ភ្នំពេញ៖ នំបត់ នំគម នំអន្សមចេក និងអន្សមជ្រូក គឺជានំខ្មែរដែលមានតាំងពីបុរាណកាលមក។ នំទាំងនេះ ត្រូវបានពលរដ្ឋខ្មែរនិយមធ្វើក្នុងពិធីបុណ្យធំៗ និងពិធីមង្គលការជាដើម។ ចំនួនអ្នកចេះវេចនំខ្មែរកាន់តែតិចទៅៗ ដោយសារតែភាពរីកចម្រើន និងយុវវ័យជំនាន់ក្រោយមានការងារស្ទើគ្រប់ដៃ។ ហេតុនេះទើបធ្វើឲ្យចាស់ទុំមួយចំនួនមិនថានៅកម្ពុជា ឬខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនោះទេ តែងតែបារម្ភខ្លាចក្មេងជំនាន់ក្រោយលែងចេះធ្វើនំខ្មែរទាំងនេះ។
ឲ្យតែនិយាយពីនំខ្មែរ ពលរដ្ឋជាច្រើនប្រាកដជាស្គាល់ហើយថាមានដូចជានំអន្សមចេក អន្សមជ្រូក នំគម កំបត់ និងនំជាលជាដើម។ ហើយនៅមាននំជាច្រើនទៀតដែលមិនទាន់បានរៀបរាប់ឈ្មោះអស់។ យ៉ាងណានំដែលបានរៀបចំខាងលើត្រូវបានពលរដ្ឋខ្មែរនិយមវេចក្នុងរដូវបុណ្យទានធំៗដូចជា បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ បុណ្យចូលឆ្នាំ និងពិធីមង្គលការជាដើម។
ដោយសារតែជាប់រវល់ជាមួយការងារ និងការរកស៊ីជួញដូរផងនោះ បានធ្វើឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយ ហាក់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ពីរបៀបធ្វើនំឡើយ។ ហេតុនេះបានជាចាស់ទុំ ជាច្រើនមានការព្រួយ បារម្ភ ខ្លាចនំខ្មែរលែងមានអ្នកចេះធ្វើនៅពេលខាងមុខ។ អ្នកស្រី វង់ សាយ៉ូ ជាព្រឹទ្ធាចារ្យមកពីខេត្ត ព្រះត្រពាំង (វៀតណាមហៅ ត្រាវិញ)មួយរូប ដែលមករស់នៅកម្ពុជា បាននិយាយដោយអស់សង្ឃឹមថា ទាំងក្មេងៗនៅកម្ពុជាក្រោម និងនៅកម្ពុជា មិនសូវចាប់អារម្មណ៍រៀនធ្វើនំខ្មែរនោះទេ។
អ្នកស្រី វង់ សាយ៉ូ បញ្ជាក់ថា៖ «និយាយឲ្យដល់ទៅយាយភ័យ ហើយយាយក៏បានបង្គាប់ឲ្យក្មេងៗច្រើនដែរ ជាពិសេសនៅភ្នំពេញអត់មានអ្នកចេះវេចនំទេ មកភ្នំពេញនេះសូម្បីកូនខ្ញុំបង្កើតក៏មិនចេះវេចដែរ។ វានិយាយថា ម៉ែទៅផ្សារទិញតែមួយទៅបានហើយ មិនចាំបាច់វេចឲ្យហត់ទេ»។
នៅក្នុងផ្ទះល្វែងពីរនាក់កូនស្រីដែលមានរបរជាជាងសំអាង ជិតផ្សារសឡា រាជធានីភ្នំពេញ លោកយាយដែលនិយាយសំនៀងបែបខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនេះ ស្ម័គ្រចិត្តបង្រៀនដោយមិនគិតប្រាក់ ឲ្យតែក្មេងជំនាន់ក្រោយចង់ចេះចង់រៀន។ ទោះស្ថិតក្នុងវ័យជាង៧០ឆ្នាំហើយក្ដី អ្នកស្រី វង់ សាយ៉ូ មិននឿយហត់ទេបើមានក្មេងជំនាន់ក្រោយមករៀនពីរបៀបធ្វើនំខ្មែរ និងនំខ្មែរកម្ពុជាក្រោម។
អ្នកស្រី វង់ សាយ៉ូ បញ្ជាក់ថា៖ «ឲ្យតែក្មេងក្មាងណាមករៀនពីយាយៗបង្គាប់ទាំងអស់មិនយកលុយមួយរៀលទេឲ្យតែចេះបន្តពូជបន្តត្រកូលទៅថ្ងៃក្រោយ។ ជួយឲ្យតែកូនចៅចេះទៅកុំឲ្យដាច់ពូជ យាយឆ្នាំនេះ៧០ជាងហើយ បើស្លាប់ថ្ងៃនេះឬថ្ងៃនោះ មិនមាននរណាចេះគឺស្ដាយ»។
ខុសប្លែកពីក្មេងៗមួយចំនួនដែលមិនចង់រៀនធ្វើនំខ្មែរ តែស្ត្រីវ័យជាង២០ឆ្នាំមួយរូប គឺកញ្ញា សេរី វុឌ្ឍា បែជាប៉ងប្រាថ្នាចង់រៀនវិជ្ជាធ្វើនំខ្មែរឲ្យបានឆ្ងាញ់ទៅវិញ។ ទោះជាកន្លងកញ្ញាជាប់រវល់ក្នុងការរៀនសូត្រ ព្រមជាមួយជំនួញស្រាប់ផង តែកញ្ញា វុឌ្ឍា នៅតែរៀនវេចនំយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញពីលោកយាយផងដែរ។
អ្នកស្រី សេរី វុឌ្ឍា បញ្ជាក់ថា៖«បងបារម្ភពីរឿងនេះដែរ ព្រោះឃើញក្មេងៗឥលូវមិនសូវចាប់អារម្មណ៍លើនំខ្មែរនេះទេ។ ណាមួយគាត់ស្រួលជាងមុនគិតតែពីរៀន ខុសពីក្មេងជំនាន់មុនរៀនផង ធ្វើការងារផ្ទះគ្រប់សព្វ»។
ដើម្បីចូលរូមថែរក្សា ក៏ដូចជាបន្តវេនពីជីដូនចាស់ផងនោះ កូនស្រីអ្នកភ្នំពេញខាងលើថានឹងជ្រើសរើសរៀនធ្វើនំខ្មែរមុននំអឺរ៉ុប ដោយក្ដីស្រលាញ់។អ្នកស្រី សេរី វុឌ្ឍា បញ្ជាក់ថា៖ «បងក៏ចង់ចេះហើយចេះបានតិចតួចដែរ ព្រោះបងអាចជួយចងនំឲ្យយាយបាន។ បើរើសរវាងនំខ្មែរ និងនំអឺរ៉ុប បងរៀននំខ្មែរមុន ព្រោះនំខ្មែរងាយស្រួលរៀន ហើយគ្រឿងផ្សំក៏ងាយស្រួលរក មិនស្មុគស្មាញដូចនំខេកជាដើម»។
យ៉ាងណាមិញការធ្វើនំខ្មែរមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេសម្រាប់ពលរដ្ឋប្រុសស្រីមួយចំនួន តួយ៉ាងអ្នកស្រី វាសនា ដែលមានវ័យជាង៣០ឆ្នាំ ក៏មិនចេះវេចនំខ្មែរនោះទេ។ អ្នកស្រីថា នំខ្មែរពិបាកវេចណាស់ ចំណាយពេលយូរ ដែលធ្វើឲ្យអ្នកស្រីមិនចង់ចេះមិនចង់រៀនធ្វើនំខ្មែរឡើយ។
អ្នកស្រី វាសនា បញ្ជាក់ថា៖«មីងមិនចេះវេចនំទេ ព្រោះអីវេចនំអន្សមមានការពិបាកច្រើន ពិបាកតាំងពីការវេច តាំងពីការចង និងស្ងោរ គឺពិបាកធ្វើឲ្យចិត្តមិនចង់រៀនតែម្ដង។ ខ្លាចមិនមានអ្នកចេះវេចដែរ តែមីងមិនអាចធ្វើបានទេ ព្រោះចិត្តមីងមិនចង់តែម្ដង បើមានកម្មវិធីគឺប្រហែលទៅទិញពីផ្សារហើយ»។
នំខ្មែរដែលមានដូចជា នំអន្សមចេក អន្សមជ្រូក នំគម នំបត់ជាដើម គឺជាផ្នែកមួយនៃវប្បធម៌ ប្រពៃណី និងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ នំខ្មែរត្រូវបានចំអិនវេចខ្ចប់យ៉ាងយកចិត្តទុក្ខដាក់ និងមានបច្ចេកទេសនៃការចំអិនច្រើនទៀតផង។ ប្រសិនជាមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការចំអិនទេ នំនឹងមិនមានរស់ជាតិឆ្ងាញ់ និងមិនមានរូបរាងស្អាតថែមទៀត។កត្តាទាំងនេះបានធ្វើឲ្យយុវវ័យជំនាន់ក្រោយហាក់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍លើការរៀនសូត្រពីរបៀប និងវិធីសាស្ត្រចម្អិន។ វាជាមូលហេតុដែលចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យខ្មែរបារម្ភខ្លាច ក្មេងជំនាន់ក្រោយមិនចេះវេចនំ ធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវអត្តសញ្ញាណនំខ្មែរនាពេលខាងមុខ៕