ភ្នំពេញ៖ ថ្មីៗនេះ លោក សុង សារ៉ន អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុនអេមរុរាយស៍(Amru Rice Cambodia Co.,Ltd) បានឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ដែលជាតំ ណែងដ៏សំខាន់មួយ ក្នុងការលើកស្ទួយវិស័យស្រូវអង្ករកម្ពុជា ឲ្យមានមុខមាត់ក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ជាកូនកសិករនៅខេត្តកំពង់ចាម ឧកញ៉ាវ័យ៣៨ឆ្នាំរូបនេះ បានក្លាយជាសហគ្រិនលេចធ្លោមួយរូប ពិសេសក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករ។
សូមអញ្ជើញស្តាប់ជីវព័ត៌មាន ដែលរៀបចំដោយ លោក រ៉ឹម ភារី ដូចតទៅ៖
លោក សុង សារ៉ន ដើមឡើយគ្រាន់តែជាបុគ្គលិកអង្គការសង្គមស៊ីវិលម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែមិនដល់១០ឆ្នាំផង លោកបានវិវត្តន៍ខ្លួនយ៉ាងលឿន រហូតមានឈ្មោះបោះសំឡេង នៅក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករទាំងថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ថ្មីៗនេះ លោក សុង សារ៉ន ក៏ទើបតែជាប់ឆ្នោតជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ដែលជាតំណែងដ៏សំខាន់ នៅក្នុងការជំរុញវិស័យស្រូវអង្ករកម្ពុជា ឲ្យលេចមុខមាត់ នៅក្នុងទីផ្សារក្រៅប្រទេស។ ទើបមានវ័យ៣៨ឆ្នាំ លោកត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាសហគ្រិនវ័យក្មេង ដែលមានភាពជោគជ័យជាបន្តបន្ទាប់។
រូបភាពពីហ្វេសប៊ុកលោក សុង សារ៉ន
តាមពិតទៅ មុនក្លាយជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា លោកបានក្លាយជាអ្នកជំនួញស្រូវអង្ករលេចធ្លោម្នាក់បាត់ទៅហើយ តាមរយៈការនាំចេញអង្ករសរីរាង្គ ទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិរាប់ម៉ឺនតោន នៅក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយសារព័ត៌មានថ្មីៗ នៅការិយាល័យក្រុមហ៊ុន អេមរុរាយស៍ ក្នុងខណ្ឌឫស្សីកែវ លោក សុង សារ៉ន ដែលមានសម្បុរសណ្ដែកបាយ បានរម្លឹកថា គ្រាដែលរៀនបរិញ្ញាបត្រនៅកម្ពុជា លោកបានសិក្សាបណ្តើរ និងធ្វើការស្ម័គ្រចិត្តបណ្តើរ ជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។ បន្ទាប់ពីរៀនចប់បរិញ្ញាបត្រនៅឆ្នាំ២០០៤ លោកបានធ្វើការងារជាមួយអង្គការមួយរបស់អាល្លឺម៉ង់ ដែលផ្តល់ជំនួយដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រដាច់ស្រយាល ដូចជា ផ្តល់នូវជំនាញវិជ្ជាជីវៈ បច្ចេកទេស ពូជ កសិផល និងរកទីផ្សារជូនកសិករ។
ជាមនុស្សម៉ឺងម៉ាត់ ម៉ត់ចត់ លោក សុង សារ៉ន បន្តរៀបរាប់ក្នុងសម្តីមួយៗថា៖ «ការស្វែងយល់ពីសហគមន៍នេះ ខ្ញុំបានដើរគ្រប់ខេត្តក្រុង ដើម្បីស្វែងយល់ពីការរស់នៅរបស់គាត់។ ខ្ញុំបានបន្តធ្វើការផ្តល់ការគាំទ្រដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១២ ទើបជីវិតក្នុងអង្គការសង្គមស៊ីវិលត្រូវបានបញ្ចប់។ ក្រោយបញ្ចប់ការងារនៅអង្គការសង្គមស៊ីវិល ខ្ញុំបានចូលធ្វើការងារជាអគ្គនាយកក្រុមហ៊ុនអេមរុរាយស៍ ដើម្បីដឹកនាំក្រុមហ៊ុនឲ្យមានការរីកចម្រើន តាមរយៈការបម្រើដល់ចង្វាក់នៃផ្គត់ផ្គង់ទាំងមូល មិនមែនតែនាំចេញមួយមុខទេ។ តាមពិតទៅ ក្រុមហ៊ុនអេមរុរាយស៍ បានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១១ ប៉ុន្តែកាលនោះ ក្រុមហ៊ុនត្រូវបានដឹកនាំដោយភរិយាខ្ញុំ និងបងខ្ញុំ»។
ការទទួលបានបទពិសោធន៍ជោគជាំក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករ ជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល រួមផ្សំនឹងការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកពាណិជ្ជកម្មផងនោះ បានធ្វើឲ្យ លោក សុង សារ៉ន អាចដឹកនាំក្រុមហ៊ុន មានការរីកចម្រើនជាលំដាប់ និងបានចូលរួមចំណែកជួយសង្គមយ៉ាងសកម្ម រហូតទទួលបានងារជាឧកញ៉ាពីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា នៅឆ្នាំ២០១៦ទៀតផង។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុន អេមរុរាយស៍ មានបុគ្គលិកជាង១៥០នាក់ និងមានបណ្តាញកសិករជិត១ម៉ឺនគ្រួសារ នៅរាយប៉ាយ១០ខេត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា។ បណ្តាញកសិកររបស់ក្រុមហ៊ុននេះ អាចផលិតស្រូវបាន៦ម៉ឺនតោននៅក្នុងមួយឆ្នាំ លើផ្ទៃដីជាង២ម៉ឺនហិកតា។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្រុមហ៊ុនបាននាំចេញស្រូវ ពីរប្រភេទ គឺស្រូវសរីរាង្គ និងស្រូវចេតរភាពទៅកាន់ទីផ្សារអឺរុប និងបណ្តាប្រទេសចំនួនទៀតនៅអាស៊ី។
បើតាម សុង សារ៉ន ការងារនាំចេញប្រកបដោយចេរតភាព មានគោលដៅលើ៣ចំណុច៖ ទី១៖ ផ្តល់ប្រាក់ចំណេញដល់កសិករ ដល់ខ្លួនឯង និងសង្គមជាតិ។ ទី២៖ ការនាំចេញ ត្រូវបម្រើប្រយោជន៍ដល់បរិស្ថាន ដោយមិនបំផ្លាញដី ដែលជាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។ ទី៣៖ ចូលរួមចំណែកជួយដល់ការការបន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលកត្តាធ្វើឲ្យផលប៉ះពាល់ដល់ការដាំដុះរបស់កសិករ។
ហេតុអ្វីលោក សុង សារ៉ន ធ្វើជំនួញក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករ?
ជាកូនកសិករនៅខេត្តកំពង់ចាម លោក សុង សារ៉ន ដែលជាកូនទី៤ ក្នុងចំណោមបងប្អូន៦នាក់ បានជាប់ចិត្តវិស័យស្រូវអង្ករនេះ ក៏ព្រោះមានដូនតាជាឈ្មួញស្រូវអង្ករខ្នាតតូច និងមានអនុស្សាវរីយ៍ខ្លះ ដោយលោកបានឆ្លងកាត់ការងារកសិកម្មកន្លងមក។ ការមើលឃើញពីសក្តានុពលវិស័យស្រូវអង្ករនោះហើយ ទើបលោកបានផ្តើមសាកល្បងលក់អង្ករ តាមរយៈវេបសាយរបស់ក្រុមហ៊ុន Alibaba របស់មហាសេដ្ឋីចិនលោក Jack Ma។ ក្រោយមក ក៏មានឈ្មួញជាច្រើនចាប់អារម្មណ៍ និងបានទំនាក់ទនងមកលោក រហូតធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចមកមើលកន្លែងដាំដុះនៅកម្ពុជាទៀតផង។
លោកបានរៀបរាប់បែបនេះ៖ «នៅក្នុងឆ្នាំ២០១១,២០១២ ហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា វិស័យដែលកម្ពុជាអាចមានមុខមាត់លេចធ្លោ គឺមានតែស្រូវទេ។ យើងមានផ្នត់គំនិតទៅអ៊ីចឹង។ ដូច្នេះ ទើបយើង លើកកម្ពស់ផ្សព្វផ្សាយតែស្រូវហ្នឹង។ មូលហេតុធំសំខាន់នោះ គឺពលរដ្ឋយើងចាប់ផ្តើមដឹងថា ខ្លួនយើងធ្វើស្រូវសល់ ហើយយើងនឹងសល់បរិមាណច្រើនទៀត។ យើងបានដឹង តាមរយៈរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ…។ ប្រទេសកម្ពុជា ងាកពីដាំស្រូវហូប ទៅជាដាំដើម្បីនាំចេញ។ មិនមែនតែស្រូវទេ ដំណាំអ្វីក៏អាចនាំចេញបានដែរ។ យើងឃើញទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុប ដែលជាទីផ្សារបើកចំហ និងទទួលស្គាល់អង្ករកម្ពុជាយើង ជាពិសេសប្រទេសបារាំង។ ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្តើមផ្សព្វផ្សាយតាម Alibaba ទីបំផុតក៏ចាប់ផ្តើមមានការគាំទ្រច្រើនពីអ្នកទិញ»។
បើតាមលោក សុង សារ៉ន ការនាំចេញដំបូងរបស់ក្រុមហ៊ុនអេមរុរាយស៍ គឺនាំចេញក្នុងចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះទៅប្រទេសបារាំង តាមរយៈកិច្ចសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនប្រទេសជិតខាង។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ន អេមរុរាយស៍ បានទិញអង្ករពីកសិករផ្ទាល់ ៥០ភាគរយ និង៥០ភាគរយទៀត ទទួលទិញពីម៉ាស៊ីនកិនស្រូវតាមសហគមន៍ផ្ទាល់ ដើម្បីនាំអង្ករទៅកាន់ទីផ្សារក្រៅប្រទេស ដូចជា នៅអឺរុបខាងកើត អឺរ៉ុបខាងលិច និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតនៅអាស៊ី។
អ្វីដែលធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុន Amru Rice ឬនិយាយឲ្យចំ គឺលោក សុង សារ៉ន ផ្ទាល់ លេចធ្លោក្នុងវិស័យកសិកម្មនោះ គឺការធ្វើកិច្ចសន្យាកសិកម្មជាមួយសហគមន៍អ្នកដាំដុះ ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជួយកសិករបានច្រើន ពិសេសការធានាប្រមូលទិញស្រូវពីកសិករ។ ក្រុមហ៊ុនរបស់លោកបានចាប់ផ្ដើមធ្វើកិច្ចសន្យាកសិកម្ម តាំងពីឆ្នាំ២០១៣មក ហើយទទួលបានជោគជ័យមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។ តែលោក សារ៉ន មិនត្រឹមតែចង់ឲ្យម៉ូឌែលអាជីវកម្មកសិកម្មដ៏ល្អមួយនេះ ផ្ដល់ផលជោគជ័យសម្រាប់តែក្រុមហ៊ុនលោកប៉ុណ្ណោះនោះទេ។
ឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជាភ្លាម លោក សុង សារ៉ន ឲ្យអាទិភាពលើកិច្ចសន្យាកសិកម្ម
ស្លៀកពាក់អាវសខោខ្មៅ អង្គុយគងទាក់ខ្លាលើសាឡុងក្នុងការិយាល័យក្រុមហ៊ុនអេមរុរាយស៍ លោក សុង សារ៉ន បានអត្ថាធិប្បាយថា នៅពេលរដូវប្រមូលផលម្តងៗ កសិករតែងតែរអ៊ូរទាំពីការសង្កត់តម្លៃរបស់រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ដែលធ្វើឲ្យកសិករខាតបង់។ លោកពន្យល់ថា បញ្ហានេះ គឺបណ្តាលមកពីកង្វះទំនាក់ទំនង រវាងអ្នកផលិត និងរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ដែលសហព័ន្ធស្រូវអង្ករ បានលើកយកមកធ្វើជាយុទ្ធសាស្ត្រអាទិភាពក្នុងការដោះស្រាយ ដើម្បីធ្វើឲ្យមានភាពប្រសើរគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។
លោកពន្យល់ថា៖ «មានតែកិច្ចសន្យាកសិកម្មទេ ដើម្បីកាត់បន្ថយគំលាតរវាងអ្នកផលិត និងអ្នកកែច្នៃនាំចេញ ឲ្យទាប មានន័យថា ឲ្យជាប់គ្នាតែម្តង កុំឲ្យនៅឆ្ងាយពីគ្នាពេក។ អ៊ីចឹង ការបង្កើតកិច្ចសន្យាកសិកម្មនេះ គឺជាចំណងមួយជួយពួកគាត់ឲ្យធ្វើការជាមួយគ្នា។ ទីពីរ ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ព្រោះ មានតែរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវទេ ដែលដឹងថា ខ្លួនឯងចង់បានអី ចង់កិនអី ចង់ទិញអី និងចង់ឲ្យកសិករដាំអី។ អ៊ីចឹង មានតែកិច្ចសន្យាកសិកម្មហ្នឹងឯង ដែលមានចែងថា ចង់បានអីនៅក្នុងហ្នឹង។ ទីបី បំពេញការខ្វះខាតទៅវិញទៅមក។ ជាទូទៅ ទីផ្សារគេមាន យើងអត់មានស្រូវ ដល់ពេលទីផ្សារអត់មាន តែស្រូវបែរជាសម្បូរ ដោយសារតែយើងអត់បាននិយាយគ្នា ថា យើងចង់បានអី គាត់ចង់ដាំអី។ អ៊ីចឹង វាធ្វើឲ្យជល់ទីផ្សារ ធ្វើឲ្យខាតបង់ទាំងអស់គ្នាទាំងកសិករក៏ខាត រោងម៉ាស៊ីនក៏ខាត។ ទី៤ ងាយស្រួលក្នុងការជជែក ក្នុងការរៀបចំផែនការដាំដុះមុន កុំឲ្យដាំហើយ បានរកទីផ្សារ ត្រូវរកទីផ្សារ មុននឹងដាំដុះ…»។
ក្រៅពីកិច្ចសន្យាកសិកម្ម លោក សុង សារ៉ន បានផ្តោតលើយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗចំនួន៥បន្ថែមទៀត ដូចជា៖ ១. ការពង្រីកទីផ្សារអង្ករនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ាន និងចិន។ ២. ការរៀបចំទុនទិញស្រូវពីកសិករប្រមាណ១លានតោនចាប់ពីខែកញ្ញារហូតដល់ខែធ្នូចុងឆ្នាំនេះ។ ៣. ការលើកកម្ពស់ការកែច្នៃសំណល់ស្រូវ ដូចជា កន្ទក់ អង្កាម ដើម្បីផ្តល់ចំណូលបន្ថែមដល់រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ។ ៤. ការបញ្ចុះថ្លៃដើមចំពោះការផលិតរបស់កសិករ និងម្ចាស់រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ។ ៥. ការអភិវឌ្ឍន៍ពូជស្រូវល្អៗ និងបញ្ចូលបច្ចេកវិទ្យាទំនើបចូលទៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម។
រូបភាពពីហ្វេសប៊ុកលោក សុង សារ៉ន
លោក សុង សារ៉ន៖ «កុំប្រកួតប្រជែងគ្នាឯង តែត្រូវប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាង»
ក្នុងតំណែងជាប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា លោក សុង សារ៉ន សង្កត់ធ្ងន់ថា កន្លងមក នៅក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករ មានបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជា កង្វះការចងក្រងគ្នាជាសហគមន៍កសិករ និងការដណ្តើរគ្នាទិញស្រូវ ដែលបញ្ហានេះ បង្កផលប៉ះពាល់ដល់ចង្វាក់ផលិតកម្មស្រូវអង្ករកម្ពុជា។
លោករៀបរាប់បន្តថា៖ «កសិករនីមួយៗ ប្រមូលផលហើយលក់ អត់មានការចងក្រងគ្នាទេ។ បើយើងចងក្រងគ្នា យើងអាចប្រាប់គ្នាបាន ថា រោងម៉ាស៊ីន ក ដែលកុងត្រាជាមួយយើងជាសហគមន៍ហ្នឹង ឧទាហរណ៍ ថា គាត់ចង់បាននៅថ្ងៃទី២៣ តែ៥០តោនទេ ព្រោះពេញឡគាត់ហើយ។ ថ្ងៃទី២៤ ៦០តោន ឬ១០០តោន…គេធ្វើអ៊ីចឹង។ អាហ្នឹង គេចែកគ្នារស់។ តែបើយើងមិនបាននិយាយគ្នា ថ្ងៃទី២៣មក ២០០តោន ហើយឡសម្ងួតទទួលបានតែ៥០តោន។ អ៊ីចឹង បានផ្តើមបន្ទោសគ្នាទៅវិញទៅមក ថា អ្នកនេះ មិនព្រមទិញ អ្នកនោះមិនព្រមទិញ»។
ដោយឡែក រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវវិញ លោក សុង សារ៉ន ស្នើកុំឲ្យដណ្តើមគ្នាទិញ និងលក់ស្រូវ ព្រោះតែវាជាការប្រកួតប្រជែងមិនត្រឹមត្រូវ ដែលធ្វើឲ្យខូចដល់ចង្វាក់ផលិតកម្មទាំងមូល។ «យើងនឹងរៀបចំផែនការហ្នឹង ទៅតាមតំបន់ម៉ាស៊ីនដែលនៅក្បែរៗគាត់(កសិករ)។ ថ្ងៃនេះត្រូវការប៉ុណ្ណេះ។ ថ្ងៃស្អែក ម៉ាស៊ីនខាងណោះត្រូវការប៉ុន្មាន? ម៉ាស៊ីនខាងនេះត្រូវការប៉ុន្មាន? ទូទាំងខេត្តមាន១០០ម៉ាស៊ីន ជាឧទាហរណ៍។ អ៊ីចឹង ចែកគ្នាទៅ កុំដណ្តើមគ្នាលក់ ដណ្តើមគ្នាទិញ ព្រោះបើដណ្តើរគ្នាច្រូត ដណ្តើមគ្នាលក់ និងទិញ ងាប់ហើយ។ សម័យនេះហើយ យើងមិនត្រូវដណ្តើមទៀតទេ ព្រោះត្រូវគិតពីពាណិជ្ជកម្ម និងប្រាក់ចំណេញ។ បើយើងគិតតែដណ្តើរគ្នាលក់ ដើម្បីតែលក់ អ៊ីចឹងអ្នកផ្សេងដែលច្រូតមិនទាន់ គឺងាប់ហើយ។ យើងកុំធ្វើការ ដែលប្រកួតប្រជែងគ្នាឯងពេក ត្រូវប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងយើង កុំប្រកួតគ្នាយើង។ ដូច្នេះ មានតែកិច្ចសន្យាកសិកម្ម ការជែកគ្នា និងរៀបចំក្រុមធ្វើការងារជាមួយគ្នាហ្នឹងឯង»។ នេះជាការអះអាងរបស់ប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជាអាណត្តិទី៣នេះ។
បន្ទាប់ពីធ្វើការជាមួយបណ្តាញកសិករ៦០សហគមន៍ និងបាននាំចេញអង្ករសរីរាង្គទៅក្រៅប្រទេសជារៀងរាល់ឆ្នាំ លោក សុង សារ៉ន ប៉ងពង្រីកបណ្តាញកសិកររបស់ខ្លួន ឲ្យបាន១០ម៉ឺននាក់ ដើម្បីជួយកសិករឲ្យបានកាន់ច្រើន។ នៅថ្ងៃអនាគត កូនកសិកររូបនេះ ក្រៅពីចង់ឃើញអង្ករខ្មែរ ឈរជើងបានរឹងមាំក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិហើយនោះ លោកមានមហិច្ឆតាក្លាយជាមនុស្សមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះបោះសំឡេងម្នាក់នៅក្នុងថ្នាក់តំបន់ និងពិភពលោក ៕