ភ្នំពេញ៖ សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា និងសហជីព បារម្ភពីការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (Everything But Arms) ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ តំណាងកម្មករទាំងនេះ យល់ឃើញថា មានតែប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទេ ដែលអាចរក្សាការវិនិយោគ និងទាក់ទាញវិនិយោគិនថ្មីៗមករកស៊ីនៅកម្ពុជាបន្ថែមទៀត។
ប្រធានសហភាពចលនាកម្មករកម្ពុជា លោក ប៉ាវ ស៊ីណា បាននិយាយថា បញ្ហាដក ឬមិនដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ វាអាស្រ័យលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការកែតម្រូវរាល់ចំណុចខ្វះខាត ឆ្លើយតបទៅនឹងការចង់បានរបស់គណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុប។ ក្នុងន័យនេះលោក ប៉ាវ ស៊ីណា ពន្យល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់ឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានទៅកាន់ភាគីអឺរ៉ុបនៅឡើយទេ ពាក់ព័ន្ធនឹងការកែប្រែស្ថានភាពនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងបញ្ចេញមតិ ដែលអឺរ៉ុបតែងតែស្នើឱ្យកម្ពុជាពិនិត្យឡើងវិញនោះ។
ថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ ប្រធានសហភាពចលនាកម្មកររូបនេះ បាននិយាយថា៖« ថ្មីៗនេះប្រទេសនៅជាប់យើង ប្រទេសវៀតណាម ដែលទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ពីសហភាពអឺរ៉ុប ដូច្នេះយើងស្រមៃមើលថា តើវិនិយោគិនត្រូវទៅណា? ប្រទេសមួយចំនួនទៀត ទាំងប្រទេសបង់ក្លាដេស និងភូមាជាដើម ដែលទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ដូច្នេះគេនឹងសម្លឹងមើលទៅកាន់ប្រទេសទាំងនោះ។ ដូច្នេះរដ្ឋយើងត្រូវកែប្រែនូវចំណុចដែលខ្វះខាត»។
សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា(GMAC) បានចេញលិខិតមួយកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែសីហា ដោយស្នើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប គិតគូរឱ្យបានល្អិតល្អន់មុននឹងសម្រេចិត្តព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា។ លើសពីនេះ GMAC ក៏បង្ហាញពីផលប៉ះពាល់ទៅលើពលរដ្ឋកម្ពុជាផងដែរ ក្នុងករណីការអនុគ្រោះពន្ធត្រូវបានព្យួរនោះគឺវានឹងបណ្ដាលឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង ៣លាននាក់រងផលប៉ះពាល់។
ការបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភរបស់សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ វាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ ពោលគឺ GMAC ត្រូវតែជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលឱ្យកែតម្រូវនូវចំណុចខ្វះខាតរបស់ខ្លួន ឱ្យស្របតាមអ្វីដែលសហភាពអឺរ៉ុប លើកឡើងកន្លងមកនោះ ទើបវាជារឿងល្អ ក្នុងការរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក ប៉ាវ ស៊ីណា។
ប្រធានសហភាពចលនាកម្មករកម្ពុជារូបនេះ បាននិយាយថា៖« មកដល់ម៉ោងនេះអ្វីដែលសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) គួរតែធ្វើ ទី១ គឺ ស្នើទៅកាន់រដ្ឋាភិបាល ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ សហភាពអឺរ៉ុប (EU) ព្រោះគេបានមើលឃើញថាត្រូវស្ដាឡើងវិញនៅ លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ, ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឬ លក្ខខណ្ឌការងារជាដើម។ ពេលរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបទៅកាន់ EU រាល់ចំនុចខ្វះខាតហើយ នេះជាដំណោះស្រាយមួយក្នុងការរក្សារ EBA»។
កន្លងមកលោក George EDGAR ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាផុតអាណត្តិ បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តគោរព និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ដើម្បីរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ«អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ, EBA»។ អគ្គរដ្ឋទូតផុតអាណត្តិរូបនេះ បានលើកឡើងថា សហភាពអឺរ៉ុបមិនចង់ដក EBA ពីកម្ពុជានោះទេ ដូច្នេះការបាត់បង់ ឬបន្តនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្ម គឺស្ថិតនៅលើកណ្ដាប់ដៃនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
តែយ៉ាងណាសម្តេច ហ៊ុន សែន បានប្រកាសកាលពីខែកកក្កដា កន្លងមកថា ខ្លួននៅតែបើកការសន្ទនាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ពីបញ្ហា EBA ប៉ុន្តែអឺរ៉ុបមិនត្រូវដាក់លក្ខខណ្ឌណាមួយ ដែលប៉ះពាល់ ឬរំលោភអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាឡើយ។ «បើគេនៅឱ្យក៏ល្អ តែបើគេយកទៅវិញ អាហ្នឹងក៏យើងមិនដឹងធ្វើម៉េចដែរ»។ នេះជាការឆ្លើយតបរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា។
ជាងនេះទៅទៀតប្រមុខរដ្ឋាភិបាល បានអះអាងថា ទោះជាគ្មាន EBA ក៏កម្ពុជា នៅតែមានសមត្ថភាពបង់ពន្ធ ហើយនៅតែបន្តរកស៊ី និងនាំទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុបដដែល។ ប៉ុន្តែសម្ដេច ហ៊ុន សែន ព្រលយសម្តីថា បើបាត់បង់ EBA មែន ហាក់ដូចជាបាត់បង់អ្វីៗ ដែលសហភាពអឺរ៉ុបធ្លាប់ជួយកម្ពុជា។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល សង្កត់ធ្ងន់ដូច្នេះថា៖«គេត្រូវតែយល់ សមិទ្ធផលដែលអ្នកទាំងឡាយបានជួយខ្ញុំរយៈពេលកន្លងទៅ ដូចជាអំបិលត្រូវទឹក»។
កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩ គណៈកម្មធិការសហភាពអឺរ៉ុបប្រកាសចាប់ផ្តើមដំណើរការជាផ្លូវការនៃការអនុវត្តនីតិវិធីពិនិត្យលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលមានរយៈពេល ១៨ ខែ។ កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩នេះ គណៈកម្មធិការសហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ចប់ការពិនិត្យលើលទ្ធភាពនៃការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា ដែលមានរយៈពេល៦ ខែ។
ករណីមានការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា នោះការនាំចេញនឹងអាចធ្លាក់ចុះ ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ចន្លោះប្រមាណ ៥១៣លានដុល្លារ ទៅ ៦៥៤លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ ការគណនានេះ ដោយផ្អែកតួលេខនៃនាំចេញទៅ EU ឆ្នាំ២០១៨ ទំហំ ៤៣៤០លានដុល្លារ នៃផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងអង្ករ ដោយមិនគិតផលិតផលកង់។ គួរបញ្ជាក់ថា គ្រាន់តែសម្លៀកបំពាក់ កាន់ទំហំដល់ទៅ ៨០ភាគរយនៃការនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជាទៅ EU ៕