តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គឺជាតុលាការកម្រិតកំពូលមួយដែលមានយុត្តាធិការជំនុំជម្រះបទល្មើសឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ។ រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយមកនេះ តុលាការហាក់ជួបវិបត្តិមួយ នៃការធ្លាក់ឥទ្ធិពលក្នុងការគ្រប់គ្រងសមាជិករបស់ខ្លួន និងនាំឧក្រិដ្ឋជនមកទទួលទោសចំពោះមុខច្បាប់ ។ តុលាការ ថែមទាំងគ្មានលទ្ធភាពទប់ស្កាត់សមាជិកមិនឲ្យចាកចេញពីស្ថាប័នខ្លួន ខណៈពួកគេ កំពុងតែស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសប្រឆាំងមនុស្សជាតិទៀត។
គ្រាន់តែរយៈពេលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ តុលារការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ បានបាត់បង់សមាជិកប្រចាំតំបន់ពីរក្នុងនោះមាន ប៊ូរ៉ុនឌី និង ហ្វីលីពីន ។ ការចាកចេញរបស់ប្រទេសទាំងពីរ ធ្វើឡើងដោយមានការចោទប្រកាន់ថា តុលាការនេះធ្វើការមិនមានឯករាជ្យ និងដាក់គោលដៅតែលើប្រទេសតូចតាច ខណៈប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួន ដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសច្រើន តុលាការមិនព្រមចាត់ការសោះ ។
១. រដ្ឋអាហ្វ្រិក បើកឆាកមុនគេក្នុងការដើរចេញពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ
តំបន់អាហ្វ្រិក ដែលសំបូរទៅដោយបញ្ហានៃការបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ប៊ូរ៉ុនឌី នៅចុងឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ បានសម្រេចបញ្ចប់សមាជិកភាពរបស់ខ្លួនពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដែលពេលនោះ ធ្វើឲ្យប៊ូរ៉ុនឌី ក្លាយជាប្រទេសដំបូងគេបង្អស់ ដែលបានដើរចេញពីតុលាការ គិតចាប់តាំងពីការបង្កើតជាផ្លូវនៅឆ្នាំ២០០២ មក ។
ការចាកចេញរបស់ប៊ូរ៉ុនឌីជាមួយនឹងការចោទប្រកាន់ថាតុលាការបំពេញការងារមិនតម្លាភាព និងស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់លោកខាងលិចនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋអាជ្ញារបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ លោកស្រី Fatou Bensouda បានប្រកាសស៊ើបអង្កេតពេញលេញ និងអាចឈានទៅដល់ការកាត់ទោសជនពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងប្រទេសប៊ូរ៉ុនឌី ។
ជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនេះដែរ គេចាំថានៅពេលនោះ មានការតវ៉ាប្រឆាំងលោកប្រធានាធិបតីប៊ូរ៉ុនឌី Pierre Nkurunziza ដែលបានឡើងកាន់អំណាចក្នុងអាណត្តិទីបី ដែលផ្ទុយទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ពេលនោះដែរ វាមានរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន បានអះអាងថារដ្ឋាភិបាលបានប្រើប្រាស់ហិង្សាបង្ក្រាបប្រជាជន និងបណ្តាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់រាប់រយនាក់ទៀតផង ។ មកទល់ពេលនេះ ប៊ូរ៉ុនឌី នៅតែស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតរបស់តុលាការ បើទោះបីជាសមាជិកភាពរបស់ខ្លួនបានបញ្ចប់ហើយក៏ដោយ ។
២. ការចាកចេញរបស់ប្រទេសអាស៊ាន
រយៈពេលក្រោយមួយឆ្នាំនៃការចាកចេញរបស់រដ្ឋអាហ្វ្រិក ហ្វីលីពីន ដែលជារដ្ឋមួយប្រចាំតំបន់អាស៊ាន ក៏បានប្រកាសជូនដំណឹងផ្លូវការនៃការចាកចេញរបស់ខ្លួនពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមួយទៀត ។ ការចាកចេញរបស់ហ្វីលីពីន ត្រូវបានបកស្រាយដោយលោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូទើតេ យ៉ាងដូច្នេះថា៖« ICC ឃោរឃៅណាស់ ។ តុលាការនេះ មិនមែនបង្កើតឡើងតាមរយៈសន្ធិសញ្ញា ដែលធ្វើដោយគ្រប់គ្នាឡើយ វា (ICC) មានសហភាពអឺរ៉ុបនៅពីក្រោយ» ។
ការចាកចេញរបស់ហ្វីលីពីននេះដែរ ធ្វើឡើងក្រោយរដ្ឋអាជ្ញាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ប្រកាសបើកការពិនិត្យ និងវាយតម្លៃបឋមលើស្ថានភាព នៃសង្គ្រាមគ្រឿងញៀនរបស់លោក ឌូទើតេ ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានសម្លាប់ជនពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការរាប់ពាន់នាក់ឯណោះ ខណៈហ្វីលីពីន តែងតែះអាអាងថា ចំណាត់នេះ ធ្វើឡើងដើម្បីអនាគតយុវជនហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះ ។
អ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ ហ្វីលីពីន មិនព្រមដើរចេញដោយស្ងប់ស្ងាត់ឡើយ ។ មិនស្ងាត់នោះគឺ លោកប្រធានាធិបតី ឌូទើតេ ប្រកាសថា លោកនឹងបបួលប្រទេសហត្ថលេខីផ្សេងទៀត នៃលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម ឲ្យដើរចេញពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិថែមទៀត។
៣. ការចាកចេញអាចបញ្ចប់នីតិវិធីរបស់តុលាការ ?
« រដ្ឋភាគីមួយ នឹងមិនអាចរួចបន្ទុកដោយសារមូលហេតុ នៃការដកខ្លួន ចំពោះកាតព្វកិច្ចដែលកើតចេញពីលក្ខន្តិកៈ នៅក្នុងកំឡុងពេលដែលខ្លួនជាភាគីនៃលក្ខន្តិកៈនោះទេ រួមទាំងកាតព្វកិច្ចខាងហិរញ្ញវត្ថុដែលអាចមានជំពាក់ផង ។
ការដកខ្លួនរបស់រដ្ឋនោះគ្មានឥទ្ធិពលលើសហប្រតិបត្តិការនានាជាមួយនឹងតុលាការក្នុងទំនាក់ទំនងរឿងស៊ើបអង្កេតព្រហ្មទណ្ឌ និង ដំណើរការជម្រះរឿងក្តីនានាទាក់ទងនឹងរដ្ឋដែលដកខ្លួនមានកាតព្វកិច្ចត្រូវសហប្រតិបត្តិការ និង ដែលបានចាប់ធ្វើឡើងនៅមុនកាលបរិច្ឆេទនៃការដកខ្លួននោះមានប្រសិទ្ធភាពឬ វាមិនមានអគតិធម៌តាមបែបណាមួយចំពោះការពិចារណាជាបន្តលើបញ្ហាណាមួយ ដែលឋិតក្រោមការពិចារណាដោយតុលាការរួចជាស្រេចនៅមុនកាលបរិច្ឆេទនៃការដកខ្លួនមានប្រសិទ្ធភាព » ។ នេះគឺខ្លឹមសារនៃបទបញ្ញត្តិពាក់ព័ន្ធការដកខ្លួនមាត្រា១២៧ស្តីពីតុលាការនៃលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម ។
តាមពិតទៅ តាមរបាយការណ៍របស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌកំពូលមួយនេះ មកទល់ពេលនេះ មានប្រទេសសមាជិកជាច្រើនហើយ កំពុងតែស្ថិតក្រោម ការវិនិច្ឆ័យបឋម និងការស៊ើបអង្កេតរបស់តុលាការ ។ ក្នុងនោះស្ថានភាពប្រទេស ដែលកំពុងតែស្ថិតក្រោមការវិនិច្ឆ័យ និងពិនិត្យបឋមរបស់តុលាការរួមមាន អាហ្វហ្កានីស្ថាន , កូឡុំប៊ី, ហ្កាបុង, ហ្គីណេ , អ៊ីរ៉ាក់និងអង់គ្លេស , នីហ្សេរីយ៉ា, ប៉ាលីស្ទីន, ហ្វីលីពីន, អ៊ុយក្រែន និង វេណេស៊ុយអេឡា ។
ដោយឡែកសម្រាប់ស្ថានភាពរបស់ប្រទេស ដែលតុលាការកំពុងបើកការស៊ើបអង្កេតរួមមានដូចជា អ៊ូហ្កង់ដា, សាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ, ស៊ូដង់, អាហ្វ្រិកកណ្តាល, សាធារណៈរដ្ឋកេនយ៉ា, លីប៊ី, កូតឌីវ័រ , ម៉ាលី, ហ្សកហ្ស៊ី និងប៊ូរ៉ុនឌី ៕
ប្រភពពិគ្រោះ៖
- https://www.icc-cpi.int/Pages/Main.aspx
- https://thmeythmey.com/?page=detail&id=62858
- https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/philippines-duterte-urges-other-nations-to-quit-icc/articleshow/63353143.cms