យុវជនព្រួយបារម្ភចំពោះភាពមិនច្បាស់លាស់នៃការគាំទ្រសិល្បៈខ្មែរ

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

យុវជនព្រួយបារម្ភចំពោះភាពមិនច្បាស់លាស់នៃការគាំទ្រសិល្បៈខ្មែរ

03, Feb 2019 , 11:19 pm

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ អ្នកជិតស្និទ្ធនឹងសិល្បៈបុរាណ នៅតែមើលឃើញថាយុវជនខ្មែរមិនទាន់ច្បាស់លាស់ចំពោះការគាំទ្រសិល្បៈរបស់ខ្លួននៅឡើយ។ ការមិនបានដឹងពីឫសគល់ និងតម្លៃស្នូលរបស់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ ជាមូលហេតុដែលក្រុមសិល្បករបុរាណ យល់ថាជាដើមហេតុឱ្យខ្មែរមិនចាប់អារម្មណ៍សិល្បៈវប្បធម៌ខ្លួន។ យុវជនដែលឱ្យតម្លៃសិល្បៈបុរាណ ទទូចដល់ជនរួមជាតិខ្មែរ ជាពិសេសយុវវ័យ ត្រូវស្វែងយល់ពីសិល្បៈបុរាណខ្មែរឱ្យបានច្បាស់។

សូមអញ្ជើញស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖

មានមនុស្សច្រើនណាស់ដែលតែងតែយល់ច្រឡំថា សិល្បៈគ្រាន់តែជាគ្រឿងធ្វើឱ្យសប្បាយចិត្ត តែមិនដូច្នោះទេ។ បុព្វបុរសខ្មែរ បានដឹងច្បាស់ថា សិល្បៈគឺជាផ្នែកមួយជួយដឹកនាំសង្គមឱ្យរស់នៅប្រកបដោយសុខដុមរមនារវាងគ្នានៅគ្នា រួមទាំងការអភិវឌ្ឍសង្គមយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ទើបបានជាលោកបញ្ចូលគតិជាច្រើនក្នុងនោះ។

សិល្បៈវប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ បានបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ មិនឱ្យច្រឡំជាតិសាស្ត្រដទៃ។ សិល្បៈខ្មែរមានសម្បូរបែប រាប់តាំងពីអាយ៉ៃ យីកេ ចាប៉ី ល្ខោនបាសាក់ ល្ខោនខោល ល្ខោនស្រមោលស្បែកធំ ស្បែកតូច របាំបុរាណច្រើនទម្រង់ និងមានច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទៀត ។

នាដការបាំ សិល្បករ តន្ត្រីករ រួមទាំងអ្នករាប់អានសិល្បៈបុរាណ សុទ្ធសឹងមើលឃើញថា យុវជនភាគច្រើនមិនយកចិត្តទុកដាក់លើសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិរបស់ខ្លួននោះទេ។

កញ្ញា អៀង ស្រីពេញ ជានាកាឯករបាំអប្សរា ហាក់អស់សង្ឃឹមពេលឃើញការសម្ដែងរបស់ខ្លួនមិនសូវមានភ្ញៀវខ្មែរទស្សនា។ អង្គុយលើឆាកសម្ដែងនៅបរិវេណសារមន្ទីរជាតិ ស្រីពេញ ដែលបានចូលហាត់របាំតាំងពីអាយុ១០ឆ្នាំ ធ្លាប់បានទៅសម្ដែងរបាំនៅតាមសាលានានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តែនាងសង្កេតឃើញថា ចំណាប់អារម្មណ៍ខ្មែរនៅមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់សិល្បករបុរាណនៅឡើយ។ កញ្ញាត្អូញត្អែរថា ៖«មានការសម្ដែងសិល្បៈនៅតាមសាលាផ្សេងៗច្រើនដង តែខ្មែរយើងមិនសូវអើពើ។ ភាគច្រើនដឹងឮគេសម្ដែងហើយ ច្រើនតែថាមិនអីទេ គាត់មិនបានឱ្យចំណាប់អារម្មណ៍ទៅលើខ្លួនគាត់ ទៅលើកូនៗគាត់សោះ។ ចំពោះខ្ញុំ មានអារម្មណ៍ថាអស់សង្ឃឹមនឹងពួកគាត់»។

នាការបាំដែលមានស្រុកកំណើតនៅទីក្រុងភ្នំពេញរូបនេះបានឱ្យតម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរយ៉ាងដូច្នេះ ៖«សិល្បៈបុរាណដូចជាដួងព្រលឹងជាតិខ្មែរ។ និយមជាងគេគឺអប្សរា។ របាំនេះយើងច្រើនតែឃើញនៅតាមប្រាសាទអង្គរវត្ត។ អ្នកដែលបានមើលរបាំនេះហៅថាសំណាងហើយ ព្រោះតាំងពីដើម តែងតែលេងថ្វាយសម្ដេចទត និងអ្នកធំៗ។ មកឥឡូវត្រឹមសំបុត្រ ៥ដុល្លារអី អាចមើលបាន»។

នារីសម្បុរស មុខប្រជាប្រិយរូបនេះ យល់ឃើញថាការដែលខ្មែរមិនស្គាល់ច្បាស់ អ្វីជាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិខ្លួន គឺជារឿងដែលគួរឱ្យអាមាស។ «បើសិនជាបុគ្គលម្នាក់ហ្នឹងគាត់ជាកូនខ្មែរ កើតមកលើទឹកដីខ្មែរ មានឈាមជ័រជាខ្មែរ ហើយគាត់មិនយល់អ្វីជារបស់ខ្មែរខ្លួនឯង វាដូចថាកើតមកលើផែនដីហ្នឹង កើតមកដើម្បីអ្វី បើមិនដឹងថាខ្លួនឯងជាអ្នកណា ខ្លួនឯងមានរបស់អ្វីផងហ្នឹង? មិនទាមទារឱ្យគាត់មកហាត់រៀនទេ តែទាមទារឱ្យគាត់ដឹងផង ថានេះជារបស់ខ្លួនឯង»។ នេះជាការទទូចរបស់ ស្រីពេញ។

ទោះជាយ៉ាងណា ស្រីពេញ បានមើលឃើញថាមានស្ថាប័នមួយចំនួន ចាប់ផ្ដើមចាប់អារម្មណ៍សិល្បៈបុរាណ ដោយយកទៅសម្ដែងក្នុងកម្មវិធីរបស់ខ្លួន។ នារីរូបនេះបង្ហាញអារម្មណ៍យ៉ាងដូច្នេះ ៖« ខ្ញុំឃើញមួយរយៈនេះខ្ញុំសរសើរដែរ នៅតាមស្ថាប័នផ្សេងៗដូចជាអង្កការ និងក្រុមហ៊ុនធនាគារ ក្រុមគាត់ឥឡូវចាប់អារម្មណ៍។ ឱ្យតែមានបុណ្យទាន ខួបគម្រប់ឆ្នាំកន្លែងគាត់ ឬបុណ្យចូលឆ្នាំអី គាត់ព្យាយាមមកទំនាក់ទំនងខាងខ្ញុំច្រើន។ គេឱ្យខ្ញុំ ឱ្យអ្នកគ្រូ ឬ មិត្តខ្ញុំដទៃៗទៀតទៅបង្ហាត់របាំគោះត្រឡោក របាំជូនពរ។ គាត់មានប្រាក់មកជួលពួកយើងមែន តែពួកគាត់ចង់រៀន។ ដ្បិតតែពួកគាត់ហាត់រៀនរយៈពេលខ្លី ហើយរបាំហ្នឹងកាត់ក៏ដោយ តែខ្ញុំសប្បាយចិត្តនឹងឃើញគាត់សម្ដែង»។

គឺជាតន្ត្រីករភ្លេងបុរាណ លោក ចន ប៊ុនវឌ្ឍន៍ វ័យ២២ឆ្នាំ ក៏បានមើលឃើញថា យុវជនខ្មែរភាគច្រើន មិនបានចាប់អារម្មណ៍ពីសិល្បៈរបស់ខ្លួនដែរ។ ក្នុងនាមជាសិល្បករមួយរូប ប៊ុនវឌ្ឍន៍ ពិតជាត្រូវការការគាំទ្រគ្រប់រូបភាពពីប្រជាជនខ្មែរ។ ប៊ុនវឌ្ឍន៍ ទទូចថា ៖«ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យយុវជនទាំងអស់ចូលរួមគាំទ្រសិល្បៈបុរាណផ្សេងៗ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យពួកគាត់ចូលរួមលើកស្ទួយ មិនបាច់ចូលជាថវិកាទិញសំបុត្រអ្វីទេ គ្រាន់តែគាត់ជួយផ្សព្វផ្សាយម្នាក់បន្តិចៗ ឱ្យបងប្អូនយើងបានដឹងបានឮគឺបានហើយ»។

បុរសដែលប្រាថ្នាក្លាយខ្លួនជានាដករបាំបុរាណរូបនេះ ថាទាល់តែខ្មែរស្គាល់ពីអ្វីដែលជារបស់ខ្លួនច្បាស់ ទើបអាចនិយាយទាំងមានទំនុកចិត្ត។ តន្ត្រីកររូបនេះពន្យល់យ៉ាងដូច្នេះ ៖« បើយើងស្គាល់ពីទម្រង់សិល្បៈរបាំរបស់យើង ថ្ងៃណាមួយយើងបានទៅបរទេស ហើយបានផ្លាស់ប្ដូរបទពិសោធន៍ ហើយអាចបង្ហាញពីសិល្បៈបុរាណទៅដល់ឆាកអន្តរជាតិ ឱ្យគេបានស្គាល់ថានេះជារបស់ខ្មែរ»។

កំពុងតែឈររង់ចាំទស្សនាសិល្បៈបុរាណនៅសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញកញ្ញា លីម សុណាលីស វ័យ១៩ឆ្នាំ ប្រៀបសិល្បៈខ្មែរទៅនឹងវត្ថុដែលនាំសិរី និងកិត្តិយសសម្រាប់ប្រទេសជាតិ។ សុណាលីស ផ្ដល់តម្លៃយ៉ាងដូច្នេះ ៖«ក្នុងរបាំនីមួយៗសុទ្ធតែមានអត្ថន័យល្អ ជាសិរីរុងរឿងសម្រាប់ប្រទេសជាតិ ហើយក៏ជាមុខមាត់សម្រាប់ប្រទេសជាតិផងដែរ។ ខ្ញុំស្រឡាញ់ ខ្ញុំគាំទ្រ ខ្ញុំតែងតែឆ្លៀតរៀនរបាំហ្នឹងឱ្យបានច្រើន»។

និយាយបង្កប់ភាពអស់សង្ឃឹម សុណាលីស សង្កេតឃើញក្មេងជំនាន់ក្រោយកាន់តែបង្ហាញការមិនចាប់អារម្មណ៍លើសិល្បៈបុរាណ។ នារីសម្បុរស ដែលអនាគតនឹងក្លាយជានាដការបាំមួយរូបនោះ ថាខ្មែរត្រូវតែស្គាល់ពីសិល្បៈវប្បធម៌ខ្លួនឱ្យច្បាស់ មុនស្គាល់វប្បធម៌បរទេស។ «ក្មេងឥឡូវមិនសូវបានចាប់អារម្មណ៍មកលើវប្បធម៌ទេ។ អ្នកខ្លះស្រឡាញ់ដែរ តែមិនមានឧបនិស្ស័យក៏មិនបានរៀន។ ការជះឥទ្ធិពលសិល្បៈបរទេស ក៏ធ្វើឱ្យសិល្បៈខ្មែរធ្លាក់ចុះទៅៗដែរ។ ពេលមានការសម្ដែង ខ្ញុំគិតថាពួកគាត់គួរតែមកមើល និងស្វែងយល់ឱ្យបានច្រើន ព្រោះវាជាលំនឹងនៅក្នុងចិត្ត។ យើងត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងឱ្យបានច្បាស់ មុនស្គាល់ពិភពលោកខាងក្រៅ។ ពេលយើងស្គាល់ខ្លួនឯងច្បាស់ គ្មានអ្នកណាអាចងាករ៉េយើងបានទេ»។ នេះជាការយល់ឃើញរបស់កញ្ញា សុណាលីស។

ចំណែកលោក ញ៉េប ពន្លឺ វ័យ២៥ឆ្នាំ ទើបតែរួចដៃពីការហាត់សមភ្លេងមុនការសម្ដែង បានបញ្ចេញយោបល់យ៉ាងដូច្នេះ៖ យុវជនគាត់មិនសូវចាប់អារម្មណ៍សិល្បៈបុរាណប៉ុន្មានទេ។ មានអ្វីដែលថ្មីចូលមកក្នុងប្រទេសយើង គាត់ចាប់ផ្ដើមផ្អើល រត់មកនេះបន្តិច រត់ទៅនោះបន្តិច។ ការផ្សព្វផ្សាយ ខ្ញុំគិតថានៅទន្ទឹមគ្នានឹងវប្បធម៌ផ្សេងចូលមក។ អ្នកខ្លះគាត់ងាកមកបុរាណបន្តិច តែការណ៍នេះគាត់ធ្វើមិនច្បាស់។ គាត់ឃើញសិល្បៈគេល្អគាត់រត់ទៅវិញ មកពីគាត់ស្គាល់សិល្បៈខ្មែរមិនច្បាស់ មិនស្គាល់ថាអ្វីជារបស់ខ្លួនឯង»។

តន្ត្រីកររូបនេះថ្លែងទាំងហួសចិត្តថា ខ្មែរមួយចំនួនដែលមិនបានស្រាវជ្រាវពីសិល្បៈវប្បធម៌ខ្លួនច្បាស់ តែងយល់ច្រឡំថាខ្មែរចម្លងសិល្បៈបុរាណពីបរទេស ទាំងដែលបរទេសជាអ្នកចម្លងពីខ្មែរ។ លោកបញ្ជាក់ ៖«ភ្លេងហ្នឹងបាត់បង់មកយូរហើយ ថាមួយរយឆ្នាំមុនចុះ តែយើងមានឯកសារមួយ ដែលគ្នាខ្ញុំមួយក្រុមហ្នឹង បានស្រាវជ្រាវពីឯកសារ និងគ្រូចាស់ៗ បញ្ជាក់ថាលេងតាំងពីមួយរយឆ្នាំមុន។ ពេលយើងយកមកលេង អ្នកភ្លេងដែលគាត់មិនដឹង គាត់មិនសូវតាមដានរឿងបុរាណ គាត់ថាយើងយកបទថៃមកលេង តាមពិតបទនេះខ្មែរមាន»។

លោក ពន្លឺ ព្យួយបារម្ភថា បើខ្មែរចេះតែមិនឱ្យតម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិរបស់ខ្លួន ទៅថ្ងៃអនាគតខ្មែរអាចនឹងក្លាយជាប្រទេសដែលគ្មានអត្តសញ្ញាផ្ទាល់ខ្លួន។ ពន្លឺ សម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភដូច្នេះ ៖« យុវវ័យដែលគាត់ដាក់ចិត្តថាស្រឡាញ់សិល្បៈបុរាណ មិនថារៀនខាងក្រសួងវប្បធម៌ ឬនៅទីណា សុំឱ្យគាត់ប្រាកដចិត្តខ្លួនឯង នឹងសិល្បៈបុរាណ។ ប្រទេសខ្មែរយើងគេស្គាល់ច្រើន ដោយសារវប្បធម៌បុរាណ។ បើយើងមិនខំថែរក្សាទេ ឱ្យបាត់ទៅ ថ្ងៃណាមួយប្រទេសរបស់យើង នឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមិនមានវប្បធម៌ គ្មានប្រពៃណី»។

សិល្បៈប្រៀបបាននឹងរាងកាយរបស់មនុស្សម្នាក់។ អ្នកអាចស្រម៉ៃឃើញថា បើមនុស្សម្នាក់គ្មានដៃ គ្មានជើង ឬគ្មានអវៈជីវៈណាមួយ តើគេអាចគ្រប់លក្ខណៈជាមនុស្សដោយសមសួនឬទេ? ដូចគ្នាដែរសិល្បៈគឺជាគ្រឿងលម្អរបស់ប្រទេសជាតិមួយ ក្នុងការបំពេញបន្ថែមវិស័យផ្សេងៗ ដើម្បីលើកមុខមាត់ប្រទេស ឱ្យមានលក្ខណៈគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។

ទោះជាយ៉ាងណាមនុស្សមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការជ្រើសរើស ឬឱ្យតម្លៃអ្វីដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ ប៉ុន្ដែប្រជាជនក្នុងប្រទេសមួយ មានកាតព្វកិច្ចថែរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់របស់ជាតិខ្លួន។ ដូនតាខ្មែរបានបូជាជីវិត និងបញ្ញាស្មារតី ដើម្បីរក្សាឱ្យបានអ្វីដែលជាអត្តសញ្ញាណជាតិ ដូច្នេះខ្មែរជំនាន់ក្រោយក៏ត្រូវតែការពារបន្តដែរ៕