លិខិតមិត្តអ្នកអាន៖ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០មេសាឆ្នាំ ២០១៩នេះ លោក ហ៊ុន ម៉ានី កូនប្រុសពៅរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ចេញប្រតិកម្មតាមរយៈគណនីហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួន តបទៅនឹង គណនីឈ្មោះ សោ ចាន់ដេត (Sor Chandeth) ដែលបានបង្ហោះរូបថតលោកអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន និង លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទន្ទឹមគ្នា និងបានសរសេរឃ្លាមួយយ៉ាងខ្លីនៅពីលើរូបថតទាំងពីរថា «វាសនាត្រូវជួបគ្នា»។ លោក សោ ចាន់ដេត ត្រូវបានគេស្គាល់ថា គឺជាអតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី ដែលទើបតែជាប់បណ្តឹងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីពីបទប្រមាថ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
ខ្ញុំឈ្មោះវិច្ឆិកា គ្រាន់តែជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយរូបដែលចង់ឃើញការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជាតាមបែបស៊ីវិល័យ និងថ្លៃថ្នូរ ដើម្បីអនាគតរបស់កូនៗ និងចៅៗរបស់ខ្ញុំបន្តទៀត។
ខ្ញុំបានឃើញសំណេរបែបមិនសប្បាយចិត្តរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ានី តបទៅគណនីហ្វេសប៊ុកលោក សោ ចាន់ដេត ដែលបានប្រមាថអាយុជីវិតរបស់មេដឹកនាំកំពូល។ ខ្ញុំមិនស្គាល់លោក ហ៊ុន ម៉ានី ហើយខ្ញុំក៏ពុំស្គាល់លោក សោ ចាន់ដេត ដែរ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមចូលរួមបញ្ចេញមតិ ក្នុងនាមខ្ញុំជាពលរដ្ឋម្នាក់។
កម្ពុជា បើទោះជាមិនទាន់រីកចម្រើន ស៊ីវិល័យ ទំនើបខ្លាំងក្លាយ៉ាងក៏ដោយ តែពលរដ្ឋកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នបានរៀនសូត្រទទួលចំណេះដឹងច្រើន ចេះពិចារណា ចេះវិនិច្ឆ័យថា តើអ្នកនយោបាយណា ឬអ្នកដឹកនាំណាមានសមត្ថភាព និងមិនមែនធ្វើប្រជាភិថុតនោះ ? ខ្ញុំហ៊ានអះអាងថា ពលរដ្ឋខ្មែរមិនទទួលយកអ្នកនយោបាយដែលប្រើស្នៀតចាស់ ជេរប្រមាថគ្នា ដូចកាលពី២០ឆ្នាំមុននោះឡើយ។
សម្រាប់ខ្ញុំ មានទិដ្ឋភាពបីដែលយើងអាចលើកលើប្រធានបទនៃការជេរប្រមាថបែបនេះមកជជែកគ្នា។ គឺទិដ្ឋភាពវប្បធម៌ ទិដ្ឋភាពច្បាប់ និងទិដ្ឋភាពនយោបាយ។
ទិដ្ឋភាពវប្បធម៌៖ ការប្រមាថ គឺជាធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ មើលងាយអ្នកដទៃ។ គ្មានអ្នកណាអាចទ្រាំទទួលយកការជេរប្រមាថអាយុជីវិតខ្លួន ឬជីវិតឪពុកម្តាយនោះឡើយ។ បុគ្គលដែលប្រមាថអ្នកដទៃ មិនដែលទទួលបានស្រឡាញ់ពីសង្គមឡើយ។ គឺមានតែសង្គមតិះដៀល រិះគន់ និងមិនផ្តល់តម្លៃឡើយ។ អ្នកដែលប្រមាថអ្នកដទៃជាសាធារណៈ គឺបីដូចជាធ្វើឱ្យខ្លួនឯងបាត់បង់តម្លៃដូច្នោះដែរ។
ទិដ្ឋភាពច្បាប់៖ ការជេរប្រមាថត្រូវបានឱ្យនិយមន័យនៅក្នុងមាត្រា៣០៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលសរសេរថា៖ គ្រប់ពាក្យប្រមាថ គ្រប់ពាក្យមើលងាយ ឬគ្រប់ពាក្យទ្រគោះ ដែលគ្មានការទម្លាក់កំហុសទៅលើអំពើណាមួយ។ មាត្រានេះចែងទៀតថា៖ ត្រូវពិន័យជាប្រាក់ពី១សែន ទៅ១០លានរៀល សម្រាប់បទជេរប្រមាថដែលប្រព្រឹត្តិឡើងតាមមធ្យោបាយណាមួយដូចតទៅ៖ ១- តាមពាក្យសំដី ទោះជាប្រភេទណាក៏ដោយដែលបញ្ចេញនៅទីសាធារណៈ ឬនៅក្នុងពេលប្រជុំសាធារណៈ។ ២- តាមលិខិត ឬគំនូរ ទោះជាប្រភេទណាក៏ដោយ ដែលផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងចំណោមសាធារណជន ឬដាក់តាំងឱ្យសាធារណជនមើល។ និងទី៣- តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍សោតទស្សន៍សម្រាប់សាធារណជន។
ទិដ្ឋភាពនយោបាយ៖ ចំណុចនេះសំខាន់ណាស់។ អ្នកនយោបាយត្រូវចាប់អារម្មណ៍ថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាចេះដឹងច្រើនណាស់។ ពលរដ្ឋខ្មែរ មិនទទួលយកអ្នកនយោបាយ ដែលចេះតែជេរប្រមាថគ្នា ដោយគ្មានភាពចាស់ទុំនោះឡើយ។ ចំណេះដឹងពលរដ្ឋកាន់តែខ្ពស់ អ្នកនយោបាយក៏ត្រូវប្រកាន់ឥរិយាបទ និងមានសីលធម៌កាន់តែខ្ពស់ដែរ។ ជាអ្នកនយោបាយ ក៏ត្រូវយល់ដឹងថា ការជេរប្រមាថជាសាធារណៈ គឺជាបទល្មើស ហើយការជេរប្រមាថ គឺមិនមែនជាការបញ្ចេញមតិឡើយ។ ភាពចាស់ទុំរបស់អ្នកនយោបាយ គឺជាក្តីសង្ឃឹមរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរទំនើប និងជាក្តីសង្ឃឹមរបស់កម្ពុជាដែលមានយុវជន និងពលរដ្ឋវ័យក្មេងលើស៥០ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុប។
ដល់ពេលហើយសម្រាប់អ្នកនយោបាយកម្ពុជាដែលត្រូវធ្វើជាគំរូល្អសម្រាប់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវបង្រៀនពលរដ្ឋខ្លួនបន្ថែមទៀតថា ការចោទប្រកាន់ ការប្រមាថ ការបរិហារកេរ្តិ៍ គឺមិនមែនជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិឡើយ។
សូមបង្ហាញពីរបៀបធ្វើនយោបាយបែបថ្លៃថ្នូរ ឈ្លោះជាគំនិត ដោយមិនជេរប្រទេចផ្តាសាឱ្យគេវិនាសហិនហោច៕