ខុសពីបស្ចិមប្រទេសមួយចំនួន ហេតុអ្វីមហាអំណាច ជប៉ុន មិនរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា?

ភ្នំពេញ៖ ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ស្ថានភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនសូវជាល្អប៉ុន្មានឡើយ។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានតុលាការប្រកាសរំលាយចោល បន្ទាប់ពីគណបក្សកាន់អំណាចចោទថា រចនាសម្ព័ន្ធបក្សប្រឆាំងមួយនេះមានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសកម្មភាពបដិវត្តន៍ពណ៌។ សារព័ត៌មានបរទេសមួយចំនួនត្រូវបានបិទទ្វារក្រោមហេតុផលផ្លូវច្បាប់ពន្ធដារ ឬអ្នកខ្លះថា អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងរឿងនយោបាយ។ នៅក្នុងបរិបទដ៏តានតឹងនេះ ប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួនថោ្កលទោសរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ។ តែស្របពេលជាមួយគ្នា មហាអំណាចចិន រុស្ស៊ី និងជប៉ុន នៅតែបន្តគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដដែល។ ជំហររបស់ចិន និងរុស្ស៊ី មិនសូវចម្លែកទេ។ តែចុះហេតុអ្វីមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ច ជប៉ុន មិនរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា? ហើយផ្ទុយទៅវិញ ទីក្រុងតូក្យូនៅបន្តគាំទ្រ និងធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញយ៉ាងរលូន?

ក្នុងចំណោមប្រទេសផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍ និងកម្ចី, ជប៉ុនបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងចំណោមប្រទេសនៅអឺរ៉ុប ចិន និងអាមេរិក។ នៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ជប៉ុនអាចស្ថិតនៅក្នុងលំដាប់រៀងលេខពីរ ឬទី៣ បន្ទាប់ពីប្រទេសចិនក្នុងការផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍ ជំនួយឥតសំណង ឬកម្ចីមកដល់ប្រទេសកម្ពុជា។ សាធារណរដ្ឋចិនប្រជាមាននិតដែលជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរបស់កម្ពុជាកំពុងដើរតួក្នុងលំដាប់លេខរៀងទីមួយ ទាំងសម្រាប់ជំនួយឥតសំណង ជំនួយអភិវឌ្ឍ និងកម្ចីនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជំនួយរបស់ប្រទេសចិន គឺត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រកាសជារឿយៗថា ជាជំនួយ«គ្មានលក្ខខណ្ឌ» ពោល គឺមិនដូចជំនួយរបស់ប្រទេសលោកខាងលិចឡើយ។ ជំនួយនៃប្រទេសលោកខាងលិច និងអឺរ៉ុប ដែលត្រូវផ្តល់ជូនព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ច្រើនតែភ្ជាប់ជាមួយលក្ខខណ្ឌនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។

ហេតុផលសាមញ្ញមួយដែលត្រូវបានគេលើកយកមកសំអាងនោះ គឺដោយសាររដ្ឋាភិបាលជប៉ុនជឿជាក់លើរាជរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រសិនបើគេនិយាយពីទ្រឹស្តីការទូត នៅក្នុងទំនាក់ទំនងការទូត គ្មានឡើយសត្រូវ ផ្ទុយទៅវិញ ភាគីនីមួយៗសម្លឹងមើលផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ និយាយបែបផ្សេង គឺថា ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសនីមួយៗ ធ្វើការតែជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសស្របច្បាប់ ឬធ្វើការតែជាមួយ«អ្នកឈ្នះ»ប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់បរិបទកម្ពុជា ជប៉ុនប្រកាន់ជំហរខុសពីប្រទេសលោកខាងលិច និងអឺរ៉ុប ឬខុសពីអាមេរិកដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនផងនោះ ក៏ព្រោះតែ ជប៉ុនយល់ឃើញថា គណបក្សស្របច្បាប់ដែលកំពុងតែដឹកនាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានៅពេលនេះ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះ គឺជាចំណុចទីមួយដែល ជប៉ុន ត្រូវតែបន្តធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យដោយមិនងាករេ រាប់ចាប់តាំងពីកិច្ចការមនុស្សធម៌ សិក្សាធិការ ជំនួញ កម្ចីអភិវឌ្ឍ និងកិច្ចការទំនាក់ទំនងការទូត។

ជប៉ុន ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាប្រទេសមហាអំណាចមួយដែរ ដូច្នេះ គ្មានប្រទេសលោកខាងលិចណាមួយហ៊ានរិះគន់ជំហររបស់ជប៉ុន ដែលនៅបន្តគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញឡើយ។ ទំនាក់ទំនងមនុស្សធម៌ ជំនួញ កម្ចីអភិវឌ្ឍ ជំនួយឥតសំណង ពាណិជ្ចកម្ម រវាងកម្ពុជា និងជប៉ុន គឺជារឿងមួយដែលគេមិនអាចមើលរំលងបានឡើយ។ ប៉ុន្តែ មូលហេតុមួយទៀត ដែលមហាអំណាចជប៉ុនមិនចង់ដោះដៃពីកម្ពុជានោះ ក៏ព្រោះតែការវិវត្តថ្មីៗនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់អាស៊ី និយាយជារួម និងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាននិយាយដោយឡែក។ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន កម្ពុជា មិនមែនជាដៃគូពិសេសដាច់ដោយឡែករបស់ជប៉ុនទេ តាមពិត ជប៉ុន បន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយមេដឹកនាំហ្វីលីពីន វៀតណាម និងថៃ បើទោះបីជាប្រទេសទាំងនេះត្រូវបានគេរិះគន់ពីការស្រុតចុះនៃតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងណាក្តី។

ងាកមកនិយាយពីឥទ្ធិពលនៃប្រទេសចិនវិញ ក្រោមគោលនយោបាយខ្សែក្រវាត់មួយវិថីមួយ សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន កំពុងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅគ្រប់ទ្វីបលើពិភពលោក ក្នុងនោះ ប្រទេសកម្ពុជាក៏ជាផ្នែកសំខាន់មួយរបស់មហាយក្សចិន នាពេលអនាគតផងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមាននិតចិន និងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាកម្រិតទំនាក់ទំនងជាយុទ្ធសាស្ត្រនិងសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ មិនមែនត្រឹមតែក្របខណ្ឌអាស៊ានប៉ុណ្ណោះទេដែលចិនត្រូវការប្រទេសកម្ពុជានោះ សូម្បីតែក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ក៏ប្រទេសចិន ត្រូវការទម្ងន់របស់កម្ពុជាដែរ។ នាពេលចុងក្រោយនេះ ប្រទេសចិនឈរនៅលេខរៀងទីមួយក្នុងចំណោមអ្នកវិនិយោគបរទេសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដូចគ្នាដែរ នៅក្នុងវិស័យជំនួយ និងកម្ចីអភិវឌ្ឍ។ បើតាមរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ Aid Data ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៤ កម្ពុជាបានទទួលជំនួយអភិវឌ្ឍពីចិនក្នុងទំហំប្រហែកបីពាន់លានដុល្លារអាមេរិកឯណោះ ខណៈដែល ចិនផ្តល់កម្ចីដល់កម្ពុជាក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជិតបីពាន់លានដុល្លារ ។

អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជាបានមើលឃើញថា ការពង្រីកឥទ្ធិពល និងវត្តមានចិន ទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយនៅក្នុងអាស៊ី ជាពិសេសនៅកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យជប៉ុនព្រួយបារម្ភខ្លាំង។ ចង់ ឬមិនចង់ ជប៉ុនត្រូវតែបន្តពង្រីក និងពង្រឹងទំទាក់ទំនងល្អជាមួយបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនធំនៅអាស៊ាន ហើយក្នុងនោះ ក៏មានកម្ពុជាផងដែរ។ អ្នកវិភាគខ្លះ មើលឃើញថា អាមេរិក និងចិន កំពុងតែពង្រីក និងប្រជែងឥទ្ធិពលរៀងៗខ្លួននៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ហើយ ជប៉ុន ក្នុងនាមជាប្រទេសមហាអំណាចមួយផងដែរនោះ ក៏កំពុងព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីដែរ។

ហេតុផលមួយផ្សេងទៀតដែលជប៉ុនមិនសូវដាក់សម្ពាធលើប្រទេសមួយចំនួននោះ ព្រោះ ប្រទេសជប៉ុនមិនមានក្រុមបញ្ចុះបញ្ចូល (lobby groups) ដែលមាននិន្នាការគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងនីតិរដ្ឋខ្លាំងដូចនៅអឺរ៉ុប និងអាមេរិកឡើយ។ ហេតុនេះហើយ រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនអាចរក្សាជំហរផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយរដ្ឋាភិបាលដទៃ ដោយមិនរងសម្ពាធ ឬឥទ្ធិពលខ្លាំងពីក្រុមណាមួយឡើយ។

ដោយសារតែហេតុផលខាងលើនេះហើយ ទើប ជប៉ុន បន្តគាំទ្រគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ និងមិនបង្ហាញជំហររឹងត្អឹងដាក់កម្ពុជាពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ឬប្រជាធិបតេយ្យឡើយ។ សម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តម្លៃសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅតែបន្តស្ថិតនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាជានិច្ច និងដោយគ្មានការផ្លាស់ប្តូរឡើយ។

បើទោះបីជាគេមើលឃើញថា ជប៉ុន ហាក់បីដូចជាមានជំហរទន់ភ្លន់ជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយ៉ាងណាក្តី ក៏គេនៅតែជឿជាក់ថា ជប៉ុននៅមានឥទ្ធិពល និងមានទឹកមាត់ប្រៃខ្លះជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយជប៉ុនបានលើកឡើងពីកង្វល់របស់ខ្លួនជុំវិញការវិវត្តន៍នៃស្ថានការណ៍នយោបាយចុងក្រោយរបស់កម្ពុជា។ ដូចឃើញស្រាប់ ជប៉ុននៅតែបន្តអំពាវនាវក្នុងជំហរទន់ភ្លន់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារៀបចំការបោះឆ្នោតប្រកបដោយភាពត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងតម្លាភាព៕

ទស្សនខាងលើមិនមែនជាជំហររបស់ស្ថាប័នឡើយ តែជាការបញ្ចេញមតិផ្ទាល់របស់អ្នកនិពន្ធ