សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាផ្តេកផ្តួលលើ«ចិន»ខ្លាំងអាចមានហានិភ័យ តែមន្ត្រីថា កម្ពុជាប្រឹងចាប់ដៃគ្រប់ភាគី

ជាតិ

សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាផ្តេកផ្តួលលើ«ចិន»ខ្លាំងអាចមានហានិភ័យ តែមន្ត្រីថា កម្ពុជាប្រឹងចាប់ដៃគ្រប់ភាគី

05, Apr 2019 , 3:55 pm

រូបភាព

កិច្ចពិភាក្សាស្តីពីផលប៉ះពាល់នៃសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មលើកម្ពុជារៀបចំឡើងដោយសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកនៅកម្ពុជាថ្ងៃទី ៤ ខែមេសា។

ដោយ: ថ្មីៗ

សភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា (AmCham Cambodia) រៀបចំកិច្ចពិភាក្សាមួយស្តីពី «ភាពតានតឹងផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរវាងអាមេរិក និងចិននិងផលប៉ះពាល់ដែលអាចមានលើកម្ពុជា»ល្ងាចថ្ងៃទី ៤ ខែមេសា។ ក្នុងវេទិកានេះអ្នកជំនាញមើលឃើញ ការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរបស់ចិនអាចនឹងនាំមកនូវផលប៉ះពាល់ខ្លាំងសម្រាប់ការលូតលាស់របស់កម្ពុជា ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចចិនមានកំណើនយឺត និងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មផង។ ប៉ុន្តែតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអះអាងថា កម្ពុជាមិនមែនពឹងផ្អែកតែលើមហាអំណាចចិនតែមួយឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាបើកទ្វារចំហរសម្រាប់ការសហការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយគ្រប់ភាគីដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព។

ការរីកចម្រើននិងលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មកនេះជារឿងដែលគួរឲ្យកោតសរសើរ ប៉ុន្តែទន្ទឹមគ្នានោះ ការងាកទៅពឹងផ្អែកលើវិនិយោគទុន និងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនដើម្បីការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចនោះក្លាយក្លាយជាក្តីកង្វល់សម្រាប់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិក។

«កម្ពុជាមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងគួរឲ្យកោតសរសើរ និងជាទីមោទនក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំមកចុងក្រោយ។ ប៉ុន្តែរយៈពេលពីរឬបីឆ្នាំមកនេះ ការតម្រង់ទិសនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានការផ្លាស់ប្តូរខ្លាំង។ ជំនួសឲ្យការបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយដៃគូច្រើន ចិនក្លាយជាតួអង្គដ៏សំខាន់មួយក្នុងរាល់វិស័យសំខាន់ៗនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាទៅវិញ»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក Michael Newbil ភារធារីស្ថានទូតអាមេរិកនៅកម្ពុជាក្នុងកិច្ចពិភាក្សា។

ថ្វីបើទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិនរីកធំធាត់ខ្លាំង ដោយចិនក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគធំបំផុតរបស់កម្ពុជាក៏ដោយ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិករូបនេះកត់សម្គាល់ថា ចិននាំចូលកម្ពុជារហូតដល់ ៧០ភាគរយឯណោះនៃទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី។ ចំណែកទុនវិនិយោគបរទេសនៅកម្ពុជាវិញ ចិនកាន់កាប់អស់ ៧០ភាគរយក្នុងអំឡុងប្រាំមួយខែដើមឆ្នាំ ២០១៨ កន្លងមក។

មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្នុងកាលៈទេសដែលកម្ពុជាពឹងផ្អែកខ្លាំងលើដៃគូតែមួយដូច្នេះ បើសិនជាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនមានបញ្ហា វាប្រាកដណាស់ថា កម្ពុជានឹងប្រឈមបញ្ហាដូចគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណាមិញ លោក Newbill បានក៏បញ្ជាក់ឡើងវិញដែរថា អាមេរិកមិនមែនប្រឆាំងការចូលរួមរបស់ចិនក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចតំបន់និងពិភពលោកឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលលោកចង់ឃើញគឺ ចិនគោរពតាមស្តង់ដាអន្តរជាតិក្នុងការរក្សាតម្លាភាព នីតិរដ្ឋ និងការប្រើប្រាស់ហិរញ្ញវត្ថុក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ឬផ្តល់កម្ចីដោយមាននិរន្តរភាពប៉ុណ្ណោះ។

ទាក់ទិននឹងក្តីបារម្ភរបស់ភាគីអាមេរិកក្នុងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដែលពឹងផ្អែកខ្លាំងលើចិន លោកបណ្ឌិត សុក ស៊ីផាន់ណា ទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា លោកក៏មិនឃើញមានផលប៉ះពាល់ណាមួយកើតឡើងដោយសារការថយចុះនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងបរិបទសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឡើយ។

«ខ្ញុំមិនទាន់មើលឃើញពីផលប៉ះពាល់ឬប្រយោជន៍ណាមួយដែលមានលើកម្ពុជា ដោយសារតែការថយចុះនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនឡើយនៅពេលនេះ»។ លោក និយាយបែបនេះដោយបន្ថែមថា សម្រាប់កម្ពុជាជាប្រទេសតូចនិងកំពុងអភិវឌ្ឍ ការចាប់ដៃជាមួយប្រទេសទាំងអស់តូចឬធំជាយុទ្ធសាស្ត្របច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជា។

និយាយពីការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើវិនិយោគទុនបរទេសជាពិសេសចិននេះ លោក សុក ស៊ីផាន់ណា បានពន្យល់បន្ថែមថា មូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាកន្លងមកគឺស្ទើតែស្មើសូន្យទៅហើយដោយសារបញ្ហាសង្គ្រាម។ ដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវការលំហូរទុនវិនិយោគបរទេសជាពិសេសលើការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងថាមពលដែលមានជាពិសេសពីចិន ដើម្បីបម្រើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសបង្កើតបរិយាកាសសមស្របសម្រាប់សហគ្រិនវ័យក្មេងក្នុងស្រុកផង។

លោកបណ្ឌិត មានសុទិដ្ឋិយមខ្ពស់ចំពោះអនាគតសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដោយលើកទល្ហីករណ៍ដែលថាកម្ពុជាជាសហគមន៍ពោរពេញដោយមនុស្សវ័យក្មេង ឬយុវជនដែលមានសក្តានុពល មានសមត្ថភាព ចំណេះដឹង គំនិតច្នៃប្រឌិតខ្ពស់ដែរ។ ភាគលាភនៃប្រជាសាស្ត្រនេះនឹងរួមចំណែកសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពេលខាងមុខ គ្រាន់តែវាត្រូវការពេលវេលាមួយសមស្របប៉ុណ្ណោះ។

«ផ្តល់ឱកាសឲ្យកម្ពុជាសិន។ អនាគតកម្ពុជាគឺពឹងទាំងស្រុងលើក្មេងៗដែលមានគំនិតច្នៃប្រឌិតនិងសហគ្រិនភាព។ តែពួកគេត្រូវបរិយាកាសមួយដែលមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធល្អ និងថាមពលថោក មុនពួកគេអាចនិងពង្រីកជំនួញរបស់គេបាន»។

ដោយឡែក វាគ្មិនម្នាក់ទៀតគឺ លោកស្រី តឹករ៉េត កំរង ដែលជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្មបានឆ្លើយតបដែរនឹងការក្តីបារម្ភរបស់ភារធារីស្ថានទូតអាមេរិក ដោយអះអាង កម្ពុជាស្វាគមន៍គ្រប់ភាគី ហើយក៏គ្មានគោលដៅពឹងពាក់ភាគីណាផ្តាច់មុខដែរ។

លោកស្រីនិយាយថា៖ «យើងដឹងថា យើងមិនអាចផ្តេកផ្តួលលើប្រទេសណាមួយទេ។ យើងត្រូវឈរដោយខ្លួនឯង ហើយយើងកម្ពុជាធ្វើពិពិធកម្មដៃគូពាណិជ្ជកម្ម ហើយកម្ពុជាស្វាគមន៍រាល់ប្រទេសជាដៃគូទាំងអស់មិនថា អាមេរិក ចិន កាណាដា រដ្ឋអាស៊ាន អឺរ៉ុប ឬអាហ្វ្រិកឡើយ»។

តំណាងក្រសួងពាណិជ្ជកម្មរូបនេះទទួលស្គាល់ថា វាមានកំណើនវិនិយោគបរទេសពីចិនមែននៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ប៉ុន្តែប្រទេសផ្សេងទៀតក៏ចាប់ផ្តើមមកបណ្តាក់ទុនរកស៊ីនៅកម្ពុជាដូចគ្នាដោយសារ ស្ថិរភាពសេដ្ឋកិច្ច ការបើកចំហរនៃសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថានសង្គមដែលគាំទ្រវិនិយោគទុនបរទេស។

«ឥឡូវនេះមានក្រុមហ៊ុនជប៉ុនកាន់តែច្រើន និងបណ្តាប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់អាស៊ានផងនាំគ្នាមកបណ្តាក់ទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ ត្រង់ចំណុចនេះ ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងរហ័សពេកដែលត្រូវសន្និដ្ឋានថា ភាពតានតឹងក្នុងជម្លោះពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាមេរិកជំរុញឲ្យមានកំណើនក្រុមហ៊ុនចិនមកបណ្តាក់ទុនរកស៊ីនៅកម្ពុជា»។ លោកស្រី កំរងបញ្ជាក់បែបនេះ។

យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រី Yong Sarah Zhou តំណាង IMF ប្រចាំកម្ពុជាយល់ស្របនឹងក្តីបារម្ភរបស់តំណាងស្ថានទូតអាមេរិកថា បើសិនជាសេដ្ឋកិច្ចចិនថមថយសន្ទុះ ប្រទេសជាច្រើនលើលោកនឹងរងគ្រោះមិនត្រឹមតែកម្ពុជាមួយទេ។ លោកស្រីចង់ឃើញកម្ពុជាបន្តបើកចំហរ និងបង្កើតដៃគូឲ្យកាន់តែច្រើន មិនមែនចាំបាច់ពឹងផ្អែកតែលើប្រទេសណាមួយឡើយ។

«វាជារឿងធម្មតាទេដែលមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទីពីរ និងមានចំណែក ៣០ភាគរយក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឲ្យលូតលាស់ដូចចិនមានបញ្ហាប្រឈម ប្រទេសជាច្រើនរងគ្រោះមិនត្រឹមតែកម្ពុជាទេ»។ លោកស្រីនិយាយបែបនេះ។

យ៉ាងណាមិញ លោកស្រី ប្រមើលឃើញថាចំនុចដែលកម្ពុជាត្រូវបារម្ភមានច្រើនបច្ចុប្បន្នក្រៅតែពីផលប៉ះពាល់ចេញមុខពីការថយចុះនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ក្នុងនោះមានបញ្ហាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» (EBA)របស់សហភាពអឺរ៉ុបជាដើម។

ក្នុងឱកាសនោះដែរ លោកស្រីបានឆ្លៀតរម្លឹកថា ការកើតឡើងនៃសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរវាងអាមេរិក និងចិន ជាអ្វីដែលគ្រប់គ្នាមិនចង់ឃើញឡើយ ប៉ុន្តែវាបានចាប់ផ្តើមដោយសារអាមេរិកដាក់ដំឡើងពន្ធលើផលិតដែកថែប និងអាលុយមីញ៉ូមបូកផ្សំនឹងការកើនឡើងនៃចលនាគាំពារនិយម ចលនាប្រឆាំងសាកលភារូបនីយកម្ម និងចលនាប្រជាឧបាយ។ ប៉ុន្តែជារួមក្នុងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មនេះ គ្មានអ្នកណាឈ្នះនោះឡើយ ហើយផលប៉ះពាល់វិញគឺធំធេង។

-ការលូតលាស់និរន្តរភាពកម្ពុជាត្រូវជំរុញការនាំចេញផលិតផលទំនិញកម្មន្តសាល

ក្នុងវេទិកាពិភាក្សានេះ ក្រៅពីជជែកពីផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានឡើងតាមរយៈភាពតានតឹងនៃទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាមេរិកលើកម្ពុជា វាគ្មិនក៏ជជែកគ្នាពីការធ្វើពិពិធកម្មផលិតផលសម្រាប់នាំចេញនៅកម្ពុជាផងដែរ។

លោកបណ្ឌិត សុក ស៊ីផាន់ណា ជឿជាក់ថា ការធ្វើពិពិធកម្មដៃគូពាណិជ្ជកម្មតែម្យ៉ាងមិនគ្រប់គ្រាន់ឡើយ កម្ពុជាត្រូវការពិពិធកម្មផលិតផលក្នុងស្រុកដើម្បីនាំចេញទៅក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ។ បច្ចេកវិទ្យាកាន់តែសម្បូរបែប កម្ពុជាត្រូវទាញប្រយោជន៍ពីវាដើម្បីជំរុញការនាំចេញផលិតផល។

លោកស្រី Sarah Zhou ឯកភាពថា កម្ពុជាត្រូវចាប់ផ្តើមងាកចេញពីការពឹងផ្អែកលើតែផលិតផលវាយនភណ្ឌមួយមុខ ដ្បិតកម្ពុជាផ្តេកផ្តួលលើវិស័យនេះអស់ជាង២ទសវត្សរ៍ហើយ។ លោកស្រីបន្ត វាជារឿងមិនអាចប្រកែកបានឡើយដែលថា រាល់ប្រទេសទាំងអស់ចាប់ផ្តើមដោយការនាំចេញផលិតវាយនភណ្ឌទាំងវៀតណាម ថៃ ម៉ាឡេស៊ី ឬក៏ចិន និងជប៉ុន ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាកត្តាជំរុញដែលល្អ និងនិរន្តរភាពទេ។ វិស័យអចលទ្រព្យនិងសំណង់ក៏ជាវិស័យដែលគ្មាននិរន្តរភាពដូចគ្នា។

សម្រាប់លោកស្រីផ្ទាល់ កម្ពុជាត្រូវរកវិធានការដើម្បីជំរុញការធ្វើពិពិធកម្មផលិតផលកម្មន្តសាល (manufacturing products) ឲ្យបានខ្លាំងក្លា ដូចប្រទេសជិតខាងវៀតណាមដើម្បីការលូតលាស់ដែលមាននិរន្តរភាព។ ក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ការជំរុញផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាទំនើបមិនមែនជាលក្ខខណ្ឌសមស្របសម្រាប់កម្ពុជានៅឡើយដោយសារមានកម្រិតធនធានមនុស្សក្នុងស្រុក។

ជុំវិញការជំរុញពិពិធកម្មផលិតផលកម្មន្តសាល លោកស្រី កំរង បានបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលផ្តោតលើការគាំទ្រក្រុមហ៊ុនឯកជន និងសហគ្រាសដើម្បីជំរុញការផលិតសម្ភារសម្រាប់នាំចេញ រួមទាំងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិច ចំណីអាហារ ដំឡើងរថយន្ត រួមជាមួយការកសាងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល។ អ្វីដែលសំខាន់ បើតាមលោកស្រី កម្ពុជានឹងមានគោលនយោបាយ និងច្បាប់ថ្មីជាច្រើនដើម្បីគាំទ្រជំនួញនិងការផលិតដូចជា ការដាក់ចេញមូលនិធិគាំទ្រសហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម និងក្រុមហ៊ុន Startups រួមជាមួយច្បាប់វិនិយោគ, ច្បាប់ការពារអ្នកប្រើប្រាស់ និងច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មផងដែរ៕