ជាតិ
តើអាចធ្វើឲ្យទន្លេមេគង្គកម្ពុជា ជាទីជម្រកដ៏សុខសាន្តរបស់ល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែបទេ បានទេទៅថ្ងៃអនាគត?
អ្នកស្រី ចាន់ នីន ក្រុមល្បាតការពារសម្បុកស៊ុតល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែប។ រូបភាពៈ ឈុត ឈាណា
×![]()
ខេត្តក្រចេះ៖ ក្រោមកម្តៅថ្ងៃដ៏ក្តៅហែង នាម៉ោង១កន្លះរសៀល ក្រុមល្បាតសម្បុកស៊ុត «ល្មេច» ឬ «កន្ធាយក្បាលកង្កែប» បានបង្ហាញពីសកម្មភាពស្វែងរកសម្បុកស៊ុតល្មេចរបស់ពួកគាត់ ដល់ក្រុមការងារគម្រោងអច្ឆរិយភាពនៃទន្លេមេគង្គ នៅលើកោះមួយក្នុងទន្លេមេគង្គ នាភូមិ យាវ ឃុំកំពង់ចាម ក្រុងក្រចេះ ខេត្តក្រចេះ។ ដើរដោយជើងទទេកាត់វាលខ្សាច់ ភ្នែកសម្លឹងរំពៃសម្លឹងរកមើលដានជើងល្មេច ដែលឡើងពីទឹកទន្លេមេគង្គ សំដៅពុំនូកខ្សាច់មាត់ច្រាំងដើម្បីរកកន្លែងពង។ នៅក្នុងដៃរបស់ពួកគេ គ្មានឧបករណ៍អ្វីពេលសេសទេ មានកាន់ត្រឹមតែរំពាត់ឈើតូចម្នាក់មួយ ប្រវែងប្រហែលកន្លះម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ចាក់រុកក្នុងគំនរខ្សាច់តាមដានជើងរបស់ល្មចេ ដើម្បីស្វែងរកស៊ុតរបស់វា។ ធម្មជាតិរបស់ល្មេច វាឡើងគោកនៅតំបន់ដែលមានខ្សាច់ដើម្បីពង។ វាកាយខ្សាច់ជម្រៅប្រហែល ២០ ទៅ ៣០សង់ទីម៉ែត្រដើម្បីពងដាក់។ បន្ទាប់ពីពងហើយ វាក៏កាយខ្សាច់នោះលប់ស៊ុតវាវិញឲ្យជិត។ បន្ទាប់មក វាក៏ត្រឡប់ចូលទៅក្នុងទន្លេវិញទៅ ដោយទុកស៊ុតនោះចោលរហូតដល់ថ្ងៃញ៉ាស់ដោយខ្លួនឯង វាមិនត្រឡប់មកមើលស៊ុតរបស់វាវិញទេ។ 
ល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែប គឺជាសត្វទឹកពពួកអដ្ឋិបម្មជាតិមួយប្រភេទ ដែលមានសណ្ឋនដូចអណ្ដើក។ អ្នកស្រុកខ្លះហៅសត្វប្រភេទនេះថា ល្មិច ឬល្មេច។ ល្មេច វាមានស្នូកទន់ ជាល្មូនយក្សទឹកសាបមួយប្រភេទដ៏ធំនៅលើពិភពលោក ដែលរស់រានមានជីវិតនៅក្នុងទន្លេមេគង្គ។ ល្មេច វាអាចធំលូតលាស់ដល់ ២០០សង់ទីម៉ែត្រ និងទម្ងន់អតិបរមា ៥០គីឡូក្រាម។ វាចំណាយពេលស្ទើរ ៩៥ភាគរយ ពួននៅក្រោមខ្សាច់ក្នុងទឹក ទុកតែត្រង់ច្រមុះ និងមាត់ប្រហែល ៥ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីចាប់ចំណី។ ល្មេច មានឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេស Cantor's giant softshell turtle or Asian giant softshell និងឈ្មោះវិទ្យាសាស្ត្រ (Pelochelys cantorii)។។ កន្ធាយប្រភេទនេះ ត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីក្រហម IUCN Red List ជាប្រភេទកំពុងរងការគម្រាមកំហែង។
ល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែបទម្ងន់ ១៧ គីឡូក្រាម អាយុប្រហែល ១០ឆ្នាំ ដែលត្រូវបានធ្វើពិធីលែងចូលក្នុងធម្មជាតិវិញ នៅខេត្តក្រចេះ។ រូបភាព៖ ថាច់ ផាន់ណារ៉ា
អ្នកស្រី ចាន់ នីន អាយុ៦០ឆ្នាំ ជាអ្នកដើរល្បាត និងការពារសម្បុកស៊ុតល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែបម្នាក់ ក្នុងចំណោមសមាជិកពីរនាក់ ដែលគាត់បានធ្វើការងារនេះ តាំងពីឆ្នាំ ២០១០ មកម្ល៉េះ។ ធ្វើដំណើរតាមទូកម៉ាស៊ីនតូចមួយ ជិះសម្លឹងរកមើលដានជើងល្មេច ដែលឡើងទៅរកកន្លែងពងតាមវាលខ្សាច់នៅលើកោះ ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះខ្លាចរំលង។ វេលាម៉ោង៤ ព្រឹក គឺជាពេលវេលាដ៏ល្អសម្រាប់ក្រុមរបស់គាត់ ត្រូវចេញដំណើរស្វែងរកស៊ុតលេ្មច បើពុំនោះទេ អ្នកនេសាទគេទៅដល់មុន គេនឹងយកអស់ហើយ។
ចាន់ នីន និយាយថា ៖«ខ្ញុំត្រូវចេញដំណើរឲ្យបានមុនប្រជានេសាទនៅម្តុំនេះ។ បើឃើញដានជើងល្មេច ដែលឡើងលើពុំនូកខ្សាច់ទៅរកកន្លែងពង ខ្ញុំនឹងតាមដានជើងនោះ ដោយយកឈើរុករកទៅក្នុងខ្សាច់ ដើម្បីរកមើល៍ស៊ុតរបស់វា។ បើប្រទះឃើញមានស៊ុតរបស់វា ខ្ញុំនឹងទុកស៊ុតនោះនៅកន្លែងដើម គ្រាន់តែលប់ដានជើងវាចេញឲ្យអស់ ដើម្បីកុំឲ្យអ្នកផ្សេងដឹងថាមានស៊ុតវានៅទីនោះ»។
លោកគង់ ធារី និង អ្នកស្រី ចាន់ នីន បង្ហាញពីវិធីដែលពួកគាត់ស្វែងរកស៊ុតកន្ធាយ តាមដានជើងរបស់វានៅលើកោះមួយក្នុងទន្លេមេគង្គ នាខេត្តក្រចេះ។ រូបភាពៈ ឈុត ឈាណា
ក្រុមល្បាតរបស់ស្ត្រីវ័យចំណាស់ តែដំណើរស្វាហាប់ មានបទពិសោធន៍ និងប៉ិនប្រសប់ម្នាក់នេះ មានសមាជិកពីរនាក់។ គឺក្មួយប្រុសរបស់គាត់ ឈ្មោះ គង់ ធារី ម្នាក់ទៀត។ ជាធម្មតា អ្នកទាំងពីរត្រូវចេញល្បាត ស្វែងរកស៊ុតល្មេច ក្នុងមួយខែ តែ៨ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ គឺនៅមុនថ្ងៃសីលចំនួនពីរថ្ងៃ និងក្រោយថ្ងៃសីលចំនួនពីរថ្ងៃ ដោយមិនគិតក្នុងថ្ងៃរនោច ឬកើតឡើយ។ ចំពោះស៊ុតរបស់វា បានតិច ឬច្រើន គឺអាស្រ័យទៅលើល្មេចចាស់ ឬក្មេង។ បើល្មេចចាស់ វាអាចពងបានចាប់ពី៤០ ទៅ ៤៥គ្រាប់។ ចំណែកឯល្មេចក្មេង វាពងបានត្រឹមតែ ២៥ ទៅ៣០គ្រាប់ប៉ុណ្ណោះ។
លោក គង់ ធារី ក្នុងពេលបើកទូកល្បាត។ រូបភាព៖ ឈុត ឈាណា
លោក គង់ ធារី អាយុ ៣៦ ដែលត្រូវជាក្មួយរបស់ស្រី្តចំណាស់ ចាន់ នីន មានភារកិច្ចជាអ្នកបើកបរទូកម៉ាស៊ីនដើរល្បាត ស្វែងរកស៊ុត និងការពារសម្រុកស៊ុតផងដែរ។ ទាំងពីរនាក់ម្តាយមីង និងក្មួយនេះ ត្រូវបានអង្គការមួយ ដែលធ្វើការងារខាងអភិរក្សល្មេច ឬកន្ធាយក្បាលកង្កែប ផ្តល់ប្រាក់ខែជួនក្នុងម្នាក់ៗ ១២០ដុល្លាក្នុងមួយខែ និង ៤០ដុល្លា សម្រាប់ទិញសាំងចាក់ម៉ាស៊ីនទូកល្បាត។ ក្នុងពេលល្បាត ធារី ធា្លប់បានជួបប្រទះនឹងប្រជានេសាទ ដែលប៉ុនប៉ងយកស៊ុតល្មេចពីសម្បុក ដែលគេកំពុងការងារម្តងដែរ។ ប៉ុន្តែ គេបានព្យាយាមពន្យល់ប្រជាសាទនោះ អំពីហេតុផលដែលរូបគេប្រឹងប្រែងការពារស៊ុតទាំងយប់ទាំងថ្ងៃនេះ រហូតមានការយល់ព្រមប្រគល់ស៊ុតនោះ ត្រឡប់ទៅដាក់ក្នុងសម្បុកវាវិញ។ ជាធម្មតា ស៊ុតល្មេចវានឹងញ៉ាស់ ក្នុងរយៈពេល ៥៥ ទៅ ៦០ថ្ងៃ ដែលជារយៈពេលមួយ ងាយនឹងត្រូវបានរកឃើញដោយអ្នកនេសាទ ឬអ្នកប្រមាញ់ស៊ុតកន្ធាយណាស់ នៅក្នុងធម្មជាតិ។
គង់ ធារី និយាយថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់ជួបអ្នកនេសាទដែលមកប្រមូលយកស៊ុតល្មេច នៅក្នុងសម្បុកដែលខ្ញុំការពារ។ ខ្ញុំបានព្យាយាមពន្យល់ពួកគាត់ ហើយសុំគាត់យកអ្វីជាថ្នូរវិញ។ ពួកគាត់យល់ព្រមប្តូរជាមួយនឹងស៊ុតទាវិញ។ ក្រោយមក ដោយពិបាកការពារពេក ខ្ញុំក៏ស៊ុតទាំងនោះ ទៅរក្សានៅផ្ទះ។ ជាបន្តបន្តាប់មកទៀត ខ្ញុំតែងប្រមូលយកស៊ុតទាំងអស់ទៅរក្សាទុកនៅផ្ទះ បន្ទាប់ពីខ្ញុំបានរកឃើញវា។ ខ្ញុំធ្វើសម្បុកសិប្បនិម្មិតដាក់វា រហូតដល់ថ្ងៃញ៉ាស់។ បន្ទាប់មក ខ្ញុំដាក់ចំណីរឲ្យវាស៊ីរហូតដល់វាធំល្មម ទើបខ្ញុំយកវាទៅលែងក្នុងធម្មជាតិ ឯទន្លេមេគង្គវិញ»។
ល្មេច ឬ កន្ធាយក្បាលកង្កែប ត្រូវបានគេប្រទះឃើញមានរស់នៅក្នុងប្រទេស បង់ក្លាដេស កម្ពុជា ចិន ឥណ្ឌា ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី ភូមា ហ្វីលិពិន ថៃ និងវៀតណាម និងរស់នៅតាមបណ្តោយឆ្នេរនៃអាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីភាគខាងកើត ពីភាគនិរតីនៃប្រទេសឥណ្ឌា ទៅភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសចិន និងរួមទាំងប្រទេសហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូណេស៊ី រហូតដល់កោះស៊ូម៉ាត្រា និងកោះបរណេអូផងដែរ។
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
