ភ្នំពេញៈ ល្ខោននិយាយរឿង “ម្នាក់ឯងជាថ្មី” និយាយពីគ្រួសារមួយដែលភរិយាមិនទទួលបានការឱ្យតម្លៃ និងយកចិត្តទុកដាក់ពីប្ដី បានបង្ហាញឱ្យទស្សនិកជន ឃើញពីការលះបង់ និងការស៊ូទ្រាំរបស់ស្ត្រីដើម្បីគ្រួសារនិងកូន។ នៅទីបំផុតនៃរឿង អ្នកនិពន្ធបានបញ្ចប់ដោយឱ្យភរិយាសម្រេចចិត្តចែកផ្លូវជាមួយស្វាមី។ អ្នកស្រី ឆុន ស៊ីណា ដែលជាម្ចាស់ស្នាដៃ អះអាងថាការបញ្ចប់រឿងនេះ បង្ហាញពីការរើបំរាស់ចេញពីអន្តកម្ម។
ដើម្បីដឹងពីសាច់រឿងកាន់តែច្បាស់សូមស្ដាប់បទយកការណ៍ដែលរៀបចំដោយកញ្ញា ប៉ូ សាគុន ដូចតទៅ៖
«ខ្ញុំបានឃើញការរស់នៅរបស់ស្ត្រីនៅពេលបច្ចុប្បន្ន ភាគច្រើនគាត់បានជួបប្រទះនឹងវិបត្តិជាមួយស្វាមី។ ក្នុងនាមខ្ញុំជាសិល្បករម្នាក់ ខ្ញុំមិនអាចជួយអ្វីគាត់ទេ តែខ្ញុំមានលទ្ធភាពជួយគាត់តាមរយៈការសរសេររឿង។ ខ្ញុំគិតថានៅពេលដែលគាត់មើលរឿងនេះហើយ ទាំងមនុស្សស្រីនិងមនុស្សប្រុស គឺគាត់និងយកទៅពិចារណា»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី ឆុន ស៊ីណា។
ក្នុងឆាកសម្ដែងមួយដែលមានទីតាំងនៅខាងក្រោយបរិវេណសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ ដែលជាឆាកសម្ដែងរបស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈបានរៀនចំការសម្ដែងល្ខោននិយាយ ក្រោមចំណងជើងថា “ម្នាក់ឯងជាថ្មី”។ ខុសពីការសម្ដែងសព្វដងដែលមិនសូវមានអ្នកចូលទស្សនា លើកនេះមានទាំងយុវជន សិស្សនិស្សិត រួមទាំងមនុស្សវ័យចំណាស់មកគាំទ្រផង ដោយមានចំនួនប្រមាណជាង១០០នាក់។ “ម្នាក់ឯងជាថ្មី” គឺជាប្រភេទល្ខោននិយាយលើឆាក់។ សាច់រឿងបង្ហាញពីជីវភាពរស់នៅ របស់គ្រួសារមួយចំនួនក្នុងសង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្ន។
ភរិយាខំថែរក្សាផ្ទះ ថែរក្សាកូន និងខំបិទភ្នែក បិទត្រចៀក ព្រោះសង្ឃឹមថាប្ដីនឹងយល់ពីតម្លៃនៃសុភមង្គលគ្រួសារ ហើយក៏មិនចង់មានឈ្មោះថាជាស្ត្រីមេម៉ាយដែរ។ ប៉ុន្តែទីបំផុតទៅ នាងក៏ដើរដល់ផ្លូវទាល់ ព្រោះមិនអាចបន្តជីវិតដ៏អួរអាប់តទៅទៀត។ នេះជាខ្លឹមសាររួមនៅក្នុងល្ខោននិយាយ ដែលមានរយៈពេលមួយម៉ោងនោះ។
ដើរតម្រង់ទៅកន្លែងទទួលសំបុត្រសម្រាប់ការទស្សនាល្ខោននិយាយរឿងថ្មី ក្រោយពីមើលការសម្ដែងចប់ កញ្ញ ពិសី ដែលមានអាយុ១៧ឆ្នាំ បានសរុបជារួមថារឿងនេះបានផ្ដល់គតិពិចារណាច្រើនដល់នាង។ ទើបតែបានមើលល្ខោននិយាយ២ដង ពិសី បញ្ជាក់ក្រោយការគិតរបស់ខ្លួន ៖«រឿងនេះមានតម្លៃអប់រំច្រើន ដោយបានបង្ហាញពីទឹកចិត្តរបស់ម្ដាយចំពោះកូននិងប្ដី។ ខ្ញុំគិតថាបើប្ដីអស់ចិត្តពីយើងហើយ យើងក៏អាចរស់ដោយទីពឹងខ្លួនឯងបាន»។
ជាអ្នកនិពន្ធសាច់រឿងអ្នកស្រី ឆុន ស៊ីណា បានបញ្ជាក់ពីគោលបំណងដែលអ្នកស្រីបញ្ចប់រឿងដោយឱ្យតួស្រីសម្រេចចិត្តដើរផ្លូវបំបែក៖«ខ្ញុំបញ្ចប់រឿងដោយឱ្យប្រពន្ធលែងលះជាមួយប្ដី ដើម្បីឱ្យស្ត្រីគ្រប់គ្នាបញ្ឈប់ភាពទន់ខ្សោយ ឱ្យមានភាពរឹងមាំនឹងទទួលខុសត្រូវទៅលើខ្លួនឯង។ បើនិយាយពីយេនឌ័រ មនុស្សស្រីនិងប្រុសមានសិទ្ធស្មើគ្នា។ មនុស្សស្រីមិនអាចនៅទ្រាំនឹងទង្វើដែលមនុស្សប្រុសធ្វើខុសម្ដងហើយម្ដងទៀត ហើយយើងនេះតែអនុគ្រោះឱ្យគាត់នោះទេ។ ដូច្នេះយើងត្រូវតែសម្រេចចិត្តដោយភាពរឹងមាំរបស់យើង»។
សម្រាប់អ្នកទស្សនាមួយរូបទៀតដែលកំពុងឈរជជែកគ្នា ក្រោយពីមើលរឿងចប់ នោះគឺលោក ចយ សុខេន។ មានអាយុ ២១ឆ្នាំមកពីខេត្តមណ្ឌលគិរី បុរសដែលឆ្លៀតពេលទំនេរបន្តិចបន្ទួចរបស់ខ្លួន ទៅរៀនល្ខោននិយាយនោះ ថារឿងនេះធ្វើឱ្យលោកបានឃើញពីសោកនាដកម្មក្នុងគ្រួសារ ដែលមានប្ដីចិត្ត២ ៖«រឿងនេះធ្វើឱ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍កម្សត់ទៅតាមតួ។ ប្ដីធ្វើបាបប្រពន្ធ គឺជាគំរូមិនល្អរបស់ប្ដី។ ទង្វើរបស់ប្ដីធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទាំងប្រពន្ធរបស់ខ្លួន និងនារីម្នាក់ទៀត។ មនុស្សប្រុសអាងខ្លួនមានប្រាក់ ហើយទៅធ្វើបែបនេះគឺមិនមានសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរក្នុងខ្លួនឡើយ»។
អ្នកស្រី ស៊ីណា ដែលមានឈ្មោះជាយាយទៅហើយនោះ បានបង្ហាញឱ្យស្ត្រីគ្រប់រូបឃើញថា ពួកគេមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការមើលខុសត្រូវជីវិតខ្លួនឯង បើសិនជានាងមិនមានប្ដី។ ទោះជាយ៉ាងណានៅក្នុងសាច់រឿង អ្នកនិពន្ធក៏បានរំលេចឱ្យឃើញពីការអត់ធ្មត់របស់ស្ត្រីជាម្ដាយ មុននឹងសម្រេចចិត្តឱ្យកូនរបស់ខ្លួនកំព្រាឪពុកដែរ៖«ក្នុងរឿងរបស់ខ្ញុំ មនុស្សស្រីម្នាក់នោះ ក៏គាត់មិនមែនមិនមានចំណេះវិជ្ជាដែរ ហើយនៅពេលដែលគាត់បោះបង់ប្ដី គាត់ក៏អាចមានការងារធ្វើចិញ្ចឹមកូននិងខ្លួនឯងបាន។ ក្នុងរឿងក៏បាននិយាយថាស្ត្រីខ្មែរ មិនចង់មានឈ្មោះជាស្ត្រីមេម៉ាយដែរ តែអ្វីដែលនាងតស៊ូមិនបាននាងត្រូវតែសម្រេចចិត្តក្លាយជាស្ត្រីមេម៉ាយ។ បើទោះបីជារស់នៅជាមួយគ្នាក៏ដោយ បើប្ដីនោះមិនមានការទទួលខុសត្រូវ ខ្ញុំធ្វើឱ្យស្ត្រីនោះត្រូវរឹងមាំខ្លួនឯង»។
ដូចគ្នាដែរលោក សុខេន ដែលនឹងក្លាយជាគ្រូថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យនៅថ្ងៃអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ បានបញ្ចេញមតិយោបល់ថា៖«បុរសមានប្រពន្ធមួយគឺល្អបំផុតហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកនិពន្ធដែលជាគ្រូផ្នែកល្ខោននិយាយនៅសាលាមធ្យមវិចិត្រសិល្បៈរូបនេះ ថាកំហុសដែលកើតឡើងដដែលៗ មិនមែនជារឿងសាមញ្ញ ដែលត្រូវលើកលែងឱ្យគ្រប់ពេលនោះឡើយ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ទាំងសម្ដីដាច់អហង្ការ ៖«ខ្ញុំសូមអភ័យទោសដែរ ដែលប្រាសចាកពីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ។ ពីដើមស្ត្រីខ្មែរមិនងាយបោះបង់ចោលប្ដីទេ ប៉ុន្តែនៅសម័យបច្ចុប្បន្ននេះខុសគ្នា។ មនុស្សពីរនាក់បើមិនអាចស៊ូទ្រាំរស់នៅជាមួយគ្នាបាន ត្រូវតែចែកផ្លូវគ្នា។ ទោះបីប្ដីដឹងកំហុសក៏ដោយ តែប្ដីនោះតែងតែធ្វើខុសដដែលៗ ដូច្នេះមិនអាចអនុគ្រោះឱ្យគាត់បានទៀតទេ គឺត្រូវតែបញ្ចប់តែត្រឹមនេះ»។
អ្នកនិពន្ធរាងមិនសូវស្គមនិងមិនសូវខ្ពស់រូបនេះ ទទួលស្គាល់ថាល្ខោននិយាយដែលអ្នកស្រីបានតាក់តែងឡើងនេះ គឺស្រង់ចេញពីជីវិតគ្រួសាររបស់អ្នកស្រី និងជីវិតពិតរបស់ប្រជាជនខ្មែរទូទៅ ៖«ស្រីៗភាគច្រើនបានជួបរឿងបែបនេះ។ មានតែសាច់រឿងនេះហើយ ដែលអប់រំជាប្រយោល»។
ចំណែកកញ្ញា ក្រួច ចន្ទវត្ដីស្រីវល័ក្ស ដែលជាតួសម្ដែងឯកក្នុងល្ខោននិយាយរឿង “ម្នាក់ឯងជាថ្មី” នេះ ថាទីផ្សារសម្ដែងល្ខោននិយាយពិតជាចង្អៀត។ តែទោះជាយ៉ាងណា នារីវ័យ ២៣ឆ្នាំ ដែលមានរូបសម្រស់ស្រស់ស្អាតរូបនេះ នៅតែមិនអស់សង្ឃឹមក្នុងការប្រមូលផ្ដុំសកម្មភាពដើម្បីធ្វើឱ្យល្ខោននិយាយនៅតែមានជីវិត ៖«ជាក់ស្ដែងទីផ្សារសម្រាប់ល្ខោននិយាយចង្អៀតបន្តិច ព្រោះជាប្រភេទល្ខោនបុរាណដែលមិនសូវមានអ្នកស្គាល់។ សព្វថ្ងៃនេះពួកខ្ញុំកំពុងតែព្យាយាមរកទីផ្សារដើម្បីលើកម្ពស់ផ្នែកល្ខោននិយាយកុំឱ្យបាត់បង់។ បច្ចុប្បន្ននេះកំពុងតែចង់បាត់បង់ទៅហើយ។ ទាំងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ និងខ្ញុំតែងតែខំរករឿងដើម្បីមកសម្ដែងនៅសារមន្ទីរនិងនៅក្នុងមហោស្រពនានា ដើម្បីឱ្យគេបានស្គាល់ច្រើន»។
ជាគ្រូមួយរូបដែលកាន់តែធ្លាក់ចុះសិស្សមករៀនជំនាញល្ខោននិយាយ អ្នកស្រី ស៊ីណា បានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួន ទាំងទឹកមុខស្រពោន ៖«ទស្សនិកជនដែលមកទស្សនានៅទីនេះ សូមជួយផ្សព្វផ្សាយ និងទ្រទ្រង់ល្ខោននិយាយផង។ ខ្ញុំមានការព្រួយបារម្ភ ព្រោះល្ខោននិយាយនេះស្ទើរតែបាត់បង់ខ្លាំងមែនទែន។ ជំនាញរបស់ខ្ញុំនេះមិនសូវមានសិស្សទេ។ នៅសាលាមធ្យម ខ្ញុំមានតែសិស្សប្រហែលជា១០នាក់ប៉ុណ្ណោះ»។
អ្នកសម្ដែងវ័យក្មេង ចន្ទវត្ដីស្រីវល័ក្ស ក៏បានបន្ថែមទាំងការមានកម្លាំងចិត្ត ៖«ខ្ញុំមកសម្ដែងនៅសារមន្ទីរនេះច្រើនដងហើយ តែលើកនេះមានអ្នកចូលរួមច្រើនជាងគេ ហើយនេះជាការលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកសម្ដែង។ ខ្ញុំធ្លាប់មានការបាក់ទឹកចិត្ត ព្រោះតែសិល្បៈនេះមិនសូវមានអ្នកស្គាល់។ ប៉ុន្តែពួកគាត់មិនសូវស្គាល់ព្រោះតែការផ្សព្វផ្សាយនោះមិនសូវមាន។ ខ្ញុំគិតថាដើម្បីឱ្យគេស្គាល់ ទាល់តែយើងសម្ដែងឱ្យបានច្រើន»។
ភ្នែកមើលទៅអ្នកទស្សនាដែលកំពុងដើរចេញពីរោងសម្ដែង និងខ្លះឈរជជែកគ្នា គ្រូបង្ហាត់ល្ខោននិយាយលើឆាករូបនេះ ថាយុវជនគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់ក្នុងការទ្រទ្រង់សិល្បៈបុរាណដែលហៀបនឹងអស់ខ្យល់ដង្ហើមមួយនេះ ៖«មានតែកម្លាំងយុវជនទេ ដែលអាចជួយផ្សព្វផ្សាយ។ សម្រាប់ខ្ញុំអាចធ្វើបានត្រឹមតែការសម្ដែងប៉ុណ្ណោះ»។
ស្ត្រីដែលបានលះបង់ពេលវេលាដើម្បីសិល្បៈជាតិរូបនេះ ថាគុណតម្លៃរបស់ល្ខោននិយាយ គឺលើកយកជីវភាពរស់នៅរបស់សង្គមនាពេលបច្ចុប្បន្នមកលាតត្រដាង ៖«ល្ខោននិយាយសុទ្ធសឹងតែនិយាយពីសង្គម ហើយនឹងជួយដោះស្រាយវិបត្តិសង្គមបានខ្លះដែរ។ ពួកយើងពិតជាចង់ឱ្យមានទម្រង់ល្ខោននិយាយនេះសម្ដែងច្រើន តែពេលខ្លះយើងមិនមានលទ្ធភាព។ ខ្ញុំអរគុណសិល្បៈខ្មែរអមតៈ ដែលតែងតែផ្ដល់ឱកាស និងជួយលើកស្ទួយដល់គ្រូនៅសាលាមធ្យមវិចិត្រសិល្បៈផ្នែកល្ខោននិយាយ ឱ្យមានការសម្ដែង»៕