ជាតិ
១៥ ភាគរយនៃផ្ទៃបឹងទន្លេសាប ត្រូវបានរក្សាទុកជាតំបន់បម្រុងទុកក្នុងរដូវប្រាំង
សកម្មភាពនៃការនេសាទដើម្បីសិក្សាផ្នែកវិសាស្ត្រមួយ នៅក្នុងតំបន់អភិរក្សមួយក្នុងបឹងទន្លេសាប ។ រូបភាព៖ ឈុត ឈាណា / អច្ឆរិយភាពនៃទន្លេមេគង្គ
×![]()
ទន្លេសាប គឺជាបឹងដ៏ធំជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជាជម្រកត្រីទឹកសាបដ៏ច្រើនបំផុតលើពិភពលោក។ តភ្ជាប់ទៅទន្លេមេគង្គ ដោយឆ្លងកាត់តាមទន្លេសាប ជាប្រព័ន្ធទឹកជំនន់គួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយ។ បន្ទាប់ពីមានភ្លៀងមូសុងរដូវរវស្សាប្រចាំឆ្នាំ ដែលចាប់ផ្តើមរវាងខែមិថុនា បឹងទន្លេសាបបានពង្រីកវិសាលភាព ៦ដងធំជាងធម្មតា មុននឹងស្រកចុះវិញក្នុងរដូវប្រាំង។
យ៉ាងហោចណាស់ មានត្រីចំនួន ៥០០០០០ តោន ដែលត្រូវបានចាប់ពីបឹងទន្លេសាបជារៀងរាល់ឆ្នាំ ច្រើនជាងត្រីដែលចាប់បានពីទន្លេ និងបឹងនៅអាមេរិកខាងជើងរួមបញ្ចូលគ្នា ដែលវាបានចិញ្ចឹមប្រជាជនកម្ពុជារាប់លាននាក់។ ប៉ុន្តែ សម្ពាធនៃនេសាទដ៏ខ្លាំងក្លានៅក្នុងបឹងនេះ ស្ទើរតែបានបំផ្លាញចោលអស់នូវដង់ស៊ីតេត្រីទំហំធម្យម និងត្រីធំៗ ជាច្រើន ដូចជាត្រីរាជ ដែលរងគ្រោះជិតផុតពូជ ដែល បច្ចុប្បន្នវាបានកាន់កាប់កំណត់ត្រាត្រីទឹកសាបធំបំផុតនៅលើផែនដី។
កាលពីព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍ ដ៏ក្តៅគគុក កាលពីខែមុន នៅក្នុងរដូវប្រាំងដ៏ហូតហែង និងកម្រិតទឹកស្រកចុះទាប លោកបណ្ឌិត ហូហ្គេន បានចូលរួមជាគណៈប្រតិភូមន្ត្រីជលផលកម្ពុជា បានទៅទស្សនាតំបន់អភិរក្សមួយចំនួន ដែលបានបង្កើតឡើងនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប។ ប្រហែល ១៥ ភាគរយនៃផ្ទៃរបស់បឹងទន្លេសាប ក្នុងរដូវប្រាំងត្រូវបានរក្សាទុកជាតំបន់បម្រុងទុក ដែលមានទំហំ និងរូបរាងខុសៗគ្នា។ នៅខាងក្នុងតំបន់បម្រុងទុក មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតិឲ្យមានការនេសាទទេ លើកលែងតែការនេសាទដើម្បីសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ។
នៅក្នុងថ្ងៃនោះដែរ មានការអូសអួនចាប់ត្រីដើម្បីពិសោធន៍ នៅតំបន់បម្រុងទុកមួយ នៅក្នុងបឹងទន្លេសាប ដើម្បីការវាស់ស្ទង់ពីដង់ស៊ីតេត្រីនៅទីនោះ។ ឆ្លងកាត់ព្រំប្រទល់ដែលសង់ពីឈើ នៃតំបន់បម្រុងទុក គណៈប្រតិភូបានមកដល់ខណៈដែលអ្នកនេសាទកំពុងចាប់ទាញសាច់អួនដ៏ធំ ដែលពោរពេញទៅដោយប្រភេទត្រីឥតស្រកា និងត្រីមានស្រកាជាច្រើន។ នៅពេលដែលអ្នកនេសាទកំពុងទាញអួនឡើង ត្រីលោតធ្វើឲ្យទឹកកញ្ជ្រោលឡើងដូចបាយពុះ។
ពេលនោះត្រីសណ្តាយ ដែលជាប្រភេទត្រីឥតស្រកាមួយក្បាល មានប្រវែងប្រហែលជាង ១ម៉ែត្រ បានលោតចេញពីផ្ទៃទឹកបឹងចូលទៅក្នុងទូករបស់លោក ហូហ្គេន ដែលស្ទើរតែបុកគាត់ទៅហើយនោះ ត្រូវបានលោកប្រធានរដ្ឋបាលជលផលកម្ពុជា ឯកឧត្តម អេង ជាសាន ឲ្យលែងវាចូលទៅក្នុងទឹកវិញ ព្រោះខ្លាចត្រីវង្វេងវង្វាន់ ឬក៏ងាប់។
ក្រោយមក លោកបណ្ឌិត ហូហ្គេន បាននិយាយថា ដង់ស៊ីតេត្រីនៅក្នុងតំបន់បម្រុងទុកនេះ «ស្ទើរតែបុកខ្ញុំទម្លាក់ទឹកទៅហើយ»។ ត្រីដ៏ធំនោះ ត្រូវបានចាប់ដើម្បីបង្ហាញ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ទីជម្រកទាំងនេះ មានសក្តានុពលក្នុងការការពារត្រីធំៗ ដែលភាគច្រើនបានបាត់បង់ពីតំបន់ផ្សេងៗទៀត នៅក្នុងបឹងទន្លេសាបនេះ»។
យោងតាមការស្រាវជ្រាវថ្មីបានឱ្យដឹងថា តំបន់បម្រុងទុកនេះ អាចជម្រុញវិស័យជលផល ក៏អាចជួយដល់ប្រជាជនជាង ១.២ លាននាក់នៅក្នុងតំបន់បឹងទន្លេសាប ដែលពឹងផ្អែកលើការនេសាទត្រី សម្រាប់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ។ ការសិក្សាថ្មីមួយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តី គំរូអេកូឡូស៊ី Journal Ecological Modeling បានសន្និដ្ឋានថាការការពាររហូតដល់ ៥០ ភាគរយនៃបឹងទន្លេសាប នឹងមានអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងធំធេងដល់វិស័យជលផល ដោយបង្កើតជា «សញ្ញាវិជ្ជមាន» ដែលមានជីវម៉ាស់ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅខាងក្នុងតំបន់ការពារ ដែលបន្ទាប់មករាលដាលចូល ដែននេសាទក្បែរនោះ។
លោក Lee Hannah អ្នកដឹកនាំក្រុមអ្នកនិពន្ធ និងជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាន់ខ្ពស់ផ្នែកជីវវិទ្យា សម្រាប់ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នៅអង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិ បាននិយាយថា៖ «វាអាចជារឿងផ្ទុយទៅវិញ ដែលថា វិធីល្អបំផុតក្នុងការបង្កើនផលចាប់ គឺរឹតបន្តឹងការនេសាទ ប៉ុន្តែស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតនៃការនេសាទ ដែលត្រូវតែខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្ពស់ កាត់បន្ថយការនេសាទ ឬដែននេសាទ ត្រូវធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងទាំងការប្រមូលផល និងប្រាក់ចំណេញ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា នៅតំបន់បិទនេសាទទាំងនោះ អាចធ្វើឲ្យផលចាប់ធ្លាក់ចុះ ដែលអាចជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ខ្លាំងមួយសម្រាប់អ្នកនេសាទដែលចិញ្ចឹមជីវិតដោយការនេសាទ។ លោក Hannah បាននិយាយថា៖ «គ្រួសារ និងសហគមន៍ ដែលពឹងផ្អែកលើត្រីដើម្បីការរស់រានមានជីវិត គឺស្ថិតនៅក្នុងបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ ពួកគេមិនអាចនេសាទត្រីក្នុងកម្រិតតិចតួច នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីទទួលបានត្រីច្រើន នាថ្ងៃអនាគតឡើយ»។ រដ្ឋាភិបាល អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងម្ចាស់ជំនួយនានា ត្រូវតែជួយភ្ជាប់គ្រួសារក្រីក្រ តាមរយៈពេលវេលាល្អប្រសើរ។
បន្ទាប់មក គឺបញ្ហានៃការអនុវត្តច្បាប់។ ក្រុមមន្ត្រីនៅទីនោះបាននិយាយថា ការលុបបំបាត់លួចនេសាទខុសច្បាប់ចេញពីទីជម្រកត្រី នៅក្នុងបឹងទន្លេសាបដ៏ធំនេះ គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ។
លោក ហុក ម៉េងអាន ប្រធានអង្គភាពអនុវត្តច្បាប់ប្រចាំតំបន់ បាននិយាយថា អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទ បានប្រើប្រាស់បំពង់ខ្ទប់សម្លេងម៉ាស៊ីនទូករបស់ពួកគេដើម្បីចូលទៅក្នុងតំបន់បម្រុងទុក ដែលភាគច្រើននៅពេលយប់។ គាត់និយាយថា នៅពេលដែលទឹកបឹងមានកម្រិតទាប អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទ អាចដើរចូលទៅក្នុងតំបន់បម្រុងទុក រាយមងរយៈពេលពីរ-បីម៉ោង ហើយលួចចាកចេញបាត់ទៅ។ នៅក្នុងការប៉ាន់ប្រមាណរបស់គាត់ មន្ត្រីអាចរារាំងអ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសនេសាទបានតែ ៧០ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។
ចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទ ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុមានភាពច្បាស់លាស់។ ការចាប់ត្រីគល់រាំងដែលមានទម្ងន់ប្រហែលជាង ៩០គីឡូក្រាម ឧទាហរណ៍ថា វាអាចមានតម្លៃរហូតដល់ទៅ ១០០០០ ដុល្លារ។ ប៉ុន្តែ ការផ្តន្ទាទោសចំពោះការចាប់ត្រីនេះ ក៏ធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ រួមទាំងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ៥ ឆ្នាំ។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ មានអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេសាទជិត ១០០ នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ត្រូវបានផ្តន្ទាទោស និងបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារ ព្រោះតែការនេសាទខុសច្បាប់ នៅក្នុងតំបន់ជម្រកត្រីទុកពូជ ក្នុងបឹងទន្លេសាប។
ប្រែសម្រួលពី www.nationalgeographic.com
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
