ពីនេះ ពីនោះ
«ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក», ក្នុងទ្រឹស្ដីកម្មផល៖ ធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់!
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ភ្នំពេញ៖ ជាទូទៅ គេគិតថាអ្វីៗតែងតែប្រព្រឹត្តទៅដោយអាស្រ័យទៅលើទំនាក់ទំនងរវាងហេតុនិងផល ឬអនុលោមតាមទ្រឹស្ដីកម្មផល។ គ្មានអ្វីមួយអាចកើតឡើងដោយគ្មានបុព្វហេតុ ឬកម្មឡើយ។ ហេតុដូច្នោះហើយ ទើបបុព្វបុរសខ្មែរ បានលើកឡើងនូវសុភាសិតមួយថា«ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក»។ តើសុភាសិតនេះ មានន័យដូចម្ដេច? ហើយវាបង្កប់ខ្លឹមសារអប់រំយ៉ាងណាដែរ?
មុននឹងបកស្រាយសុភាសិតនេះ យើងគប្បីយល់ដឹងនូវពាក្យគន្លឹះមួយចំនួនដូចខាងក្រោម។ ពាក្យ«ទំពក់» សំដៅយកឧបករណ៍ដែលធ្វើពីឈើ ឬឫស្សី ដែលមានដងវែងឬខ្លីអាស្រ័យតាមតម្រូវការ ដែលចុងរបស់វាមានរាងកោង ឬត្រូវគេពុះជាពីរ ដើម្បីអាចថ្ពក់ឬគាបផ្លែឈើដែលគេចង់បេះនោះបានតាមប្រាថ្នា។ «ព្នៅ» គឺជារុក្ខជាតិមួយប្រភេទ ដែលស្លឹករបស់វាមានក្លិនហាងប្រហើរ, ត្រួយឬស្លឹកខ្ចីប្រើធ្វើជាអន្លក់ឬរបោយបាន, ផ្លែរបស់វាមានជ័រស្អិតនៅរុំគ្រាប់, កាលនៅខ្ចីមានរសហាង លុះដល់ទុំឡើងសម្បុរលឿងមានក្លិនក្រអូបឈ្ងុយ មានសាច់ម៉ដ្ឋ រសជាតិផ្អែម, ប្រើជាចំណីឬជាថ្នាំកែរោគក៏បាន ជាដើម។ ព្នៅ មានច្រើនប្រភេទផ្សេងៗគ្នា ដូចជា ព្នៅពងមាន់, ព្នៅសណ្ដាយ ជាដើម។
ក្នុងន័យត្រង់ «ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក» មានន័យថា បើយើងមិនយកទំពក់ទៅបេះផ្លែព្នៅទេ ផ្លែព្នៅក៏វាមិនជ្រុះដែរ។ ក្នុងន័យនេះចំពោះការបេះផ្លែឈើផ្សេងៗទៀតក៏មានលក្ខណៈដូចគ្នាដែរ ទាល់តែយើងប្រើទំពក់ទៅបេះវា ទើបផ្លែឈើទាំងនោះវាធ្លាក់មក។
ក្នុងន័យធៀប «ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក» អាចសំដៅយកន័យជាច្រើន និងក្នុងវិស័យជាច្រើន ដូចជា ក្នុងអន្តរកម្មសង្គម បើយើងមិនទៅរករឿងគេ គេក៏មិនមករករឿងយើងវិញដែរ។ បើយើងមិនជេរគេ គេក៏មិនជេរយើងវិញដែរ។ បើយើងមិនប្រើហិង្សាលើគេ គេក៏មិនប្រើហិង្សាលើយើងវិញដែរ។ បើយើងមិនប្រើល្បិចអាក្រក់ដាក់គេ គេក៏មិនប្រើល្បិចអាក្រក់ត្រឡប់មកលើយើងវិញដែរ។ បើយើងមិនទាក់ទងគេ គេក៏មិនមានទំនាក់ទំនងជាមួយយើងដែរ។ បើយើងមិនធ្វើល្អជាមួយគេ គេក៏មិនធ្វើល្អជាមួយយើងវិញដែរ...។
ក្នុងទំនាក់ទំនងស្នេហា បើយើងមិនលួងលោមគេ គេក៏មិនបាក់ចិត្តស្រឡាញ់យើងដែរ។ បើយើងមិនបើកដៃឱ្យគេ ក៏គេមិនហ៊ានដែរ។ ក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា សុភាសិតនេះ មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាទៅនឹងជ្រុងមួយនៃ«ទ្រឹស្ដីកម្មផល ៖ ធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់»។ ក្រៅពីនេះ គេក៏អាចប្រើវាបាននៅក្នុងវិស័យជាច្រើនទៀត រួមទាំងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិផងដែរ។ ជាក់ស្ដែង ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសពីរ ឬតំបន់ពីរ តែងតែប្រព្រឹត្តទៅជាអន្តរកម្មរវាងប្រទេស ឬតំបន់នោះ ដែលមានបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងខាងនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ ជាដើម។
ផ្ទុយទៅវិញ បើយោងតាមធម្មជាតិរបស់ផ្លែព្នៅ ទោះបីជាគ្មានអ្នកណាម្នាក់យកទំពក់ទៅបេះវាក៏ដោយ ក៏ផ្លែរបស់វាអាចជ្រុះបានដែរ ប្រសិនបើផ្លែព្នៅនោះទុំ។ ដូចគ្នាដែរ នៅក្នុងសង្គម ក៏មានករណីជាច្រើនដែលជនរងគ្រោះ មិនដែលបានធ្វើអំពើអាក្រក់ទៅលើចោរ ឬជនខិលខូចទេ ប៉ុន្តែ ជារឿយៗពួកគេបែរជារងគ្រោះដោយអំពើលួច ប្លន់ កេងប្រវញ្ច ចាប់ជំរិត រំលោភផ្លូវភេទ ជាដើម ពីក្រុមចោរ ឬពួកជនខិលខូចទាំងនោះ។
ទាក់ទងនឹងរឿងស្នេហាវិញ ករណីខ្លះ ក៏មានការចាប់ផ្ដើម ឬការបាក់ចិត្តស្រឡាញ់ជាឯកតោភាគីដែរ ដោយភាគីបុរស ឬស្ត្រីដែលត្រូវគេលួចស្រឡាញ់នោះមិនទាំងដឹងខ្លួនផង។ ចំពោះរឿងនយោបាយ ឬសង្គ្រាមវិញ នៅក្នុងពិភពលោកនេះ ក៏មានប្រទេសតូចតាចមួយចំនួនបានទទួលរងគ្រោះដោយការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសធំៗពីព្រោះតែមហិច្ឆតារបស់ប្រទេសទាំងនោះ ប៉ុន្តែ តាមពិត ប្រទេសតូចទាំងនោះមិនដែលបានធ្វើអ្វីមិនល្អទៅលើប្រទេសធំៗ ឬប្រទេសមហាអំណាចទាំងនោះទេ។
ជារួម បុព្វបុរសខ្មែរចង់អប់រំកូនចៅរបស់ខ្លួនឱ្យយល់ថា មានអ្វីៗជាច្រើនប្រព្រឹត្តទៅដោយផ្អែកលើទំនាក់ទំនងហេតុនិងផល ឬអនុលោមទៅតាមទ្រឹស្ដីកម្មផល សមដូចសុភាសិតថា «ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក»។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងតថភាពធម្មជាតិ និងថតភាពសង្គមមួយចំនួន ក៏មានរឿងរ៉ាវខ្លះហាក់ដូចជាមិនបានប្រព្រឹត្តទៅដោយអនុលោមតាមគោលការណ៍នេះទេ ដូចដែលបានបង្ហាញជូនខាងលើរួចហើយ។ ចំណុចនេះ អាចបញ្ជាក់បានថា នៅក្នុងលោកនេះ គ្មានទ្រឹស្ដី ទស្សនៈ គោលការណ៍ ឬរូបមន្តណាមួយដែលមានភាពត្រឹមត្រូវមួយរយភាគរយ និងអាចប្រើប្រាស់បានគ្រប់កាលៈទេសៈដោយមិនបាច់ត្រួតពិនិត្យ កែសម្រួល និងពិចារណាហ្មត់ចត់នោះទេ។
ហេតុនេះ អ្នកស្លូតត្រង់ទាំងឡាយ និងប្រទេសតូចតាចទាំងអស់ មិនត្រូវគិតថា ខ្លួនគឺជាមនុស្សឬប្រទេសស្លូតត្រង់ គោរពសីលធម៌ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស គោរពច្បាប់ អាចគេចផុតពីអំពើលួចប្លន់ អំពើអសីលធម៌ ការកេងប្រវញ្ច និងការឈ្លានពានរបស់ជនខិលខូច ឬប្រទេសធំដោយស្វ័យប្រវត្តិឡើយ។ ដូច្នេះ អ្នកល្លូតត្រង់ និងប្រទេសតូចតាចទាំងអស់ ត្រូវតែចេះការពារខ្លួនគ្រប់ពេល កុំសន្តិភាពនិយមពីព្រោះតែអំពើសុចរឹត និងគុណធម៌របស់ខ្លួន ពីព្រោះអំពើ ហេតុការណ៍ ព្រឹត្តិការណ៍ ឬផលដែលយើងទួលបានមួយចំនួន មិនមែនសុទ្ធតែអនុលោមទៅតាមសុភាសិត«ទំពក់វាទៅ ទើបព្នៅវាមក» ឬទំនាក់ទំនងហេតុនិងផល ឬកម្មផលទាំងស្រុងនោះទេ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ការអះអាងបែបនេះអាចមានការជំទាស់ពីមនុស្សមួយចំនួន៕
ដោយសាស្ត្រាចារ្យ ឈត ប៊ុនថង
Tag:
សុភាសិត
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
