កណ្ដាល៖ មុខរបរចាប់សត្វចង្រិតជារបរបន្ទាប់បន្សំតែពេញនិយម ដែលអាចរកប្រាក់ចំណូលបានគួរសម។ អ្នកភូមិព្រែកដាច់នាខេត្តកណ្ដាលមួយចំនួន បានចាប់អាជីពនេះ ដោយចំណាយដើមតិច តែចំណេញច្រើន ហើយមានទីផ្សារ និងមានរយៈពេលវែងក្នុងការប្រមូលផល។
ចង់ដឹងច្បាស់ពីមុខរបរចាប់សត្វចង្រិត ថាមានដំណើរការបែបណានោះ តទៅនេះសូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបចំដោយកញ្ញ ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖
ម៉ូតូជាច្រើនគ្រឿងបានធ្វើដំណើរបន្តកន្ទុយគ្នា ចេញពីភូមិព្រែកដាក់ ឃុំព្រែកដាច់ ស្រុកលើកដែកខេត្តកណ្ដាល នាម៉ោងប្រមាណ៥កន្លះល្ងាច ឆ្ពោះទៅដីបឹងដែលមានឈ្មោះថា ព្រៃកោះ ដោយស្ថិតនៅខាងក្រោយភូមិ ប្រហែលជិតមួយគីឡូម៉ែត្រ។
ការងារដំបូងរបស់អ្នកចាប់ចង្រិត គឺត្រូវដើរមើលតាបចង្រិត។ តាបចង្រិតនោះ គឺសំដៅលើកន្លែងចាប់ចង្រិត ។ ចំពោះរបៀបចាប់ចង្រិតវិញ គេយកកៅស៊ូដែលមានទទឹងជិត១ម៉ែត្រនិងបណ្ដោយជាង១ម៉ែត្រ ទៅចងភ្ជាប់នឹងបង្គោលឫស្សីពីរដើម ដែលគេដាំលើដី ដោយឃ្លាតពីគ្នាប្រហែលមួយម៉ែត្រកន្លះ ។ ហើយកៅស៊ូនោះ ត្រូវយកក្រាលឲ្យខ្ពស់ពីដីដែលគេបានឈូសរាបស្មើ កម្ពស់ប្រហែលមួយចំអាមរួច សឹមដាក់ទឹកចូលទៅក្នុងកៅស៊ូនោះ។ ជាមួយគ្នាគេចង់អំពូលភ្លើងពណ៌ប្រវែងប្រហែលមួយម៉ែត្រកន្លះ នៅនឹងបង្គោលតាបផ្នែកខាងលើ។ ក្រោយរៀបចំរួចរាល់ គេដើរមើលទឹកនៅក្នុងតាបទាំងនោះ ក្រែងមានខ្វះខាត នឹងបានដាក់បំពេញបន្ថែម ឱ្យបានមុនថ្ងៃលិច។ គេក៏ដើរមើលអំពូលភ្លើងដែរ ក្រែងដាច់ខ្សែភ្ជាប់ចរន្ត។
គ្រាន់តែព្រះអាទិត្យចាប់ផ្ដើមបាត់រូបរាងភ្លាម សំឡេងម៉ាស៊ីនភ្លើងក៏ចាប់ផ្ដើមលាន់ឮរំពង ហើយអំពូលចម្រុះពណ៌ មានទាំងពណ៌ខៀវ លឿង សរ និងក្រហមស្រាល ភ្លឺព្រោងព្រាត ទាំងខ្សែៗ ពេញវាលនិងព្រៃ។
អ្នកប្រកបរបរនេះដឹងយ៉ាងច្បាស់ពីដំណើររបស់សត្វចង្រិត។ ៖«ធ្លាក់សត្វល្អិតមួយសន្ទុះ ទើបមានចង្រិតធ្លាក់»។ នេះជាសំដីរបស់លោក ឃឿន ឌឿន ដែលឆ្លើយប្រាប់ខ្ញុំក្នុងពេលដែលសត្វល្អិតហើរមកប៉ះនឹងកៅស៊ូចាប់ចង្រិតនាម៉ោងជាង៦ល្ងាច។
នៅម៉ោងប្រមាណជា៧យប់លោក ឃឿន ឌឿន ជាមួយនឹងកូនប្រុសម្នាក់ទៀត នៅតែបន្តដើរមើលអំពូលភ្លើងណាដែលដាច់ចរន្ត និងដើរមើលតាមតាបចង្រិត ដើម្បីដឹងថាថ្ងៃនេះមានចង្រិតធ្លាក់ច្រើនឬក៏តិច នៅក្រោមព្រះចន្ទថ្ងៃ៩កើត ដែលមានពពកខ្មៅបាំងបិទពន្លឺនោះ។ ជាធម្មតាបើសិនជាចង្រិតធ្លាក់ច្រើន លោករួមទាំងកូនមិនបានសម្រាន្តឡើយ ពោលគឺពេញមួយយប់នេះ លោក ឌឿន ត្រូវដើរដងចង្រិតចេញពីក្នុងតាប ដើម្បីឱ្យចង្រិតថ្មីដែលមកលេងអំពូលភ្លើងធ្លាក់ចូលទៀត។ តែបើចង្រិតមិនសូវធ្លាក់ទេ លោកមានពេលសម្រាន្តនៅក្នុងរោងចាំចម្ការដែលនៅក្បែរនោះ។
«បើសិនជាចង្រិតធ្លាក់ខ្លាំងត្រូវនៅដើរមើលទល់ភ្លឺ។ ថ្ងៃនេះច្បាស់ជាត្រូវខ្លាំងហើយ ព្រោះមានសត្វកវែងធ្លាក់ខ្លាំង។ សត្វហ្នឹងដូចជាមេគេ វានាំមុខសត្វផ្សេងៗ»។ លោក ឌឿន ពន្យល់ពីការមើលពីដំណើររបស់សត្វចង្រិត។
អំពូលដាក់ចង្រិតដែលមាន៥០អំពូលរបស់លោក ឌឿន ដែលជាកសិករផង ជាជាងសំណង់ផង និងជាអ្នកនេសាទផងនោះ អាចរកប្រាក់បានប្រមាណ៧០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយខែ ក្រោយពីការចំណាយប្រចាំថ្ងៃរួច។ លោកបន្ថែម ៖«ក្នុងមួយខែខ្ញុំអាចនៅសល់ប្រាក់ប្រហែលពី៥០ម៉ឺនរៀលដល់៧០ម៉ឺនរៀល»។
ទើបតែដើរមើលតាបដាក់ចង្រិតរួច លោក ប៉ិច សម្បូរ បានដើរមកអង្គុយក្នុងរោងប្រក់ស័ង្កសីធំល្មមដែលសង់នៅជិតផ្លូវទំនប់ក្បែរមាត់ប្រឡាយ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាពីការដាក់ចង្រិតកាលពីយប់មិញ។ លោក សម្បូរ ដែលអង្គុយនៅលើរោងក្បែរមាត់ប្រឡាយជិតតាបចង្រិតរបស់ខ្លួន បានបង្ហាញពីអារម្មណ៍ស្ដាយក្រោយដូច្នេះថា៖«យប់មិញបើបានដាក់ប្រហែលបាន១០០គីឡូ តែខ្ញុំមិនបានមកដាក់ ព្រោះភ្លៀងដល់កណ្ដាលយប់ទៅហើយ។ ពេលភ្លៀងទើបចង្រិតធ្លាក់ច្រើន»។
ក្នុងអាយុ៥៨ឆ្នាំនេះ លោក សម្បូរ ដាក់អំពូលចាប់ចង្រិតចំនួន៧០អំពូល និងមានម៉ាស៊ីនភ្លើងមួយសម្រាប់ផ្ដល់ចរន្តអគ្គីសនីទៅអំពូលទាំងនោះ។ « អ្នកខ្លះមានម៉ាស៊ីនភ្លើងដល់ទៅ៣ ហើយមានអំពូល១៥០អំពូលឯណោះ»។ នេះជាការបញ្ជាក់បន្ថែមរបស់លោក សម្បូរ។
ក្នុងមួយឆ្នាំលោក សម្បូរ អាចសល់ប្រាក់ប្រមាណជា២ពាន់ដុល្លារ ពីរបរចាប់ចង្រិត ក្រោយពីផាត់ការចំណាយរួច៖«ក្នុងមួយឆ្នាំនៅសល់ប្រហែល១ពាន់ទៅ២ពាន់ដុល្លារដែរ។ របរនេះមិនហត់ទេ ធ្វើទៅតាមកម្លាំងរបស់យើងហ្នឹង។ ខ្ញុំជួលគេឆាយដី បោះកៅស៊ូ រៀបចំចប់សព្វគ្រប់ក្នុង៧០អំពូលអស់តែប្រហែល៣០ម៉ឺន។ ខ្ញុំដាក់ចង្រិតត្រូវតែមួយយប់ រួចខ្លួនវិញហើយ»។
សម្រាប់អ្នកដែលចាប់សត្វចង្រិតដោយដាក់អំពូលនៅភូមិព្រែកដាច់ គឺភាគច្រើនគេដាក់សាប៊ូលាងចានទៅក្នុងទឹកនោះ ដើម្បីឱ្យសត្វចង្រិតទន់ស្លាបហើរមិនរួច ក្រោយធ្លាក់ចូលក្នុងទឹក ។ លោក សម្បូរ បានអះអាងថា សាប៊ូនោះមិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកទទួលទានឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ដូច្នេះ៖«ដាក់សាប៊ូលាងចានទើបវានៅ ព្រោះវាទទឹកស្លាប។ បើមិនដាក់វាហើរចេញហើរចូលហ្នឹង។ មុនយកឱ្យឈ្មួញខ្ញុំលាង២ទឹកហ្នឹងស្អាតហើយ ស៊ាប៊ូនេះវាមិននៅកាន់យូរទេ»។
មុខរបរដែលបុរសកូន៩នាក់រូបនេះអះអាងថាមិនសូវហត់ តែអាចរកចំណូលបានគួរសមនោះ មានឈ្មួញកណ្ដាលមកចាំប្រមូលទិញដល់ផ្ទះរាល់ថ្ងៃ៖«ឈ្មួញកណ្ដាលមកដណ្ដើមគ្នាទិញ។ ព្រលឹមឡើងគេមកចាំនៅផ្ទះហើយ។ បើត្រូវខ្លាំងតែម៉ោង២ទៅម៉ោង៣ភ្លឺគេមកចាំថ្លឹងទៅអស់ហើយ។ ចង្រិតក្រហមគេមកទិញក្នុងតម្លៃ២៨,០០០រៀល ហើយចង្រិតដែកតម្លៃ៣ទៅ៤ពាន់រៀល។ រាល់ឆ្នាំចង្រិតដែកបានតម្លៃដល់ទៅ៧ទៅ៨ពាន់ឯណោះ។ ឆ្នាំនេះថោកព្រោះតែមនុស្សគេជ្រួលដាក់ច្រើនពេក។ នៅព្រែកដាច់គេដាក់សឹងទាំងអស់ហើយហ្នឹង»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក សម្បូរ។
អ្នកស្រី ស៊ែង ចាន់ថា ដែលកំពុងញាប់ដៃលក់ភេសជ្ជៈនៅខាងមុខផ្ទះនោះ គឺជាឈ្មួញកណ្ដាលប្រមូលទិញចង្រិតពីអ្នកភូមិ បានប្រាប់ពីតម្លៃលក់ចង្រិតបន្តថា ៖«ខ្ញុំយកទៅឱ្យឈ្មួញដល់ផ្ទះ។ ក្នុងមួយគីឡូខ្ញុំយកចំណេញពី៣រយរៀលទៅ៥រយរៀល»។
ស្ត្រីវ័យ៣៧ឆ្នាំរូបនេះ យកចង្រិតដែលប្រមូលទិញបាននោះ ទៅលក់ឱ្យអាជីវករដែលបំពងលក់តាមរោងចក្រនិងនៅតាមផ្សារ ហើយបើសិនជាមានចង្រិតច្រើន អ្នកស្រីយកទៅលក់ឱ្យឈ្មួញធំដែលនៅផ្សារអ្នកលឿង។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់៖«អ្នកទិញយកទៅបំពងក្នុងម្នាក់គេយកពី១០ទៅ២០គីឡូ។ បើឈ្មួញធំមានប៉ុន្មានក៏គេយកដែរ»៕