សៀមរាប៖ នៅខេត្តសៀមរាប មានកន្លែងតម្កល់អដ្ឋិធាតុអ្នកស្លាប់ ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមមួយកន្លែង ដែលស្ថិតនៅបរិវេណវត្តទេពពោធិវង្ស ឬវត្តក្បាលខ្មោច។ បច្ចុប្បន្នទីតាំងនេះ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសមាគម «អភិរក្សអដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះ ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមវត្តទេពពោធិវង្ស» ហើយថ្មីៗនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច បានសម្រេចឱ្យសមាគមនេះ មានសិទ្ធិបោះប័ណ្ណសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរបរទេស ដែលចូលមកទស្សនានៅទីតាំងតម្កល់អដ្ឋិធាតុ។
ព័ត៌មានលម្អិត សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបរៀងដោយអ្នកស្រី អ៊ីសា រ៉ហានី នៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ ពីខេត្តសៀមរាបដូចតទៅ៖
វត្តទេពពោធិវង្ស ជាអតីតកន្លែងធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់មនុស្សក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ក្នុងវត្តនេះក៏មានអាគារមួយដែលជាអតីតគុកសម័យនោះផងដែរ និងដែលបានអរិក្សរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ តាមសង្ឃដីការរបស់ព្រះសង្ឃក្នុងវត្តនេះ សំណង់ព្រះវិហារសព្វថ្ងៃ សង់អំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៦ តែប៉ុណ្ណោះ ហើយព្រះសង្ឃបានថែរក្សាអដិ្ឋធាតុដែលសេសសល់ពីរបបខ្មែរក្រហមជារហូតមក។
សមាគមអភិរក្សអដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមវត្តទេពពោធិវង្ស ត្រូវបានក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលស្គាល់កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨។ សមាគមនេះមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រង និងថែរក្សាអដ្ឋិធាតុដែលសេសសល់ពីរបបខ្មែរក្រហម ដែលស្ថិតនៅបរិវេណវត្តទេពពោធិវង្ស ឬហៅវត្តក្បាលខ្មោច។
ថ្មីៗនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចឱ្យសមាគមនេះ មានសិទ្ធិលក់សំបុត្រដល់ភ្ញៀវទេសចរដែលចូលទៅទស្សនាទីប្រវត្តិសាស្ដ្រខ្មែរក្រហមមួយនេះ។ ការលក់សំបុត្រចូលទស្សនានេះ គឺដើម្បីការអភិរក្ស និងប្រែក្លាយទីតាំងនេះជាទីផ្សព្វផ្សាយប្រវត្តិសាស្ដ្រនៃរបបខ្មែរក្រហមទៅដល់ភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្ដរជាតិ។
ក្នុងសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់សមាគមអភិរក្សអដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមវត្តទេពពោធិវង្ស ចុះថ្ងៃទី២៩ មករា ឆ្នាំ២០១៩ បានឱ្យដឹងថា សមាគមនឹងចាប់ផ្តើមលក់ប័ណ្ណវិភាគទានចំនួន ៣ដុល្លារក្នុងភ្ញៀវម្នាក់ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ មិថុនា តទៅ ក្នុងបំណងដើម្បីអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍគម្រោងមួយចំនួន។ គម្រោងទាំងនោះមានដូចជា ការអភិរក្សអដ្ឋិធាតុដែលសេសសល់ក្នុងវត្ត, ការធ្វើកំណាយរណ្ដៅសាកសព, អភិរក្សអាគារគុកបណ្ដោះអាសន្នក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម, ធ្វើសាលពិព័រណ៌, បង្កើតឡើងវិញនូវសម្ភារសម្លាប់មនុស្ស និងទារុណកម្មក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម, សង់បន្ទប់ទឹក រួមនិងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមួយចំនួនទៀត។
ក្រុមមគ្គុទ្ទេសក៍សុទ្ធតែបង្ហាញការគាំទ្រចំពោះការលក់សំបុត្រចូលទស្សនានេះ តែពួកគេក៏ចង់ឃើញការអភិវឌ្ឍទីតាំងនេះផងដែរ។ លោក ភា ជាមគ្គុទ្ទេសក៍ បានឱ្យដឹងថា ពីមុនកន្លែងនេះមិនលក់សំបុត្រទេ ហើយជារឿយៗលោកតែងនាំភ្ញៀវមកទស្សនានៅទីនេះ ដ្បិតមានទាំងវត្តអារាម និងអដ្ឋិធាតុសល់ពីរបបខ្មែរក្រហម។ លោកថា គម្រោងលក់សំបុត្រនេះនឹងល្អ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍឱ្យសមនឹងតំបន់ទេសចរណ៍មួយក្នុងក្រុងសៀមរាប។
ភ្ញៀវទេសចរដែលចូលមកទស្សនាបរិវេណវត្ត និងកន្លែងតម្កល់អដ្ឋិធាតុ ភាគច្រើនជាជជាតិកូរ៉េ ដែលក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍បានដាក់ជាខ្សែទស្សនា បន្ទាប់ពីនោះគេឃើញមានភ្ញៀវទេសចរជនជាតិចិន អឺរ៉ុប។ ភ្ញៀវទេសចរនិយមមកទស្សនានៅកន្លែងនេះនៅពេលព្រឹក និងពេលរសៀលមានចំនួនតិចតួច។
លោក ប៉ុល សាមុត មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ភាសាចិន ដែលទើបសម្រាកពីការនាំភ្ញៀវដើរ និងកំពុងអង្គុយហូបភេសជ្ជៈនៅក្នុងបរិវេណវត្ត ក៏មិនទាន់បានដឹងពីព័ត៌មាននៃការលក់សំបុត្រនេះដែរ ដោយលោកប្រាប់ថាមិនបានចាប់អារម្មណ៍នឹងផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយនៅជិតនោះ។ យ៉ាងណាលោកថា គាំទ្រចំពោះការលក់សំបុត្រនេះ ហើយតម្លៃ៣ដុល្លារ គឺមិនថ្លៃទេ។ ភ្ញៀវមកទីនេះច្រើនមកមើលចេតិយ ស្ដូបដាក់ក្បាលខ្មោច និងរូបភាពរៀបរាប់ពីការសម្លាប់ប្រជាជនក្នុងរបបខ្មែរក្រហមជាដើម។ ក្នុងនោះដែរ លោក សាមុត ស្នើសុំឱ្យគណៈកម្មការរៀបចំជាចំណត សួនច្បារជាដើម ដើម្បីលម្អទីតាំងនេះឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។
នៅក្បែរនោះ គឺលោក សុវណ្ណ។ លោក សុវណ្ណ បានដឹកភ្ញៀវអឺរ៉ុបមួយគ្រួសារចូលទស្សនាទីតាំងខាងលើ។ លោក សុវណ្ណ ក៏គាំទ្រចំពោះការលក់សំបុត្រនេះដែរ ក្នុងនោះលោកសំណូមពរឱ្យមានការរៀបចំមគ្គុទ្ទេសក៍ក្នុងតំបន់ ដើម្បីងាយស្រួលពន្យល់ភ្ញៀវទេសចរ ដែលមគ្គុទ្ទេសក៍ទាំងនោះដឹងរឿងរ៉ាវគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅទីតាំងនេះ។
ដោយសារមានគោលការណ៍ថ្មីលើការលក់សំបុត្រនេះ មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ ឬអ្នកដឹកភ្ញៀវខ្លះ ហាក់ស្ទាក់ស្ទើរ និងមិនច្បាស់លាស់ចំពោះការដាក់ភ្ញៀវចូលទស្សនានៅវត្តទេពពោធិវង្សនេះ។ លោក ពិសិដ្ឋ អ្នកដឹកភ្ញៀវបានឱ្យដឹងថា លោកតែងដឹកភ្ញៀវចូលទីនេះ ដ្បិតវានៅស្របផ្លូវទៅអង្គរវត្ត តែនៅពេលគេចាប់ផ្តើមលក់សំបុត្រដូច្នេះ គឺវាអាស្រ័យលើភ្ញៀវទេសចរដែលគាត់ចាប់អារម្មណ៍ប៉ុណ្ណោះ។
តាមរយៈលិខិតរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ចុះថ្ងៃទី២៧ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨ បានអនុញ្ញាតឱ្យសមាគមរបស់លោកស្រី មាស ឡាលីន បោះពុម្ព និងប្រើប្រាស់ប័ណ្ណវិភាគទាន៣ដុល្លារ ដល់ភ្ញៀវទេសចរបរទេសចាប់ពីអាយុ ១២ឆ្នាំឡើង ដើម្បីចូលទស្សនាបូជនីយដ្ឋាននៃការចងចាំក្នុងបរិវេណវត្តទេពពោធិវង្ស និងមិនអនុញ្ញាតឱ្យលក់ប័ណ្ណឡើយករណីភ្ញៀវគ្រាន់តែចូលទស្សនាវត្ត និងក្រៅបរិវេណបូជីយដ្ឋាននេះ៕