ល្ខោនអាប៉េរស់ឡើងវិញក្រោយអវត្តមាន២៨ឆ្នាំ

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

ល្ខោនអាប៉េរស់ឡើងវិញក្រោយអវត្តមាន២៨ឆ្នាំ

24, Feb 2019 , 7:39 pm

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ ល្ខោនអាប៉េដែលបានខកខានសម្ដែងជិត៣០ឆ្នាំក្រោយពីបែបសង្ក្រាម បានបង្ហាញវត្តមានជាថ្មីនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា។ ការផ្ដើមឱ្យមានការសម្ដែងជាលើកទី២នេះក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់វប្បធម៌ខ្មែរ និងចង់ឱ្យល្ខោនអាប៉េរស់ឡើងវិញ។ ការសម្ដែងនេះ បានទាក់ទាញអ្នកទស្សនាច្រើន។ សិល្បករបានហៅការចូលរួមរបស់យុវជន ថាជាកិត្តិយសសម្រាប់សិល្បៈបុរាណខ្មែរ។

ដើម្បីបានជ្រាបច្បាស់សូមរីករាយស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖

គ្រាន់តែតួសម្ដែងឡើងឆាកភ្លាម សំណើចក៏ចាប់ផ្ទុះឡើង។ ទាំងកាយវិកា ចម្រៀង និងសម្ដី សុទ្ធតែមានលក្ខណៈកំប្លុកកំប្លែង ធ្វើឱ្យអ្នកទស្សនា ទប់សំណើចមិនបាន។ នេះគឺជាការសម្ដែងល្ខោនអាប៉េ នៅសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា កាលពីពេលកន្លងទៅ។

ក្រោយពីបែកសម័យសង្គ្រាម ល្ខោនអាប៉េធ្លាប់បានសម្ដែងម្ដងដែរ ក្នុងមហោស្រពសិល្បៈឆ្នាំ១៩៩១ ក្រោមការដឹកនាំរបស់អ្នកគ្រូម៉ែម៉ឺន។ ហើយរឿង “អាសព្វជាតិ និងនាងពៅ” នេះ គឺជាការសម្ដែងលើកទីពីរ ក្រោយពីអវត្តមានសម្ដែងអស់រយៈពេល ២៨ឆ្នាំ។

អ្នកស្រី រស់ វាស្នា វ័យ៧០ឆ្នាំ ដែលធ្លាប់បានសម្ដែងល្ខោនអាប៉េ នៅសម័យក្រោយសង្គ្រាម ថា សិល្បៈបុរាណមួយទម្រង់នេះខកខានការសម្ដែងអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ ក៏ព្រោះតែការបាត់បង់តួសម្ដែងចាស់ៗ រួមទាំងបាត់បង់ទ្រឹស្ដីនៃការសម្ដែងផង។ «ក្រុមខ្ញុំនៅនាយកដ្ឋានទស្សនីយភាពនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ការបាត់បង់តួចាស់ៗផង ហើយការបាត់បង់ទ្រឹស្ដី នៃការសម្ដែងរបស់អាប៉េ ដូច្នេះទើបមិនបានសម្ដែង»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់អ្នកស្រី រស់ វាស្នា។

ល្ខោនអាប៉េមានលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹង ល្ខោននិយាយបន្តិច ល្ខោនយីកេបន្តិច ត្រង់តួសម្ដែងនិយាយផង និងច្រៀងផង តែខុសត្រង់ ទម្រង់ល្ខោនអាប៉េផ្ដោតសំខាន់លើភាពកំប្លុកកំប្លែង ហើយចម្រៀងនោះទៀតសោត ក៏មានលក្ខណៈប្លែកពីទម្រង់សិល្បៈផ្សេងៗដែរ។ អ្នកគ្រូ រស់ វាស្នា ពន្យល់ពីភាពខុសគ្នាយ៉ាងដូច្នេះ ៖«ល្ខោននិយាយគេមិនមានភ្លេងទេ គេបញ្ចូលជាភ្លេងសម័យ។ តែល្ខោនអាប៉េ មានស្គរយីកេ មានទ្រប៉ោត ទ្រអ៊ូ ហើយនិងទ្រសោ»។

ថ្វីដ្បិតមនុស្សភាគច្រើនមិនស្គាល់ថាអ្វីជាល្ខោនអាប៉េ តែការសម្ដែងកាលពីថ្ងៃទី១៦ខែកុម្ភៈ កន្លងទៅនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រ មានអ្នកទស្សនាជាច្រើន ធ្វើឱ្យអ្នកស្រី វាស្នា ដែលជាអ្នកច្រៀងមួយរូបក្នុងរឿង “អាសព្វជាតិ និងនាងពៅ” រំភើបចិត្តរហូតស្រក់ទឹកភ្នែក។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះ ៖« អ្នកចូលរួមច្រើនណាស់ ខ្ញុំរំភើប ព្រោះបានកូនចៅមកមើលច្រើន។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តនឹងចែករំលែកអ្វីដែលជាវប្បធម៌ខ្មែរ។ យុវជនជំនាន់ក្រោយគេមានប្រាជ្ញាណាស់ គេចង់លើកតម្កើងអ្វីដែលជាវប្បធម៌ខ្មែរ។ ខ្ញុំសុំឱ្យមានបែបនេះទាំងអស់គ្នា។ ខ្ញុំរំភើបដល់ចង់ស្រក់ទឹកភ្នែក»។

សម្ដែងជាតួនាងពៅ លោក អ៊ុក ផល្លី ថាការសម្ដែងនេះពិតជាពិបាក លោកបានត្អូញត្អែរយ៉ាងដូច្នេះ ៖« ខ្ញុំសម្ដែងជាលើកដំបូង។ រឿងនេះពិបាកមែនទែន។ តួខ្ញុំជាតួឯក ហើយច្រៀងច្រើនជាងគេ។ បទចម្រៀងអាប៉េនេះ គឺសុទ្ធតែជាបទប្លែក មិនដូចអាយ៉ៃ មិនដូចមហោរី មិនដូចសម័យ ។ ខ្នាតមិនច្បាស់ជាយីកេ មិនច្បាស់ល្ខោនបាសាក់ មិនច្បាស់ល្ខោននិយាយ ហើយក៏មិនចំរបាំបុរាណដែរ ក្បាច់បំបែកទាំងអស់។ ក្បាច់នេះគេមិនឱ្យលើកផុតចុងចិញ្ចើម ក៏មិនឱ្យលើកក្រោមត្រគាកដែរ ហើយរាំលក្ខណៈត្លុក»។

ក្រោយពីសម្ដែងចប់ អ្នកចម្រៀងមហោរីរូបនេះ ញាប់ដៃញាប់ជើងរៀបសម្លៀកបំពាក់ដើម្បីទៅច្រៀងភ្លេងការនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ផល្លី ថាការចូលរួមទស្សនារបស់យុវជន គឺជាកិត្តិយសសម្រាប់សិល្បៈបុរាណខ្មែរ។ «សម្ដែងនេះមានអ្នកមកមើលច្រើន។ អារម្មណ៍ខ្ញុំសប្បាយ ធ្វើឱ្យខ្ញុំមានទឹកចិត្តលេង។ ខ្ញុំចង់ឱ្យមានបែបនេះទៀត។ នេះជាកិត្តិយសសម្រាប់សិល្បៈ ហើយនឹងយុវជន។ មានយុវជនខ្លះគាត់មិនគាំទ្រទេ សិល្បៈបុរាណ តែគាត់គាំទ្រសិល្បៈសម័យ»។ លោក ផល្លី បន្ថែម។

ជាអ្នកគាំទ្រទម្រង់សិល្បៈបុរាណមួយរូបកញ្ញា ឆាំ ម៉េងកូវ អាយុ១៩ឆ្នាំ។ ក្រោយមើលការសម្ដែងចប់ និស្សិតរូបនេះចាប់អារម្ភខ្លាំងត្រង់ឈុតចុងក្រោយ ដែលនាងថា នេះជាតម្លៃអប់រំនៅក្នុងសាច់រឿង។ កញ្ញាបង្ហាញអារម្មណ៍ដូច្នេះ ៖«ខ្ញុំស្រឡាញ់នៅឈុតចុងបញ្ចប់។ គេបានរកគំនិតចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ឱ្យពួកគាត់បានរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតខ្លួនឯង។ គាត់ក៏មានចិត្តល្អ ទោះបងប្អូនគាត់ធ្លាប់ធ្វើអាក្រក់ដាក់គាត់ តែគាត់នៅតែចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ឱ្យបងប្អូនគាត់ទៀត»។

នារីមកពីខេត្តកំពង់ធំរូបនេះ ថាខ្លួនចូលចិត្តមើលការសម្ដែងសិល្បៈបុរាណតាំងពីតូច ហើយនាងក៏ចង់ឱ្យយុវជនដទៃទៀត គាំទ្រដូចជាខ្លួនដែរ។ កញ្ញាបញ្ជាក់ ៖«បើមានសម្ដែងបែបនេះទៀតខ្ញុំមកមើលទៀត។ ខ្ញុំចូលចិត្តល្ខោនបែបបុរាណ មានល្ខោនយីកេ ល្ខោនបាសាក់។ ខ្ញុំចាំពេលខ្ញុំនៅក្មេង គេលេងល្ខោនតាមវត្តនៅស្រុកស្រែ។ យើងត្រូវតែលើកតម្កើងល្ខោនបុរាណរបស់យើង ដើម្បីឱ្យយល់ដឹងពីសារប្រយោជន៍ និងមានការរីកចម្រើនទៅមុខទៀត»។

កញ្ញា កែវ ពេជមុន្នី គឺជាអ្នកផ្ដួចផ្ដើមឱ្យមានការសម្ដែងនេះ បានពន្យល់ពីការធ្វើឱ្យល្ខោនអាប៉េរស់ឡើងវិញយ៉ាងដូច្នេះ ៖«មូលហតុដែលខ្ញុំផ្ដើមឱ្យមានកម្មវិធីនេះ គឺដោយមានមូលហេតុ២។ ទី១ដើម្បីលើកកម្ពស់ និងផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ខ្មែរ ហើយទី២ ចង់ឱ្យល្ខោនអាប៉េរស់ឡើងវិញ។ ខ្ញុំរៀនខាងទំនាក់ទំនងផ្នែកជំនួញទេ វាមិនទាក់ទងអ្វីជាមួយកម្មវិធីមួយនេះទេ អាចនិយាយបានថា ការចូលរួមជាមូយវប្បធម៌ វាជាតួនាទីរបស់កូនខ្មែរ»។

ត្រូវដឹកនាំនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្តប្រមាណជាង៦០នាក់ និស្សិតរៀនឆ្នាំទី៤ ក្នុងវ័យ២២ឆ្នាំរូបនេះ ថាសមិទ្ធផលដែលបានក្រោយការសម្ដែងនេះ ក៏មានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែរ តែការណ៍នេះនៅតែរលូនទៅមុខ ដែលនាងថាមកពីពាក្យថារួបរួម និងសាមគ្គីភាព។ នេះជាលើកទីមួយក្នុងការរៀបចំការសម្ដែងដោយខ្លួនឯង សមាជិកនៃក្រុមសភានិស្សិតកញ្ញា ពេជមុន្នី ថានេះជាជោគជ័យមួយក្នុងជីវិតរបស់ខ្លួន ព្រោះមានអ្នកមកទស្សនាប្រមាណ៥០០នាក់។

កញ្ញាបន្ថែម ៖«មានការលំបាកខ្លះៗដែរ ព្រោះខ្ញុំត្រូវការដឹកនាំមនុស្សជាច្រើន ហើយត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឱ្យពួកគាត់ចុះសម្រុងនឹងគ្នា។ យើងមានការប្រឈមខ្លះៗដែរ ប៉ុន្តែដោយសារតែពាក្យរួបរួម ពាក្យសាមគ្គី ពាក្យទុកចិត្តគ្នា ធ្វើឱ្យពួកយើងដើរដល់ថ្ងៃសម្ដែងចុងក្រោយនេះ ដោយជោគជ័យនិងរលូន។ នាងខ្ញុំមានតែការលើកទឹកចិត្ត និងសំណូមពរ ដល់កូនខ្មែរទាំងអស់ ចូលរួមលើកស្ទួយសិល្បៈខ្មែរយើងទាំងអស់គ្នា និងអភិរក្ស រួមទាំងចូលរួមគាំទ្រ តាមរយៈការមកទស្សនា»។

ក្រោយបែកសង្គ្រាមខ្មែរក្រហម មានការសម្ដែងល្ខោនអាប៉េលើកទីមួយ ក្នុងមហោស្រពសិល្បៈឆ្នាំ១៩៩១ ដែលបង្កើតជាថ្មីដោយអ្នកគ្រូ ម៉ែម៉ឺន។ ក្រោយនោះ២៨ឆ្នាំល្ខោនអាប៉េបង្ហាញវត្តមានជាថ្មីក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ក្រោមការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតពីនិស្សិត កែវ ពេជមុន្នី។ ការសម្ដែងលើកទីពីរនេះមានសិល្បករចាស់ៗ ៥រូប ដែលធ្លាប់សម្ដែងកាលពីលើកទីមួយ បានចូលរួមសម្ដែងជាមួយសិល្បករជំនាន់ក្រោយផងដែរ។

ល្ខោនអាប៉េមានសម្ដែងនៅក្នុងវាំង និងសម្ដែងសម្រាប់មហាជនទូទៅ ដែលមានភាពខុសគ្នាតែត្រង់ការប្រើភាសា។ អាប៉េ ជាទម្រង់សិល្បៈសាមញ្ញ ដែលយកការកំប្លុកកំប្លែងជាធំ។ ទម្រង់ល្ខោននេះពង្រីកខ្លួនជាវង់ធំឬតូចបានទៅតាមកម្មវិធីតម្រូវ ដែលយករឿងបែបបុរាណ បែបប្រវត្តិសាស្ត្រ បែបបច្ចុប្បន្នភាព បែបដំណើរកថាប្រជាប្រិយ បែបទេវកថា បែបព្រេងកថា យកទៅសម្ដែងក៏បាន ឱ្យអ្នកមើលបានសប្បាយ។ អាប៉េ បំរើដល់ទស្សនិកជនគ្រប់ស្រទាប់។

អ្នកលេងល្ខោនអាប៉េសុទ្ធតែជាបុរស បើទោះជាមាននារីសម្ដែងក៏ត្រូវតែតែងជាបុរសដែរ។ បុរសត្រូវតែងខ្លួនជានារី នៅពេលដែលសម្ដែងក្នុងតួស្រី។ អេប៉េមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្នុងទម្រង់ប្រពៃណី ដែលមានឥទ្ធិពលពីល្ខោនយីកេ ពីក្បាច់រាំវង់ប្រជាប្រិយខ្មែរ ហើយល្ខោននេះគេច្រើនលេងក្នុងពេលចូលឆ្នាំប្រពីណៃខ្មែរ៕