ខំប្រឹងណាស់ដែរ តែសិល្បៈល្ខោនយីកេ ដួងព្រលឹងជាតិ នៅតែខ្វះការគាំទ្រ!

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

ខំប្រឹងណាស់ដែរ តែសិល្បៈល្ខោនយីកេ ដួងព្រលឹងជាតិ នៅតែខ្វះការគាំទ្រ!

27, Sep 2019 , 11:29 am

រូបភាព

ដោយ: ប៉ូ សាគុន

ភ្នំពេញ៖ នាពេលបច្ចុប្បន្នគេសង្កេតឃើញទម្រង់ល្ខោនយីកេ ត្រូវបានដំឡើងរឿងថ្មីៗជាច្រើន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទម្រង់សិល្បៈមួយប្រភេទនេះ នៅតែមិនទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងពីមហាជន ជាពិសេសក្នុងស្រទាប់យុវវ័យ។ ខ្វះអ្នកគាំទ្រ គ្មានទីផ្សារ ឱកាសចូលក្របខណ្ឌរដ្ឋតិច មិនមានការលើកទឹកចិត្តជាដើមនោះ សុទ្ធតែជាមូលហេតុចម្បងនាំឱ្យធ្លាក់ចុះសិស្សរៀនសិល្បៈល្ខោនយីកេ។ ជាគ្រូបង្ហាត់បង្រៀនទម្រង់សិល្បៈខាងលើ អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ ថាវិបត្តិសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិជារឿងពិបាកនិយាយ ប៉ុន្តែសំខាន់គេត្រូវយកចិត្តទុកដាក់សិល្បៈដែលជាដួងព្រលឹងជាតិ។

តទៅនេះសូមស្ដាប់ពីកង្វល់របស់គ្រូបង្ហាត់សិល្បៈល្ខោនយីកេអ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ ដូចតទៅ៖

«សិល្បៈបុរាណមិនសូវមានគេគាំទ្រ។ ទូរទស្សន៍ក៏គេមិនងាយហៅថត ហើយគេឱ្យតម្លៃថោក ព្រោះមិនមានអ្នកឧបត្ថម្ភ។ ចំណែកអ្នកឧបត្ថម្ភ គេគិតថាមិនមានអ្នកមើលគេមិនចង់ជួយទេ ដូច្នេះវាក៏មិនមានសិស្សចូលរៀន។ ដល់រៀនចប់ត្រូវប្រឡងចូលក្របខណ្ឌ ជួនកាលមួយឆ្នាំរើសតែម្នាក់ឬពីរនាក់ប៉ុណ្ណឹង អ៊ីចឹងពួកគេមិនមានទឹកចិត្ត។ តើយើងគួរបន្ទោសអ្នកណា បើយើងបន្ទោសថាកូនខ្មែរមិនស្រឡាញ់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ តើយើងត្រូវបន្ទោសបែបនេះទេ»?

ទាំងនេះគឺជាការត្អូញត្អែររបស់អ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ ដែលជាគ្រូបង្ហាត់ល្ខោនយីកេមួយរូប។ អង្គុយលើកៅអីដែកក្រោមឆត្រធំពណ៌ក្រហម ក្បែររូបសំណាកព្រះគោព្រះកែវ ដែលនៅជាប់នឹងរូបដំរីបត់ដោយដើមរុក្ខជាតិ ក្នុងបរិវេណសារមន្ទីរជាតិផ្នែកខាងក្រោយ គ្រូល្ខោនយីកេរូបនេះ ថាបញ្ហាខាងលើគឺជាវិបត្តិរបស់សិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ៖«នេះគឺជាវិបត្តិនៅក្នុងវប្បធម៌ជាតិខ្មែរយើង។ សរុបមកខ្មែរយើងមិនស្គាល់តម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ បានជាគាត់មិនគាំទ្រ។ បើសិនជាទាំងអស់គ្នាឱ្យតម្លៃ សម្ដែងលក់សំបុត្រមានការលើកទឹកចិត្ត ដោយការទិញសំបុត្រចូលមើលពេញៗរោង សិល្បករចេះតែមានទឹកចិត្តហើយ។ ខ្ញុំលើកអំពីការប្រគំតន្ត្រីមួយ មានអ្នកចម្រៀងមកពីប្រទេសក្រៅ សំបុត្រមួយ១០ដុល្លារ ឬមួយ១៥ដុល្លារ ក៏គេហ៊ានទិញមើលដែរ។ នេះក្នុងស្រទាប់យុវវ័យ»។

ក្រោយចូលនិវត្តន៍ពីមន្ត្រីរាជការអ្នកស្រី អ៊ុយ លតាវណ្ណ ដែលហាក់ទំនេរច្រើនពីការបង្រៀនសិស្សជាលក្ខណៈឯកជន បានឆ្លៀតពេលទំនេររបស់ខ្លួន ដំឡើងរបាំស្មូនខ្អមទុកជាសម្បត្តិជាតិ ដែលជាស្នាដៃក្រោយចូលនិវត្តិន៍នោះ៖«ខ្ញុំកំពុងត្រៀមធ្វើរបាំស្មូនក្អមដាក់នាយកដ្ឋានសិល្បៈទស្សនីយភាពរបស់ក្រសួងវប្បធម៌។ ឥឡូវនេះមិនមានបង្ហាត់អ្វីទេ ទាល់តែមានសិស្សដែលចង់រៀនម្រៀងឬរៀនក្បាច់រាំយីកេ គាត់ទាក់ទងមកខ្ញុំទើបខ្ញុំបង្ហាត់»។

គ្រូយីកេរាងទាបទ្រនាប់សម្បុរស្រអែមញញឹមស្រស់វ័យ៦៨ឆ្នាំរូបនេះ បានដឹកនាំសម្ដែងយីកេរឿងល្បីៗមួយចំនួន ដែលមហាជនភាគច្រើនបានស្គាល់និងបានទស្សនា តាមរយៈការទៅទស្សនាផ្ទាល់ និងទស្សនាតាមខ្សែវីដេអូនោះ៖«ខ្ញុំបានដឹកនាំយីកេរឿង ម៉ាក់ថើង គឺជាកម្មវិធីផ្លែផ្ការបស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ។ ក្នុងមួយសប្តាហ៍ខ្ញុំបង្ហាត់តែថ្ងៃអាទិត្យទេ ព្រោះក្រៅម៉ោងធ្វើការ។ រឿងទំទាវបីជំនាន់ នាយកដ្ឋានសិល្បៈបានចាត់តាំងខ្ញុំឱ្យដឹកនាំបង្ហាត់ ព្រោះខ្ញុំចេះចាំទាំងអស់ពីគ្រូរបស់ខ្ញុំ គឺលោកគ្រូ ពេជ្យ ទុំក្រវិល គាត់ជាអ្នកដំឡើង»។

គ្រូរបាំដែលបានចាប់ជំនាញសិល្បៈក្រោយបែកសម័យសង្គ្រាមរូបនេះ ថាក្រុមសិល្បៈល្ខោនយីកេនាពេលសព្វថ្ងៃ មិនសូវមានឡើយនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ហើយទាំងនេះគឺជាក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់អ្នកស្រី៖«និយាយត្រឹមតែខ្ញុំដឹងទេ វង់ល្ខោនយីកេមាននៅនាយកដ្ឋានសិល្បៈ មាននៅសាលាមធ្យមវិចិត្រសិល្បៈ មាននៅខេត្តតាកែវ ដែលជាកូនចេះជំនាន់ក្រោយរបស់លោកតាធី និងមាននៅខេត្តកំពត»។

ទោះបីជាការគាំទ្រមិនសូវមាន ប៉ុន្តែដោយមើលឃើញថាទម្រង់មួយនេះស្ទើរតែបាត់បង់ ទាំងក្រសួងវប្បធម៌ អង្គការដែលធ្វើការលើសិល្បៈបុរាណជាតិ និងយុវជនមួយចំនួនផងនោះ កន្លងមកបានខ្នះខ្នែងដំឡើងរឿងមួយចំនួនដែរ។ តែទោះជាយ៉ាងណា ផលវិបាករបស់ទម្រង់ល្ខោនយីកេ គឺត្រូវការសិល្បករដែលមានទេពកោសល្យខ្ពស់ និងរូបសម្បត្តិស្រស់ស្អាត។
អ្នកស្រី លតាវណ្ណា បញ្ជាក់ដូច្នេះ៖«ទម្រង់ល្ខោនយីកេស្ទើរតែបាត់បង់ ដូច្នេះគេខំប្រឹងប្រែងគាស់កកាយឡើងវិញ។ បើទម្រង់ល្ខោនបាសាក់នៅទីណាក៏មាន ប៉ុន្តែទម្រង់យីកេគេមិនសូវស្គាល់ ហើយមិនសូវមានអ្នកធ្វើទេ ព្រោះទម្រង់នេះពិបាកបង្កើត ពិបាកហាត់រៀននិងសម្ដែង។ ល្ខោនយីកេគឺត្រូវការចេះរាំផង ចេះច្រៀងផងនិងចេះសម្ដែងផង។ អ្នកដែលពូកែសម្ដែងជួនកាលគាត់មិនចេះច្រៀង ហើយអ្នកដែលច្រៀងពីរោះ គាត់បែរជាមិនសូវចេះសម្ដែង ហើយរូបសម្បត្តិគាត់អន់»។

អ្នកស្រីបន្ថែម៖«ឥឡូវនេះខ្មែរយើងនិយមរូបសម្បត្តិជាធំ។ បើរូបសម្បត្តិអន់ពេក មានតែសំឡេងយើងពិបាកនឹងយក។ យើងពិបាករកបានទាំងព្រម។ រូបសម្បត្តិមិនបាច់ល្អពេកទេ ព្រោះដល់ពេលសម្ដែងយើងលាបក្រែមម្សៅទៅក៏ស្អាតបាន ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់គាត់ត្រូវមានសំឡេងចេះច្រៀងពីរោះនិងសម្ដែងល្អ។ យើងមិនចង់លេងល្ខោនដែលឌុបប៉ារូល(បញ្ចូលសំឡេងឱ្យតួសម្ដែង) គឺអ្នកក្នុងគេច្រៀងឱ្យ ហើយយើងគ្រាន់តែហាមាត់តាមគេច្រៀង»។

គ្រូយីកេដែលមកពីខេត្តកំពង់ចាមរូបនេះ បញ្ជាក់អំពីបទពិសោធក្នុងការបញ្ជូលសំឡេងឱ្យតួសម្ដែងយីកេថា៖«ខ្ញុំធ្លាប់ឌុបប៉ារូលឱ្យតួនាងទាវនិងនាងនោ។ យើងត្រូវប្រមូលអារម្មណ៍ឱ្យដូចតួសម្ដែងខាងក្រៅអ៊ីចឹង ហើយភ្នែកត្រូវតែសម្លឹងជាប់ ព្រោះត្រូវមើលដង្ហើមអ្នកសម្ដែង ថាហាមាត់ពេលណា។ អ្នកសម្ដែងនិងអ្នកឌុបប៉ារូល គឺត្រូវវាស់ដង្ហើមឱ្យត្រូវគ្នា។ បើអ្នកឌុបប៉ារូលមិនពូកែ វាអាចនាំឱ្យតួសម្ដែងបែកអារម្មណ៍ ដូច្នេះការសម្ដែងត្រូវបាន១០ភាគរយ វាធ្លាក់មកនៅត្រឹម៧ឬ៨ភាគរយ។ ខ្ញុំធ្លាប់មានបទពិសោធខ្ញុំដឹង»។

អង្គុយនៅក្រោយឆាកសម្ដែងរបស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ ក្នុងបរិវេណសារមន្ទីរជាតិ ដែលមានភ្លេងរបាំក្ងោកប៉ៃលិនកំពុងហាត់សមមុនសម្ដែងកំដរផងនោះ អ្នកស្រី លតាវណ្ណ ថាជារៀងរាល់ឆ្នាំសាលាវិចិត្រសិល្បៈបានរើសសិស្សឱ្យចូលរៀនច្រើន ប៉ុន្តែមិនសូវមានសិស្សចូលរៀនឡើយ។

អ្នកស្រីប្រាប់ពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យកើតរឿងបែបនេះ៖«រាល់ឆ្នាំសាលារើសសិស្សច្រើនដែរ តែមិនសូវមានសិស្សចូលរៀនទេ។ យើងដឹងស្រាប់ហើយសិល្បៈបុរាណមិនសូវរកចំណូលបានទេ។ សំខាន់បំផុតពេលរៀនចប់ មួយឆ្នាំរើសក្របខ័ណ្ឌជួនកាលរើសតែម្នាក់ ជួនកាល២នាក់ ដូច្នេះសួរថាអ្នកដែលរៀនជាង១០ឆ្នាំទៅហើយនោះតើគាត់ទៅណា? ដូច្នេះវាខាតពេលវេលា ខាតប្រាក់កាស ហើយអ្នកខ្លះពេលចុងក្រោយចូលធ្វើជាប៉ូលិស ចូលទាហាន ខ្លះទៀតទៅធ្វើការងារអ្វីផ្សេង។ ទាំងនេះធ្វើឱ្យសិល្បៈបុរាណខ្វះខាតធនធានមនុស្ស»។

ជាអ្នកស្រឡាញ់និងព្យាយាមថែរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ គ្រូបង្ហាត់ល្ខោនយីកេរូបនេះ ថាយុវជនភាគច្រើន បានឱ្យតម្លៃសិល្បៈបរទេសជាងសិល្បៈជាតិខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងគ្រូវ័យចំណាស់ លតាវណ្ណ អះអាងថាអ្នកស្រីមិនហាមឃាត់ចំណុងចំណូលចិត្តរបស់យុវជនឡើយ ប៉ុន្តែសុំឱ្យពួកគេគិតពីតម្លៃសិល្បៈដែលជាព្រលឹងរបស់ខ្លួន។

អ្នកស្រីទទូច៖«មិនមែនថាមិនឱ្យគាំទ្រសិល្បៈគេទេ ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែដើរទន្ទឹមគ្នា អ្វីដែលជាព្រលឹងរបស់យើង នោះយើងត្រូវតែស្រឡាញ់ និងរួមចំណែកគាំទ្រ។ យើងមិនត្រូវបោះបង់ចោលទេ ព្រោះនេះជាព្រលឹងរបស់យើង។ បើយើងចេះតែបោះបង់ចោល នោះសិល្បៈរបស់យើងចេះតែបាត់បន្តិចម្ដងៗ ប្រៀបដូចជាស្រមោលរបស់យើង ពេលស្រមោលដែលចាប់ផ្ដើមលិច ដូច្នេះព្រលឹងរបស់យើងចាប់ផ្ដើមបាត់ហើយ។ សិល្បៈដែលដូនតាយើងខំស្រាវជ្រាវ ខំបង្កើតទុកមកនេះមានច្រើនណាស់ គ្រាន់តែល្ខោនមានជាង២០ទម្រង់ ហើយនៅរបាំនិងតន្ត្រីក៏សម្បូរ»៕