យុវជន ចាប់ផ្ដើមយល់ដឹងច្រើនពី «ល្ខោនខោល»

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

យុវជន ចាប់ផ្ដើមយល់ដឹងច្រើនពី «ល្ខោនខោល»

22, Dec 2018 , 9:59 am

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ ក្រោយពីល្ខោនខោលវត្តស្វាយអណ្ដែត បានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូណេស្កូជាផ្លួវការ ក្នុងកម្រិតសង្គ្រោះបន្ទាន់ យុវជនកាន់តែយល់ពីតម្លៃទម្រង់សិល្បៈមួយប្រភេទនេះ។ នៅក្នុងកម្មវិធីបាឋកថាមួយស្ដីពី “ល្ខោនខោល និងមុខខ្មុកនៅស្រុកខ្មែរ” កាលពីពេលកន្លងទៅ មានយុវជនជាច្រើនបានចូលរួមស្វែងយល់ពីប្រវត្តិល្ខោននេះ។ បាឋកថាបានបង្ហាញឯកសារស្រាវជ្រាវ ពីចម្លាក់ សិលាចារិក គំនូរ ពាក់ព័ន្ធនឹងល្ខោនខោលដែលកើតមានតាំងពីមុនសម័យអង្គររហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។

ជាអ្នកចូលរួមក្នុងបាឋកថាតាំងពីដើមរហូតដល់ចប់ កញ្ញា សេក ដាលីន បានតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកពីរបៀបដែលខ្មែរបុរាណបង្កើតល្ខោនខោល និងភាពអស្ចារ្យរបស់ដូនតា ដែលបានបន្សល់ទុកមរតកឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន តាមរយៈបាឋកថាស្ដីពីល្ខោនខោល។ ដោយសារចិត្តរំជើបរំជួលនឹងប្រវត្តិដ៏ល្អឥតបី របស់ល្ខោនខោលខ្មែរដែលដូនតាបន្សល់ទុកនោះ និស្សិតវ័យ១៨ឆ្នាំរូបនេះ តាំងចិត្តរួមចំណែកផ្សព្វផ្សាយពីទម្រង់សិល្បៈល្ខោនមួយនេះ ដោយការនាំ និងពន្យល់មិត្តឱ្យទៅចូលរួមការសម្ដែងផ្សេងៗទៀត។

ដាលីន បញ្ជាក់ ៖« បានដឹងពីការបង្កើតល្ខោនខោលដោយរបៀបណា ពីការថែរក្សាពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ បានដឹងថាដូនតាខ្មែរមានភាពអស្ចារ្យយ៉ាងណា ដែលគាត់អាចបង្កើតសិល្បៈ និងមរតកជាច្រើនទៀតទុកដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ អ្វីដែលខ្ញុំអាចធ្វើបានគឺការបបួលមិត្តឱ្យទៅមើលការសម្ដែងសិល្បៈបុរាណ និងពន្យល់ពីតម្លៃរបស់សិល្បៈខ្មែរ»។

លោក ងួន សាខេន វ័យ២២ឆ្នាំ គឺជានាដកល្ខោនខោលមួយរូបដែលទើបតែហាត់រៀនរបាំនេះបាន៣ឆ្នាំ។ តាមពិតទៅសាខេន គឺជានិស្សិតផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម តែដោយក្ដីស្រឡាញ់សិល្បៈតាំងពីក្មេង ទើបបានជាលោកសម្រេចចិត្តចូលហាត់របាំនៅអាយុ១៩ឆ្នាំ។ បានទៅចូលរួមក្នុងបាឋកថារហូតដល់ចប់កម្មវិធី សាខេន ដែលមានមាឌធាត់រាងខ្ពស់ សម្បុរស ឆ្លៀតបញ្ជាក់ពីសម្ទុះនៃការគាំទ្រសិល្បៈបុរាណរបស់យុវជនកន្លងមកថាមិនទៀងទាត់។

នាដករូបនេះពិតជារីករាយពេលដែលល្ខោនខោលខ្មែរបានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូណេស្កូ។ ស្របពេលខោលចុះក្នុងបញ្ជីត្រូវសង្គ្រោះបន្ទាន់ សាខេន យល់ថានេះជាសារមួយដាស់តឿនស្មារតីខ្មែរ ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ពីសិល្បៈរបស់ខ្លួន។ «សិល្បៈគឺជាគ្រឿងលម្អរបស់ប្រទេសមួយ ដូចជាមនុស្សស្រីដែលត្រូវការគ្រឿងអលង្ការលម្អខ្លួន ជាតិយើងមានសិល្បៈជាគ្រឿងលម្អដែរ ទៅដល់ទីណាគេគ្រាន់តែឃើញខោលគេស្គាល់បានថាជាខ្មែរ។ សិល្បៈគឺជាគ្រឿងសម្គាល់ពីអត្តសញ្ញាណជាតិមួយផ្នែកដែរ»។ នេះជាការបញ្ជាក់បន្ថែមរបស់លោក ងួន សាខេន។

ក្នុងនាមជានាដកមួយរូប សាខេន មានតែការខំហាត់រៀនរបាំបន្ត និងទៅសម្ដែងនៅកន្លែងផ្សេងៗតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីចូលរួមផ្សព្វផ្សាយបន្ត។

មិនខុសគ្នាដែរកញ្ញា ប្រាក់ ស្រីណែត គឺជានិស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ ក៏រីករាយ ដែលល្ខោនខោលខ្មែរបានចុះបញ្ជីក្នុងសម្បត្តិវប្បធម៌ពិភពលោកនេះ។ នារីរូបនេះយល់ឃើញថា ការដាក់បញ្ជូលនេះគឺជាការប្រកាសប្រាប់ពិភពលោក ឱ្យជួយថែរក្សារបាំរបស់ខ្មែរ។

មិនភ្លេចរម្លឹកពីការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ដូនតាខ្មែរគ្រប់ជំនាន់តាំងពីមុនសម័យអង្គរ ដែលបន្តថែរក្សាទម្រង់សិល្បៈមួយប្រភេទនេះរហូតដល់បច្ចុប្បន្នដែល កញ្ញា ប្រាក់ ស្រីណែត បានដឹងតាមរយៈបាឋកថារបស់អ្នកជំនាញ។ នាងបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះ ៖« ល្ខោនខោលត្រូវបានដូនតាខ្មែរថែរក្សាបន្តបន្ទាប់គ្នា រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន គឺជារឿងអស្ចារ្យណាស់។ ខ្ញុំយល់ថាការចុះបញ្ជីនេះ បានប្រកាសប្រាប់ប្រទេសលើពិភពលោក ឱ្យចូលរួមថែរក្សាជាមួយនឹងខ្មែរដែរ»។

ថ្លែងក្នុងបាឋកថា លោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា ព្រឹទ្ធបុរសរងមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យា បានបង្ហាញភស្តុតាងជាច្រើនតាមរយៈការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីសិលាចារិក ចម្លាក់តាមជញ្ជាំងប្រាសាទជាច្រើនរាប់មិនអស់ និងគំនូរបុរាណ តាំងពីមុនសម័យអង្គរនិងសម័យក្រោយៗមកទៀត រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ពីជីវិតសិល្បៈល្ខោនខោល ក្នុងជីវភាពរបស់ប្រជាជនខ្មែរ។ លោកថាមានឯកសារស្រាវជ្រាវមួយចំនួន បានបង្ហាញពីការសម្ដែងល្ខោនខោលនៅក្រៅប្រទេស ជាពិសេសប្រទេសបារាំង ដែលវិចិត្រករបានគូររូបល្ខោនខោល គ្រាដែលទៅសម្ដែងនៅប្រទេសរបស់ខ្លួន។

លោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា បានបញ្ជាក់ថា បាឋកថានេះធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងផ្សព្វផ្សាយពី ប្រវត្តិ និងទម្រង់សិល្បៈល្ខោនខោល ឱ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយបានសិក្សាស្វែងយល់ឱ្យកាន់តែច្បាស់។ លោកបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះ ៖«តាំងពីបុរាណដូនតាអាចបង្កើតនិងថែរក្សាល្ខោននេះបាន ក្មេងជំនាន់ក្រោយក៏មានកាតព្វកិច្ចថែរក្សាបន្តដែរ។ កម្មវិធីនេះធ្វើឡើងដើម្បីបញ្ជ្រាបពីប្រវត្តិ និងការថែរក្សាពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយដឹង។ គេពីមុនអាចរក្សាបានរាប់រយរាប់ពាន់ឆ្នាំ ចុះយើងឥឡូវគ្រាន់តែថែក៏មិនបានអីក៏ចោលម្សៀតម្ល៉េះ»។

ពីដើមល្ខោនខោលមានសម្ដែងក្នុងព្រះរាជពិធីឡើងសោយរាជ្យ ព្រះរាជពិធីចម្រើនព្រះជន្ម ព្រះរាជពិធីបុណ្យតាំងតុ (ឥឡូវធ្វើច្រត់ព្រះនង្គ័ល) ព្រះរាជពិធីបុណ្យអំទូក ព្រះរាជពិធីចម្រើនព្រះកេសា (កោរជុក) ព្រះរាជបុត្រ ក្បួនព្រះរាជពិធីហែព្រះបរមសព ព្រះរាជពិធីបុណ្យថ្វាយព្រះភ្លើងព្រះបរមសព និងព្រះរាជពិធីបួងសួងផ្សេងៗ ។ល។ ទាំងនេះសុទ្ធសឹងជាពិធីរបស់ព្រះបហាក្សត្រ។

ចំណែកទំនៀមអ្នកស្រុកទូទៅវិញ គេសម្ដែងក្នុងពិធីបុណ្យបញ្ចុះសីមាឆ្លងព្រះវិហារ បុណ្យចម្រើនព្រះជន្មព្រះសង្ឃរាជ ឬចៅអធិការវត្ត បុណ្យថ្វាយព្រះភ្លើងព្រះសពសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ បុណ្យរំលាយព្រះសពព្រះចៅអធិការវត្ត។ រីឯបុណ្យភូមិសម្ដែងដើម្បីសុំទឹកភ្លៀង បណ្ដេញចង្រៃ ឬជំងឺរាតត្បាត.... ពិធីថ្វាយអ្នកតា (អស់លោកបង់ បទ..) ពិធីបួងសួងបន់ស្រន់ផ្សេងៗ និងពិធីសំពះគ្រូ។ល។ នេះបើយោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវ ដែលលោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា ប្រមូលបាន និងបានបង្ហាញក្នុងបាឋកថានៅថ្ងៃទី៦ខែឆ្នូឆ្នាំ២០១៨៕