់កាំភ្លើងយ៉ាងសេរីខ្លាំងពេក។
ហេតុអ្វីការកែទម្រង់ច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធមិនទៅមុខ?
ឲ្យតែមានការបាញ់ប្រហារម្ដងៗ ការទាមទារឲ្យរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើងក៏ពុះកញ្ជ្រោល តែក៏សាបរលាបជាបន្តបន្ទាប់។ ប្រជាជនអាមេរិកបានទម្លាក់កំហុសលើអ្នកនយោបាយអាមេរិក ជាពិសេសសមាជិកសភា និងចោទថា ពួកគេស្ថិតក្រោមអំណាចទឹកប្រាក់របស់សមាគមកាំភ្លើងវែងជាតិ (NRA) ដែលជាសមាគមប្រមូលផ្ដុំដោយក្រុមហ៊ុនផលិតកាំភ្លើង និងក្រុមអ្នកគាំទ្រសិទ្ធិកាន់កាប់កាំភ្លើង។ និយាយឲ្យស្រួលយល់ NRA ជំទាស់ការរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើង ព្រោះវាធ្វើឲ្យកាំភ្លើងលក់មិនសូវដាច់ ហើយចំណេញមិនច្រើន។
តាមពិតទៅ NRA អាចបញ្ចុះបញ្ចូល (Lobby) ឬបញ្ជ្រាបឥទ្ធិពលលើក្រុមតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកបានស្រួល តាមរយៈការផ្ដល់លុយទៅក្នុងមូលនិធិរបស់អ្នកនយោបាយទាំងនោះដើម្បីធ្វើយុទ្ធនាការស្វែងរកសំឡេងឆ្នោត។ ជាថ្នូរមកវិញ ចង់មិនចង់ តំណាងរាស្ត្រអាមេរិកទាំងនោះត្រូវតបស្នងវិញដូចជាបង្កើតច្បាប់ដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ម្ចាស់ឧបត្ថម្ភ ឬក៏ជំទាស់ការកែប្រែច្បាប់ដែលប៉ះពាល់ប្រយោជន៍របស់ពួកគេជាដើម។
បើតាមសារព័ត៌មាន BBC កាលពីក្នុងពេលឃោសនារកសំឡេងឆ្នោត NRA បានផ្ដល់លុយចំនួន១១,៤លានដុល្លារទៅឲ្យយុទ្ធនាការរបស់លោក ត្រាំ ។ កន្លងមក មានមតិខ្លះលើកឡើងថា ក្រុមអ្នកបញ្ចុះបញ្ចូលទាំងអស់ហើយ គឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងអាមេរិកពិតប្រាកដ មិនមែនអ្នកនយោបាយឃើញតាមទូរទស្សន៍នោះទេ។ ច្បាស់ណាស់ថា ក្រុមអ្នកជំនួញទាំងនេះ ប្រាកដជាមិនចង់បាត់បង់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនឡើយ ទោះជាឈាមជនរងគ្រោះដោយសារកាំភ្លើងបន្តហូរក៏ដោយ។
ដល់ពេលគិតគូរពីការរឹតបន្តឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងកាំភ្លើង?
ការបាញ់រះក្នុងវិទ្យាល័យនៅរដ្ឋ Florida គឺជាហេតុការណ៍ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតតាំងពីឆ្នាំ២០០៧ មក។ សិស្សសាលាវ័យក្មេងដែលមានវាសនាគេចផុតពីការបាញ់នេះ បានទាមទារឲ្យរដ្ឋអំណាចរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងអាវុធ។ ក្នុងការជួបជុំនៅឯ Fort Lauderdale នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ សិស្សសាលា និងឪពុកម្ដាយរបស់ពួកគេ ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយមួយចំនួនទៀត បានរិះគន់ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ និងសមាជិកសភា ដែលទទួលលុយពី NRA ។
ជាការពិត ការគ្រប់គ្រងកាំភ្លើងនេះ គឺជាបញ្ហាសំខាន់ ដែលត្រូវគិតគូរ ទោះជារកច្រកចេញមិនទាន់រួចក្ដី។ ម្ខាងបណ្ដាលពីការបញ្ចុះបញ្ចូលរបស់ NRA ឯម្ខាងទៀត គឺការខ្វែងគំនិតរវាងអ្នកនយោបាយអាមេរិកតែម្ដង។ បក្សប្រជាធិបតេយ្យបានរិះគន់លោក ត្រាំ ថា មិនបានដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យទាន់ពេល តែលោក ត្រាំ ឆ្លើយវិញ បក្សប្រជាធិបតេយ្យគួរជជែករឿងនេះតាំងពីខ្លួននៅគ្រប់គ្រងសភាទាំងពីរអំឡុងអាណត្តិប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា មកម្ល៉េះ៕
Tag:
អាមេរិក
កាំភ្លើង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
