ដើម្បីរំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធអធិរាជសំឡេងមាស ស៊ីន ស៊ីសាមុត សារព័ត៌មានថ្មីៗ សូមផ្សាយអត្ថបទចំនួនពីរ ដែលត្រូវបានបកប្រែក្រៅផ្លូវការ ពីអត្ថបទជាភាសាបារាំងរបស់កាសែតភាសាបារាំងឈ្មោះ Cambodge Soir។ អត្ថបទទាំងពីរនេះ សរសេរដោយអ្នកកាសែត លាង ដឺលុច ត្រូវបានចុះផ្សាយ តាំងពីឆ្នាំ២០០០។ អត្ថបទទីមួយ និយាយរៀបរាប់ខ្លះ អំពីជីវិតជាអ្នកចម្រៀងរបស់លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត តាមរយៈលោក អ៊ុំ ដរ៉ា ដែលជាតន្ត្រីរវីយូឡុង និងបានធ្វើការងារជាមួយ លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត។ អត្ថបទទី២ បង្ហាញអំពីតួអង្គ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ដែលសព្វថ្ងៃកំពុងមានបញ្ហាសុខភាព។
«ទេព្តាផ្តន្ទាឲ្យគាត់មានសំឡេងល្អ ដើម្បីឲ្យគាត់ច្រៀងបំពេរមនុស្ស»។ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ដែលអង្គុយនៅបរិវេណ នៃវិទ្យុជាតិ (ទីតាំងឆ្នាំ២០០០) កំពុងនិយាយរំឭកពីមិត្តភក្កិរបស់គាត់ គឺអធិរាជសំឡេងមាស ស៊ីន ស៊ីសាមុត ដែលលោកហៅដោយក្តីគោរពថា «បងមុត»។ តន្ត្រីករ ដរ៉ា គឺជាអ្នកលេងឧបករណ៍វីយូឡុង នៅក្នុងបទចម្រៀងមួយចំនួនរបស់លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត។
នៅពេលដែល លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ចាប់ផ្តើមស្គាល់លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត នៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត ដែលជាគិលានុបដ្ឋាក បានធ្វើជាអ្នកចម្រៀងនៅក្នុងភោជនីយដ្ឋានមួយឈ្មោះ Simon នៅម្តុំក្បាលថ្នល់។ នៅពេលនោះ បើតាមការអះអាងរបស់លោក ដរ៉ា លោក ស៊ីសាមុត នៅខ្វះបទពិសោធន៍ក្នុងការច្រៀងនៅឡើយ ប៉ុន្តែសំឡេងរបស់លោក សាមុត បានទាក់ទាញសោតិន្ទ្រិយារម្មណ៍មហាជនរួចទៅហើយ។
ព្រោះតែជាមនុស្សដែលយកចិត្តទុកដាក់ លើការច្រៀង និងការតែងនិពន្ធ លោក សាមុត ត្រូវបានកត់សម្គាល់ ដោយតន្ត្រីករប្រចាំព្រះបរមរាជវាំងដែលបានស្តាប់ និងចាប់អារម្មណ៍សំឡេងយុវជន ស៊ីន ស៊ីសាមុត។ ក្រុមតន្ត្រីវាំងនេះហើយ ដែលបានបញ្ចេញអ្នកចម្រៀង ស៊ីន ស៊ីសាមុត ឆ្ពោះទៅរកភាពល្បីរន្ទឺ។ ចាប់ពីពេលនោះមក លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត បានបញ្ចប់ការច្រៀងនៅតាមភោជនីយដ្ឋានទាំងឡាយ ហើយក៏ត្រូវចាប់ផ្តើមច្រៀងថតនៅតាម Studio វិញម្តង។ ចម្រៀងរាប់រយបទក៏ត្រូវបានចេញផ្សាយ និងដាក់លក់ពេញប្រទេស ហើយក៏ជាពេលវេលា ដែលអ្នកចម្រៀង ស៊ិន ស៊ីសាមុត ស្គាល់ភាពល្បីល្បាញនៃឈ្មោះរបស់ខ្លួនឯង។
«សំឡេងរបស់គាត់ពីរោះណាស់ រឿងអី្វមិនធ្វើឲ្យអ្នកស្តាប់លង់?»។ នេះជាការអះអាងរបស់ភរិយារបស់លោក គង្គ ប៊ុនឈឿន ដែលជាអ្នកនិពន្ធបទចម្រៀងម្នាក់ ឱ្យលោកស៊ីន ស៊ីសាមុត ច្រៀងដែរ។
លោក ស៊ិន ស៊ីសាមុត គឺជាមនុស្សស្ងាត់ស្ងៀម និងមានស្មារតីយកចិត្តទុកដាក់។ លោក ក៏ជាមនុស្ស ដែល ប្រសប់ក្នុងការតែងនិពន្ធ ដោយប្រើប្រាស់ន័យធៀប និង«លេងពាក្យ»។ បើតាមការរំឭករបស់តន្ត្រីករវីយូឡុង អ៊ុំ ដរ៉ា លោក សាមុត ដែលជាមនុស្ស «មិនសូវមាត់ក» តែងនៅឆ្ងាយពីមនុស្សម្នា ហើយចំណាយពេលទំនេររបស់លោកដែលមានបន្តិចបន្តួចជាមួយនឹងកីឡា ដូចជាការលើកដុំដែក និងការវាយបាវសាក់ ជាដើម។
អធិរាជសំឡេងមាស ស៊ីន ស៊ីសាមុត ដែលបានទទួលការស្ងើចសរសើរពី សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និងអ្នកចម្រៀងថៃល្បីៗជាច្រើននៅពេលនោះ ត្រូវបានសម្តេច នាំយកទៅតាមជាមួយក្នុងព្រះរាជដំណើរតាមខេត្ត និងនៅបរទេស។ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា បានបញ្ជាក់ថា រាល់ពេលដែល«បងមុត» ទៅដល់ទីណា «បងមុត» តែងតែមានចម្រៀងដែលនិយាយអំពីទីកន្លែងដែលលោកបានទៅដល់។ លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត តែងទំនុកច្រៀង ដោយគ្មានលំបាកអ្វីបន្តិចសោះ។ នេះជាការអះអាងរបស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា។
«បទចម្រៀងខ្លះ គាត់កអាចតែងបាននៅពេលដែលគាត់កំពុងបើកឡាន។ បន្ទាប់មកគាត់ក៏ឈប់ឡាន យកម៉ង់ដូលីន ដែលគាត់តែងយកតាមខ្លួន មកបន្ថែម។ បទចម្រៀងថ្មីមួយ ក៏លេចចេញរូបរាង។ គាត់ចូលចិត្តគ្រហឹមបទចម្រៀង»។ នេះជាការរៀបរាប់របស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា អំពីអធិរាជសំឡេងមាស ដោយបានបន្ថែមយ៉ាងដូច្នេះ៖«កាលពីគាត់នៅធ្វើជាគិលានុបដ្ឋាក អ្នកជំងឺតែងសុំឱ្យគាត់ច្រៀង ដោយពួកគេមានអារម្មណ៍ថា ពេលបានស្តាប់គាត់ច្រៀង ពួកគេនឹងឆាប់ជាសះស្បើយ»។
ជាការពិតណាស់ នារីៗគឺជាអ្នកលង់នឹងសំឡេងរបស់លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត។ ប៉ុន្តែក៏មានបុរសៗដែរ ដែលបានយល់ថាសំឡេងដ៏ផ្អែមពីរោះរបស់ លោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត គឺជាសំឡេងដ៏កម្រ៕
លោក អ៊ុំ ដរ៉ា៖«ខ្ញុំជាទាសករតន្ត្រី»
«ខ្ញុំហាត់ និងលេងភ្លេងគ្រប់ពេល និងគ្រប់កន្លែង។ ហេតុនេះហើយបានជាខ្ញុំយល់ថា ខ្ញុំជាទាសករនៃតន្ត្រី។ នៅពេលខ្ញុំកំពុងដេក ហើយប្រពន្ធខ្ញុំមកដាស់ ខ្ញុំខឹងគាត់។ ប៉ុន្តែបើខ្ញុំកំពុងដេកដូចគ្នា ហើយមានពាក្យពេចន៍ ឬអត្ថន័យចម្រៀងអ្វីមួយមកដាស់ខ្ញុំ ខ្ញុំសប្បាយចិត្ត»។ នេះជាការពិពណ៌នារបស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា អំពីទំនាក់ទំនងដែលបង្ហាញពីក្តីស្រឡាញ់របស់លោក និងសិល្បៈតន្ត្រី ដែលលោកមានរាប់សិបឆ្នាំមកហើយ។
លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ដែលជាអ្នកលេងវីយូឡុង អ្នកផ្លុំឧបករណ៍ trompet អ្នកលេងហ្គីតា ហើយក៏ជាអ្នកនិពន្ធទំនុកភ្លេង និងទំនុកច្រៀង ដ៏ល្បីល្បាញមួយរូបដែរ។ ប៉ុន្តែ គឺមិនមែនដោយសារតែលោក អ៊ុំ ដរ៉ា បានគិតគូរតាំងពីដំបូងថា លោកចង់ក្លាយជាតន្ត្រីករ ទើបលោកប្រឡូកចូលក្នុងវិស័យនេះនោះឡើយ។ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា បានរៀបរាប់យ៉ាងដូច្នេះទៅវិញថា៖«តាមពិត ខ្ញុំចង់ក្លាយជាជាងគំនូរទេ។ ប៉ុន្តែដោយសារមានមិត្តភក្តិខ្ញុំម្នាក់ បានបបួលខ្ញុំឲ្យហាត់លេងវីយូឡុង ដើម្បីជួយលេងក្នុងវង់ភ្លេងរបស់គាត់ ទើបខ្ញុំប្រឡូកចូលក្នុងវិស័យតន្ត្រីនេះ។ អ្វីៗបានចាប់ផ្តើមពីពេលនោះតែម្តង ហើយវាក៏ជាអ្វី ដែលខ្ញុំធ្វើទាំងលាក់លៀមពីឪពុកខ្ញុំ ដែលមិនចង់ឲ្យខ្ញុំប្រកបអាជីពជាអ្នកសិល្បៈដែរ»។
បន្ទាប់ពីលោក អ៊ុំ ដារ៉ាបានហាត់រៀនឧបករណ៍ភ្លេងរយៈពេល៣ឆ្នាំយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ យុវជន អ៊ុំ ដរ៉ា ស្រាប់តែក្លាយជាអ្នកពូកែជាងគេ នៅក្នុងក្រុមហាត់ភ្លេង ហើយអតិថិជន ក៏មករកក្រុមវង់ភ្លេងនេះ កាន់តែច្រើន។ ពេលនោះ គឺនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦១ វង់ភ្លេងរបស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា បានទទួលរោងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ជាបន្តបន្ទាប់។
ភាពល្បីល្បាញរបស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ក៏ចាប់ផ្តើមខ្លាំង នៅពេលនោះដែរ។ បើសិនជាពុំមានការប្រគំភ្លេងនៅតាមកម្មវិធីនោះទេ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ក៏ត្រូវទៅប្រគំភ្លេងនៅក្នុងបន្ទប់ថត (studio) ឲ្យអ្នកចម្រៀងល្បីៗ នៅក្នុងទស្សវត្សរ៍១៩៦០នោះ។ «បើធៀបជាមួយបច្ចុប្បន្ន កាលពេលនោះ ខ្ញុំធ្វើការតិចជាង ប៉ុន្តែខ្ញុំបានប្រាក់ច្រើន»។ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា រំឭកយ៉ាងដូច្នេះ។
ក្រោយពីកម្ពុជាឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលសង្គ្រាមស៊ីវិលជាង៣០ឆ្នាំ នៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ ក្តីស្រឡាញ់របស់លោក អ៊ុំ ដរ៉ា ចំពោះសិល្បៈតន្ត្រី នៅតែពុះកញ្ជ្រោលដដែល ប៉ុន្តែអាជីពនេះ មិនបានចិញ្ចឹមគ្រួសាររបស់លោក បានដោយងាយស្រួលដូចសម័យមុនសង្គ្រាមឡើយ។
ដូច្នេះ លោកត្រូវផលិត តែងនិពន្ធ គ្មានឈប់។ ម្ចាស់ផលិតកម្ម និងស្ថាប័ននានា ដែលចង់បានលោក អ៊ុំ ដរ៉ា និពន្ធបទភ្លេង ឬចម្រៀង ទិញស្នាដៃរបស់លោក៥ដុល្លារ ក្នុងមួយបទ។ ដូចនេះ ក្នុងមួយខែៗ លោកត្រូវតែងនិពន្ធរហូតជាង១០បទចម្រៀង។ តន្ត្រីករជើងចាស់បានរំឭកបញ្ជាក់ថា៖«វាមិនទៀងទាត់ទេ ចំនួនដែលគេត្រូវការឲ្យខ្ញុំនិពន្ធនោះ។ គ្រាន់តែថា មិនដែលមានពេលណា ដែលខ្ញុំអត់អ្វីធ្វើនោះទេ។
ពេលខ្លះ អតិថិជនដែលត្រូវការបទចម្រៀងច្រើន និងចង់បានលឿន ក៏សំដែងទឹកចិត្តទូលាយ ដោយបានផ្តល់កម្រៃច្រើនដែរ។ បញ្ហានៅត្រង់ថា គំនិត ឬពាក្យពេចន៍ មិនមែនចេះតែកើតមានគ្រប់ពេល ដែលយើងត្រូវការនោះឡើយ។ សម្រាប់លោក ដរ៉ា ពេលខ្លះ គំនិតបានលេចនៅពេលលោកកំពុងអង្គុយពិសារកាហ្វេ ឬពេលដែលលោកជជែកលេងជាមួយមិត្តភក្តិ។ លោក អ៊ុំ ដរ៉ា បញ្ជាក់ថា លោកចូលចិត្តតែងនិពន្ធចម្រៀងដែលនិយាយអំពីជីវិតពិតក្នុងសង្គម «ដែលធ្វើឲ្យមនុស្សគិតពិចារណា តាមរយៈសាច់ភ្លេង»របស់លោក។ សម្រាប់លោក អ្នកនិពន្ធពិតប្រាកដ គឺជាអ្នកដែលបង្កើតអ្វីដែលថ្មីជានិច្ច។ លោកពន្យល់ថា ការលួចចម្លងគំនិតពីអ្នកដទៃ ឬការកែកាឡៃស្នាដៃអ្នកដទៃ មិនចាត់ទុកថាជាអ្នកដែលមានគំនិតសិល្បៈនោទេ។
ចុះរូបលោកផ្ទាល់ តើលោក អ៊ុំ ដរ៉ា គិតថាខ្លួនឯងជាអ្នកសិល្បៈដែរឬទេ? លោកឆ្លើយយ៉ាងដូច្នេះទៅវិញថា៖«មិនមែនខ្ញុំ ដែលជាអ្នកត្រូវតាំងខ្លួនថា ជាអ្នកសិល្បៈនោះឡើយ គឺសាធារណជនដែលជាអ្នកវាយតម្លៃថា តើអ្នកជា អ្នកសិល្បៈ ឬមិនមែន!»៕