ភ្នំពេញ៖ អ្នកទស្សនាគ្រាន់តែជាវបណ្ណគាំទ្រសិល្បៈបុរាណ របស់សមាគមសិល្បករគោកធ្លោក ១សន្លឹកតម្លៃ៣០ដុល្លារ នោះគេអាចនាំគ្រួសារទាំងមូលទៅមើលការសម្ដែងពេញមួយឆ្នាំ។ បើសិនជាការជាវបណ្ណសមាជិកគាំទ្រសិល្បៈបុរាណកើនដល់មួយពាន់សន្លឹក នោះសមាគមនិងបើកបង្រៀនភ្លេងបុរាណ និងជំនាញសិល្បៈផ្សេងៗទៀតដល់អ្នកគាំទ្រដោយមិនគិតថ្លៃ។
គំនិតបំផុសឱ្យមានការរួមចំណែកគាំទ្រសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ និងបណ្ដុះចំណូលចិត្តកូនចៅជំនាន់ក្រោយឱ្យស្រឡាញ់សិល្បៈបុរាណខ្មែរនេះ លើកឡើងដោយលោក ភឿង កុម្ភៈ ប្រធានសមាគមសិល្បករគោកធ្លោក។
តទៅនេះសូមអញ្ជើញស្ដាប់បទយកការណ៍ ពីដើមហេតុក្នុងការបំផុសគំនិតគាំទ្រសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ ដែលរៀបចំដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ ៖
«គាត់ជាវកាតអ្នកគាំទ្រសិល្បៈបុរាណខ្មែរ ជាវិភាគទានមួយឆ្នាំ៣០ដុល្លារ នោះមួយគ្រួសារគាត់មកមើលសេរី។ មួយឆ្នាំយើងលេង១០រឿងឯណោះ។ ហើយបន្តិចទៀតមួយសប្ដាហ៍លេងដល់ទៅ៣ថ្ងៃ។ ៣០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ យើងគិតទៅមួយខែមិនដល់៣ដុល្លារផងហ្នឹង»។ នេះគឺជាសម្ដីរបស់លោក ភឿង កុម្ភៈ ប្រធានសមាគមសិល្បករគោកធ្លោក ។
មិនត្រឹមតែអាចនាំគ្រួសារទាំងមូលទៅមើលការសម្ដែងនៅសមាគមសិល្បករគោកធ្លោកប៉ុណ្ណោះទេ តែបើអ្នកជាវបណ្ណនេះមិនទាន់រៀបអាពាពិពាហ៍ ឬគ្រួសារនៅខេត្តមិនមានពេលមកមើល ពួកគេអាចនាំមិត្ត២នាក់ទៅទស្សនាបាន។ លោក កុម្ភៈ បន្ថែម ៖«គាត់មិនទាន់រៀបការគាត់អាចនាំឪពុកម្ដាយបងប្អូនបង្កើតមើលបានមួយគ្រួសារ។ តែបើគាត់ចង់អញ្ជើញមិត្តភក្ដិវិញគឺបាន២នាក់ មកមើលសេរីក្នុងមួយឆ្នាំ»។
កម្មវិធីជាវបណ្ណនេះអាចនិយាយបានថាជាចំណែកមួយជួយបញ្ជ្រាបសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិជាប្រព័ន្ធ ទៅប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូប។ ទោះជាយ៉ាងណាកម្មវិធីនេះ លេចចេញជារូបរាងឡើងក៏ដោយសារ៖«យើងចាប់ផ្ដើមសម្ដែងមួយខែហ្នឹង ថ្ងៃដែលមិនលក់សំបុត្រមនុស្សមកមើលពេញរោង តែដល់យើងលក់សំបុត្រ តម្លៃតែ១២,០០០ រៀល ឃើញមនុស្សមិនសូវមក។ ខ្ញុំបែរមកដាក់ធុងចូលរួមវិភាគទានវិញ។ ក្មេងៗនិស្សិតភាគច្រើនខ្ញុំហៅឱ្យចូលមើលមិនឱ្យបង់ប្រាក់អ្វីទេ»។
ដោយមើលឃើញថាការដាក់ធុងមូលនិធិមិនមែនជាដំណើររឹងមាំសម្រាប់ជីវិតសិល្បៈបុរាណជាតិ ទើបបានជាលោក ភឿង កុម្ភៈ ប្រធានសមាគមសិល្បករគោកធ្លោក បង្កើតបណ្ណគាំទ្រសិល្បៈបុរាណនេះ ៖«នាំគ្នាមើលបែបហ្នឹងទៅ ធ្វើឱ្យសិល្បៈបុរាណលែងស្លាប់ហើយ។ រាល់ថ្ងៃនេះមិនស្លាប់ទេ តែរស់ទាំងត្រដរ មិនមានសុខភាពមាំមួនទេ។ ដូច្នេះដើម្បីឱ្យរស់ឪពុកម្ដាយហ្នឹងឯង គាត់ជំរុញគាំទ្រ»។
អង្គុយទស្សនាការសម្ដែងល្ខោនស្បែកធំនៅក្នុងរោង ស្ថិតក្នុងបរិវេណបណ្ណាល័យជាតិ កញ្ញា ផៃ សុនីតា ថាបើសិនជាគេមិនមកទស្សនាព្រោះមិនដឹងដំណឹង នោះមិនជាបញ្ហាឡើយ តែបើដឹងហើយបែរជាមិនមក គឺជារឿងគួរឱ្យសង្វេគ។ កញ្ញានិយាយទាំងសោកស្ដាយ ៖«គាត់មិនបានមកដោយសារមិនដឹងគឺអត់បញ្ហាទេ តែបើគាត់ដឹងថាមានកម្មវិធីលេងបែបហ្នឹងហើយគាត់មិនមក ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាមិនសប្បាយចិត្តខ្លាំង។ ឥឡូវចាំតែពេលបាត់បានយើងចាប់ផ្ដើមថែវប្បធម៌។ មួយទៀតឱ្យតែលេងកម្មវិធីបែបហ្នឹង អត់សូវមានអ្នកមើលច្រើនទេ។ ចំពោះខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ពិបាកចិត្តខ្លាំងមែនទែន ក្នុងការដែលប្រជាជនខ្មែរ ក៏ដូចជាក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ គាត់មិនគាំទ្រសិល្បៈខ្មែរយើង»។
ទោះជាយ៉ាងណាលោក ស៊ំ ស៊ីធឿន ជាសិល្បករដែលចូលសិល្បៈតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥ ថាទោះបីជាអ្នកទស្សនាមានតែម្នាក់ ក៏បេះដូងសិល្បករនៅតែសប្បាយចិត្តក្នុងការសម្ដែង ៖«សម្រាប់ខ្ញុំអ្នកមើលតិចច្រើនមិនមានបញ្ហាទេ សំខាន់យើងចង់ផ្សព្វផ្សាយ អ្វីដែលជាសិល្បៈវប្បធម៌បុរាណ។ ឥឡូវមានសកម្មភាពបណ្ដើរៗហើយ គេមកមើលច្រើនដែរ តែថ្ងៃនេះដោយសារសិស្សសម្រាករៀនផង ទើបមានអ្នកមើលតិច។ យើងជាសិល្បករ ភ្ញៀវម្នាក់ក៏យើងត្រូវសម្ដែងឱ្យគេមើលដែរ។ យើងសង្ឃឹមថាថ្ងៃបន្តបន្ទាប់នឹងមានអ្នកមកមើលច្រើន»។
ថ្វីដ្បិតមិនសូវបានទស្សនាសិល្បៈបុរាណច្រើនក្ដី តែនារីមកពីខេត្តបាត់ដំបងវ័យ២៦ឆ្នាំ រូបនេះ បង្ហាញអារម្មណ៍រំភើបរបស់ខ្លួនតាមរយៈសម្ដី៖«ខ្ញុំធ្លាប់មើលល្ខោនធំៗគេសម្ដែងនៅចតុមុខ។ ពេលហ្នឹងខ្ញុំរំភើបខ្លាំងមែនទែន សូម្បីតែទៅបន្ទប់ទឹក ក៏ខ្ញុំមិនចង់ហ៊ានទៅដែរ ព្រោះខ្លាចបាត់ផ្នែកណាមួយ។ ពេលនោះក៏ជាលើកដំបូងដែរ ដែលខ្ញុំបានមើលព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ធំ។ កាលហ្នឹងមានរបាំ ទេពមនោរម្យ មានរាមកេរ្តិ៍ មានច្រើនកម្មវិធីណាស់ ឡើងជិត២ម៉ោង ខ្ញុំមិនចង់ហ៊ានងើបពីកៅអីទេ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តខ្លាំង»។
ដើម្បីតបស្នងទឹកចិត្តអ្នកទស្សនា ទោះសិល្បករតិចក្ដី តែលោក ស៊ីធឿន ខំសម្ដែងបន្ថែមជំនួយឱ្យតួអវត្តមានទាំងញើសហូរជោគអាវដូចទើបនឹងងូតទឹករួចដូច្នោះដែរ៖«ថ្ងៃនេះមិត្តរួមក្រុមគេរវល់ពីរនាក់ យើងសម្ដែងអំបាញ់មិញនេះគឺរត់ទាំងអស់គ្នាតែម្ដង សូម្បីខ្ញុំកាន់រូប៧ទៅ៨រូបដែរក្នុងម្នាក់។ រូបត្លុកអំបាញ់មិញហ្នឹងតាមពិតត្រូវចេញទាំងអស់គ្នា ប៉ុន្តែដោយសារខ្ញុំត្រូវលើករូបព្រះរាជរថមុនគេ ក៏ត្រូវលួចបន្តិចដើម្បីរត់ទៅចាប់រូបហ្នឹងឱ្យហើយ ហើយអ្នកក្រោយរត់ទៅចាប់រូបហនុមាន និងរូបផ្សេងទៀត។ មិនសូវលំបាកប៉ុន្មានទេ ឱ្យតែចាំសាច់រឿង នឹងតួអង្គនីមួយៗ ហើយយើងបែបចែកគ្នាកាន់»។
ពីដើមឡើយសមាគមសិល្បករគោកធ្លោក ដាក់គោលដៅផ្សព្វផ្សាយសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិទៅតាមបណ្ដាខេត្តទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីបញ្ជ្រាបដល់អ្នកនៅតាមជនបទ៖«ពីដំបូងទីយើងបង្កើតសមាគមនេះឡើងដើម្បីដើរផ្សព្វផ្សាយទម្រង់សិល្បៈបុរាណខ្មែរនៅតាមជនបទទេ។ ភ្នំពេញមិនមែនជាកន្លែងដែលយើងចាប់អារម្មណ៍ប៉ុន្មានទេ ព្រោះយើងចង់ផ្ដល់សកម្មភាពសិល្បៈវប្បធម៌ ទៅដល់អ្នកនៅតាមជនបទ ដែលគាត់មិនសូវបានសប្បាយ។ យើងចង់ឱ្យគាត់បានស្គាល់ទម្រង់សិល្បៈខ្មែរចាស់ៗ ដែលជិតបាត់បង់ទៅផង»។
ទឹកចិត្តស្រឡាញ់តែមួយមុខមិនគ្រប់គ្រាន់ឡើយសម្រាប់សិល្បករ តែថវិកាជាកត្តាដ៏ចំបាច់មួយសម្រាប់ក្រពះ៖« យើងសុំមូលនិធិនៅស្រុកខ្មែរពិបាកណាស់។ ពីដំបូងយើងសុំពីអាមេរិក ក្រោយមកពីប្រទេសបារាំង ដែលសុទ្ធតែជាមិត្តខ្ញុំដែរទេ ដែលគេជួយខ្លះៗ។ ទៅសម្ដែងតាមខេត្តសិល្បករយើងផ្ដល់ប្រាក់កម្រៃជូនគាត់ ហើយអ្នកដឹកនាំសមាគមហ្នឹងសុទ្ធតែជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាំងអស់ ផ្នែករដ្ឋបាល ផ្នែកគ្រប់គ្រង ដូចខ្ញុំអីមានតែមួយខែចំណាយប្រាក់ផ្ទាល់ខ្លួន យ៉ាងណា៤រយទៅ៥រយដុល្លារដែរ»។
ក្នុងទឹកមុខស្រងូត សុនីតា សុំឱ្យជនរួមជាតិខ្មែរគាំទ្រទាំងសិល្បៈបុរាណនិងសម័យ៖«មិនមែនឱ្យគាត់គាំទ្រសិល្បៈបុរាណអត់សម័យទេ គាត់អាចគាំទ្រទាំងពីរបាន តែកុំគាំទ្រសម័យភ្លេចបុរាណ។ សិល្បៈបុរាណខ្មែរបង្ហាញពីភាពទន់ភ្លន់ សុភាពរាបសា។ មិនមែនមានតែប្រទេសយើងទេ ដែលអាចលេងល្ខោន និងធ្វើកម្មវិធីបែបហ្នឹងបាន សូម្បីតែប្រទេសជិតខាងក៏គេធ្ចើបានដែរ ។ ដូច្នេះខ្ញុំមិនចង់ឱ្យអ្វីដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ ធ្លាក់ទៅក្នុងដៃប្រទេសគេ ហើយបានយើងមកស្ដាយក្រោយទេ»។
លោក កុម្ភៈ បានរៀបរាប់ពីទម្រង់សិល្បៈដែលសមាគមសម្ដែងយ៉ាងដូច្នេះ ៖«ក្នុងកម្មវិធី៦ខែដំបូងនេះយើងបង្ហាញ៤ទម្រង់ មានល្ខោនស្បែកតូច ស្បែកធំ យីកេដំកង់ និងល្ខោនចម្រុះ។ គោលបំណងធំរបស់ខ្ញុំ គឺចង់បង្កើតទម្លាប់ថ្មីមួយទៅដល់ឪពុកម្ដាយ ជាពិសេសមនុស្សនៅវ័យកណ្ដាល ឱ្យគាត់ទម្លាប់នាំកូនមកមើលសិល្បៈបុរាណ ព្រោះនេះជាផ្នែកមួយនៃអត្តសញ្ញាណជាតិដែរ។ ពេលមកមើលកូនគាត់សប្បាយ។ កូនក្មេងគាត់ដក់អារម្មណ៍ ពេលគាត់ចាស់ទៅគាត់មានប្រពន្ធមានកូន គឺគាត់នឹងផ្ដល់ទម្លាប់ហ្នឹងទៅដល់កូនគាត់ទៀត»។
សម្រាប់ម៉ោងសម្ដែងលោកបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះ ៖«ចាប់ផ្ដើមដំបូងនេះយើងសម្ដែងតែល្ងាចថ្ងៃសុក្រនិងល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យ ពីម៉ោង៦កន្លះ ដល់ម៉ោង៧កន្លះ។ ចាប់ពីខែមិថុនាទៅ យើងសម្ដែង៣ថ្ងៃក្នុងមួយសប្ដាហ៍ យើងថែមថ្ងៃពុធមួយទៀត ហើយរឿងកាន់តែច្រើនទៅៗ»។
លោកបន្ថែម ៖«ចាប់ពីខែ៩ទៅយើងថែល្ខោនប៉ាមោយទៃមួយទៀត។ បើយើងមើលតាមទម្រង់សិល្បៈនេះ លក្ខណៈពាក់កណ្ដាលបុរាណពាក់កណ្ដាលសម័យ ឆ្លុះតាមតថភាពសង្គម។ ក្នុងសាច់រឿងហ្នឹងបើគាត់ជាអ្នកស្រែចម្ការ ស្លៀកពាក់លក្ខណៈអ្នកស្រែ បើគាត់ជាអ្នកស៊ីវីឡៃ គេស្លៀកពាក់តាមហ្នឹង បើជាស្តេចទ្រង់គ្រឿង ជាស្តេច។ ចំណែកភ្លេងមានបុរាណផងនិងសម័យផង អាស្រ័យទៅតាមសាច់រឿង»។
ប្រធានសមាគមរូបនេះបញ្ជាក់ពីគម្រោងទៅថ្ងៃអនាគត ប្រសិនបើដំណើរការបណ្ណគាំទ្រសិល្បៈបុរាណដើរ ៖«ពេលមានអ្នកជាវកាតគាំទ្រសិល្បៈបុរាណខ្មែរចាប់ពី៥០០នាក់ឡើងទៅ ខ្ញុំបើកឱ្យនិស្សិតទូទាំងប្រទេសជាពិសេសក្រុងភ្នំពេញគាត់មកមើលសេរីដោយមិនគិតថ្លៃ។ បើមានអ្នកគាំទ្រឡើងដល់១,០០០នាក់ បានន័យថាមនុស្ស១,០០០នាក់ជាវកាត គឺយើងបើកកម្មវិធីបង្រៀនភ្លេងដល់កូនរបស់គាត់។ គាត់អាចរៀនធ្វើឧបករណ៍ភ្លេង ឬរៀនភ្លេងបុរាណខ្មែរ ឬរៀនគូរគំនូរក៏បាន ព្រោះនៅទីនេះយើងមានទាំងគ្រូភ្លេង គ្រូគំនូរ និងគ្រូចម្លាក់»៕