អចលនទ្រព្យ
អត្ថបទពាណិជ្ជកម្ម
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ច្បាប់ភូមិបាល គឺជាច្បាប់គ្រឹះមួយដែលត្រូវបានអនុម័ត និងប្រកាសឲ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០១ ក្នុងគោលដៅកំណត់អំពីរបបកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុទាំងឡាយ (ដី) នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសមួយក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលវិស័យដីធ្លីនៅទូទាំងប្រទេសទើបតែចាប់ផ្តើមកសាង និងស្តារឡើងវិញ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយពី សង្គ្រាមបំផ្លាញខ្មែរគ្នាឯង (សម័យខ្មែរក្រហម ឬ ប៉ុលពត) បានចប់រលត់នៅឆ្នាំ១៩៧៩។ ពេលនោះដីធ្លីនៅទូទាំងប្រទេស ត្រូវបានចែកជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីសង់លំនៅដ្ឋាន ធ្វើចំការ ធ្វើស្រែ ដោយមិនមានច្បាប់ និងយន្តការគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់ឡើយ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៤ ទើបប្រទេសកម្ពុជា បានបង្កើតច្បាប់មួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជា នោះគឺច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ១៩៩៤ ប៉ុន្តែច្បាប់នេះហាក់ខ្លីពេក ហើយមិនមានខ្លឹមសារអនុវត្តគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់វិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជានោះទេ។ ដូច្នេះហើយទើបក្នុងឆ្នាំ ២០០១ រដ្ឋសភាកម្ពុជាបានអនុម័តច្បាប់ភូមិបាលថ្មីមួយទៀត ដែលត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រមលេខ នស/រក/០៨០១/១៤។
នៅក្នុងច្បាប់ភូមិបាលថ្មីនេះ ថ្វីដ្បិតតែវាមិនបានចែងឲ្យទូលំទូលាយ និងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាបានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនបំផុត ដើម្បីកំណត់អំពីយន្តការ ការគ្រប់គ្រង និយមន័យ និងរបបកម្មសិទ្ធិលើវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជាបានយ៉ាងទូលំទូលាយ។ ច្បាប់ភូមិបាល គឺជាច្បាប់គ្រឹះដែលអនុម័តឡើង ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជា (ដែលហៅថា«វិស័យអចលនវត្ថុ») ដូចជា សិទ្ធិ កាតព្វកិច្ច របស់ភោគី និងកម្មសិទ្ធិករ នៃអចលនវត្ថុនៅកម្ពុជា និងក៏ជាច្បាប់ដែលចែងពីភាពស្របច្បាប់ និងភាពមិនស្របច្បាប់ នៃការកាន់កាប់ដីធ្លីនៅប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
ច្បាប់ភូមិបាល ២០០១ មានចែងអំពីគោលការណ៍សំខាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យអចលនវត្ថុដូចខាងក្រោម៖
• មានតែភោគៈត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចនាំឲ្យបានកម្មសិទ្ធិ មានន័យថា មានតែការកាន់កាប់ដីធ្លីដោយស្របច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចឈានទៅទទួលបានកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ នៃអចលនវត្ថុដែលខ្លួនកាន់កាប់បាន។ តាមរយៈច្បាប់ភូមិបាលនេះ ពាក្យថា «ភោគៈត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់» លុះត្រាតែការកាន់កាប់អចលនវត្ថុនោះបានរយៈពេលគ្រប់ ៥ ឆ្នាំ ដោយគ្មានហិង្សា ដោយសុច្ចរិតត្រឹមត្រូវ ដោយពិតប្រាកដ មិនមានការក្លែងបន្លំ មានការដឹងឮជាសាធារណៈ និងគ្មានការអះខាន គឺការកាន់កាប់ជានិរន្ត។ នេះជាគោលការណ៍ទូទៅ នៃការកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយស្របច្បាប់។ ទោះជាយ៉ាងណា ច្បាប់នេះបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់ថា ចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០១ តទៅ មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការចូលកាន់កាប់អចលនវត្ថុណាមួយបានទៀតឡើយ។
• កម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុនៅកម្ពុជា មាន ៤ ប្រភេទធំៗ។ ទីមួយ៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិឯកជន។ ទីពីរ៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ។ ទីបី៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព ដីរបស់ជនជាតិភាគតិច និងទីបួន៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិរបស់វត្តអារាមពុទ្ធសាសនា។
• ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ បែងចែកជា ២ប្រភេទ គឺ ទីមួយ៖ ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ ដែលអាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ ការដូ ការបែងចែក ឬជួលបាន។ និងទីពីរ៖ ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ហើយទ្រព្យសម្បតិ្ត ឬដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ មិនអាចលក់ដូរបានឡើយ មានដូចជាសាលារៀន មន្ទីរពេទ្យរបស់រដ្ឋ អគារសិក្សាសាធារណៈជាដើម ដែលបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍សាធារណៈទូទៅ ។
• ដីរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាដីទាំងអស់ដែលសហគមន៍ បានរៀបចំនិវេសនដ្ឋាន និងប្រកបរបរកសិកម្មប្រពៃណី។
• ដី ឬអចលនវត្ថុរបស់វត្ត មិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ដូរ ឬធ្វើអំណោយបានឡើយ ប៉ុន្តែអាចជួល ឬប្រវាស់បាន។ អចលនវត្ថុរបស់វត្ត មានដី និងសំណង់ ទាំងឡាយណា ដែលស្ថិតនៅក្នុង ឬក្រៅបរិវេណវត្តអារាមនៃពុទ្ធសាសនា ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាបេតិកភ័ណ្ឌប្រើប្រាស់ជានិច្ចកាល សម្រាប់ពុទ្ធសាសនា និងដាក់ឲ្យពុទ្ធសាសនិកប្រើប្រាស់ ក្រោមការថែទាំ និងគ្រប់គ្រងដោយគណៈកម្មការវត្ត តាមរយៈសេចក្តីណែនាំ ឬប្រកាសរបស់ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា។
• ដី ឬកម្មសិទ្ធិរបស់ឯកជន សំដៅទៅលើកម្មសិទ្ធិនៃដី ឬសិទ្ធិកាន់កាប់ដី របស់ជនម្នាក់ៗ ឬច្រើននាក់ ឬរបស់នីតិបុគ្គល ដែលទទួលស្គាល់ដោយច្បាប់។ រាល់ការកាន់កាប់ដីធ្លីនៅកម្ពុជា ត្រូវតែមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬប័ណ្ណកម្មកាន់កាប់ដីធ្លី ដែលចេញដោយស្ថាប័នសុរិយោដី។ ទោះបីជាប័ណ្ណនោះ ជាប្រភេទប័ណ្ណភោគៈ ឬប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិក៏ដោយ។ មុនពេលនីតិវិធី នៃការចុះបញ្ជីដីជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ត្រូវបានរៀបចំឡើង រាល់ការកាន់កាប់ដីនៅប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអាជ្ញាធរចេញត្រឹមប្រភេទប័ណ្ណភោគៈប៉ុណ្ណោះ គឺជាប័ណ្ណដែលបញ្ជាក់ពីការកាន់កាប់ដីស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែប័ណ្ណប្រភេទនេះ អាចជាកម្មវត្ថុនៃការប្តឹងតវ៉ាពីតតិយជនបាន ហើយមិនមែនជាប័ណ្ណស្ថាពរដែលបញ្ជាក់ ពីកម្មសិទ្ធិ ១០០% នោះទេ។
• របបកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុមុនឆ្នាំ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ឡើយ មានន័យថា អ្នកដែលមានដី ឬអចលនវត្ថុ មុនឆ្នាំ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋទេ គឺត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។
• មានតែរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរប៉ុណ្ណោះ ទើបមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ (ដី) នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជនបរទេស មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានកម្មសិទិ្ធដីធ្លីនៅកម្ពុជាឡើយ លើកលែងតែបរទេសរូបនោះ មានសញ្ជាតិខ្មែរ ឬទិញតាមរយៈអ្នកតំណាងជនជនខ្មែរ។
• ច្បាប់ភូមិបាលនេះ ក៏បានចែងអំពីដីសម្បទានដែរ ដោយបានកំណត់ថា សម្បទានដី គឺជាការផ្តល់ឲ្យនូវសិទ្ធិប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើដី តាមរយៈកិច្ចសន្យា សម្បទានមួយ ដែលមានរយៈពេលកំណត់តាមផ្លូវច្បាប់។ សម្បទានដីនៅព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាមាន ២ ប្រភេទ គឺសម្បទានដីសង្គមកិច្ច (គឺជាយន្តការនៃការផ្ទេរដី ឯកជនរបស់រដ្ឋ តាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងគោលបំណងផ្តល់ដីដល់ជនក្រីក្រដែលខ្វះខាត ឬគ្រួសារយោធិនជាដើម ដើម្បីសង់លំនៅដ្ឋាន ឬធ្វើកសិកម្មជាលក្ខណៈគ្រួសារ ជាដើម និងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច (ជាប្រភេទសម្បទានដីមួយដែលជាក់លាក់ ដល់សម្បទានិកទាំងឡាយណា ដើម្បីយកទៅអភិវឌ្ឍន៍ ឬដាំដុះ បង្កបង្កើនផលលើដីនោះ ជាលក្ខណៈកសិកម្ម ឬកសិ-ឧស្សាហកម្ម ដោយថ្លៃឈ្នួលសម្បទានតាមច្បាប់ ហើយ រយៈពេលសម្បទានមិនអាចមានរយៈពេល លើសពី៩០ឆ្នាំបានទេ ហើយទំហំដីដែលត្រូវផ្តល់ដល់សម្បទានិក សម្រាប់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក៏មិនឲ្យលើសពី ១០,០០០ ហិកតាដែរ។
• ក្រៅពី «ខ» ទាំងឡាយខាងលើទៅ នៅមាន «ខ» ជាច្រើនទៀត និង«ខ» ដែលនិយាយពីទោសទណ្ឌ នៃការកាន់កាប់ដី ឬអចលនវត្ថុដោយខុសច្បាប់ ការបំពាន ការរំលោភកម្មសិទ្ធិឯកជន និងសាធារណៈ ការចេញប័ណ្ណកាន់កាប់ ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ លទ្ធកម្មកម្មសិទ្ធិ ការចុះបញ្ជីដី និងការចុះបញ្ជីហ៊ីប៉ូតែក ការដាក់បញ្ចាំ ការប្រវាស់ ការជួលនៃអចលនវត្ថុ (ដី និងសំណង់) ជាដើម ផងដែរ។
ក្រៅពីច្បាប់ភូមិបាល គេឃើញមានច្បាប់មួយទៀត ដែលចែងយ៉ាងលម្អិតពីវិស័យដីធ្លី ដើម្បីបំពេញបន្ថែមទៅលើច្បាប់ភូមិបាល២០០១ ដែលមានភាពខ្វះខាត នោះគឺក្រមរដ្ឋប្បវេណីឆ្នាំ២០០៦ ដែលក្រមនេះ មានចែងបន្ថែមអំពីគោលការណ៍ នីតិវិធី បែបបទ ទម្រង់ និងរបៀបដំណើរ និងការចុះបញ្ជីផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យដីធ្លី (អចលនវត្ថុ) នេះ៕
(ប្រភព៖ https://www.realestate.com.kh/km/guides/land-law-in-cambodia/)
(អត្ថបទពាណិជ្ជកម្ម)
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រទេសមួយក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលវិស័យដីធ្លីនៅទូទាំងប្រទេសទើបតែចាប់ផ្តើមកសាង និងស្តារឡើងវិញ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយពី សង្គ្រាមបំផ្លាញខ្មែរគ្នាឯង (សម័យខ្មែរក្រហម ឬ ប៉ុលពត) បានចប់រលត់នៅឆ្នាំ១៩៧៩។ ពេលនោះដីធ្លីនៅទូទាំងប្រទេស ត្រូវបានចែកជូនប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីសង់លំនៅដ្ឋាន ធ្វើចំការ ធ្វើស្រែ ដោយមិនមានច្បាប់ និងយន្តការគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់ឡើយ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៤ ទើបប្រទេសកម្ពុជា បានបង្កើតច្បាប់មួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជា នោះគឺច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ១៩៩៤ ប៉ុន្តែច្បាប់នេះហាក់ខ្លីពេក ហើយមិនមានខ្លឹមសារអនុវត្តគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់វិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជានោះទេ។ ដូច្នេះហើយទើបក្នុងឆ្នាំ ២០០១ រដ្ឋសភាកម្ពុជាបានអនុម័តច្បាប់ភូមិបាលថ្មីមួយទៀត ដែលត្រូវបានប្រកាសឲ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រមលេខ នស/រក/០៨០១/១៤។
នៅក្នុងច្បាប់ភូមិបាលថ្មីនេះ ថ្វីដ្បិតតែវាមិនបានចែងឲ្យទូលំទូលាយ និងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាបានរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនបំផុត ដើម្បីកំណត់អំពីយន្តការ ការគ្រប់គ្រង និយមន័យ និងរបបកម្មសិទ្ធិលើវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជាបានយ៉ាងទូលំទូលាយ។ ច្បាប់ភូមិបាល គឺជាច្បាប់គ្រឹះដែលអនុម័តឡើង ដើម្បីគ្រប់គ្រងវិស័យដីធ្លីនៅកម្ពុជា (ដែលហៅថា«វិស័យអចលនវត្ថុ») ដូចជា សិទ្ធិ កាតព្វកិច្ច របស់ភោគី និងកម្មសិទ្ធិករ នៃអចលនវត្ថុនៅកម្ពុជា និងក៏ជាច្បាប់ដែលចែងពីភាពស្របច្បាប់ និងភាពមិនស្របច្បាប់ នៃការកាន់កាប់ដីធ្លីនៅប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
ច្បាប់ភូមិបាល ២០០១ មានចែងអំពីគោលការណ៍សំខាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យអចលនវត្ថុដូចខាងក្រោម៖
• មានតែភោគៈត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចនាំឲ្យបានកម្មសិទ្ធិ មានន័យថា មានតែការកាន់កាប់ដីធ្លីដោយស្របច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចឈានទៅទទួលបានកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ នៃអចលនវត្ថុដែលខ្លួនកាន់កាប់បាន។ តាមរយៈច្បាប់ភូមិបាលនេះ ពាក្យថា «ភោគៈត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់» លុះត្រាតែការកាន់កាប់អចលនវត្ថុនោះបានរយៈពេលគ្រប់ ៥ ឆ្នាំ ដោយគ្មានហិង្សា ដោយសុច្ចរិតត្រឹមត្រូវ ដោយពិតប្រាកដ មិនមានការក្លែងបន្លំ មានការដឹងឮជាសាធារណៈ និងគ្មានការអះខាន គឺការកាន់កាប់ជានិរន្ត។ នេះជាគោលការណ៍ទូទៅ នៃការកាន់កាប់អចលនវត្ថុដោយស្របច្បាប់។ ទោះជាយ៉ាងណា ច្បាប់នេះបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់ថា ចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០១ តទៅ មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការចូលកាន់កាប់អចលនវត្ថុណាមួយបានទៀតឡើយ។
• កម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុនៅកម្ពុជា មាន ៤ ប្រភេទធំៗ។ ទីមួយ៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិឯកជន។ ទីពីរ៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ។ ទីបី៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិសមូហភាព ដីរបស់ជនជាតិភាគតិច និងទីបួន៖ អចលនវត្ថុជាកម្មសិទ្ធិរបស់វត្តអារាមពុទ្ធសាសនា។
• ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ បែងចែកជា ២ប្រភេទ គឺ ទីមួយ៖ ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនរបស់រដ្ឋ ដែលអាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ ការដូ ការបែងចែក ឬជួលបាន។ និងទីពីរ៖ ទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ហើយទ្រព្យសម្បតិ្ត ឬដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ មិនអាចលក់ដូរបានឡើយ មានដូចជាសាលារៀន មន្ទីរពេទ្យរបស់រដ្ឋ អគារសិក្សាសាធារណៈជាដើម ដែលបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍សាធារណៈទូទៅ ។
• ដីរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺជាដីទាំងអស់ដែលសហគមន៍ បានរៀបចំនិវេសនដ្ឋាន និងប្រកបរបរកសិកម្មប្រពៃណី។
• ដី ឬអចលនវត្ថុរបស់វត្ត មិនអាចជាកម្មវត្ថុនៃការលក់ដូរ ឬធ្វើអំណោយបានឡើយ ប៉ុន្តែអាចជួល ឬប្រវាស់បាន។ អចលនវត្ថុរបស់វត្ត មានដី និងសំណង់ ទាំងឡាយណា ដែលស្ថិតនៅក្នុង ឬក្រៅបរិវេណវត្តអារាមនៃពុទ្ធសាសនា ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាបេតិកភ័ណ្ឌប្រើប្រាស់ជានិច្ចកាល សម្រាប់ពុទ្ធសាសនា និងដាក់ឲ្យពុទ្ធសាសនិកប្រើប្រាស់ ក្រោមការថែទាំ និងគ្រប់គ្រងដោយគណៈកម្មការវត្ត តាមរយៈសេចក្តីណែនាំ ឬប្រកាសរបស់ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា។
• ដី ឬកម្មសិទ្ធិរបស់ឯកជន សំដៅទៅលើកម្មសិទ្ធិនៃដី ឬសិទ្ធិកាន់កាប់ដី របស់ជនម្នាក់ៗ ឬច្រើននាក់ ឬរបស់នីតិបុគ្គល ដែលទទួលស្គាល់ដោយច្បាប់។ រាល់ការកាន់កាប់ដីធ្លីនៅកម្ពុជា ត្រូវតែមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬប័ណ្ណកម្មកាន់កាប់ដីធ្លី ដែលចេញដោយស្ថាប័នសុរិយោដី។ ទោះបីជាប័ណ្ណនោះ ជាប្រភេទប័ណ្ណភោគៈ ឬប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិក៏ដោយ។ មុនពេលនីតិវិធី នៃការចុះបញ្ជីដីជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ត្រូវបានរៀបចំឡើង រាល់ការកាន់កាប់ដីនៅប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអាជ្ញាធរចេញត្រឹមប្រភេទប័ណ្ណភោគៈប៉ុណ្ណោះ គឺជាប័ណ្ណដែលបញ្ជាក់ពីការកាន់កាប់ដីស្របច្បាប់ ប៉ុន្តែប័ណ្ណប្រភេទនេះ អាចជាកម្មវត្ថុនៃការប្តឹងតវ៉ាពីតតិយជនបាន ហើយមិនមែនជាប័ណ្ណស្ថាពរដែលបញ្ជាក់ ពីកម្មសិទ្ធិ ១០០% នោះទេ។
• របបកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុមុនឆ្នាំ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ឡើយ មានន័យថា អ្នកដែលមានដី ឬអចលនវត្ថុ មុនឆ្នាំ១៩៧៩ មិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋទេ គឺត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ។
• មានតែរូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរប៉ុណ្ណោះ ទើបមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ (ដី) នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជនបរទេស មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានកម្មសិទិ្ធដីធ្លីនៅកម្ពុជាឡើយ លើកលែងតែបរទេសរូបនោះ មានសញ្ជាតិខ្មែរ ឬទិញតាមរយៈអ្នកតំណាងជនជនខ្មែរ។
• ច្បាប់ភូមិបាលនេះ ក៏បានចែងអំពីដីសម្បទានដែរ ដោយបានកំណត់ថា សម្បទានដី គឺជាការផ្តល់ឲ្យនូវសិទ្ធិប្រើប្រាស់ និងអាស្រ័យផលលើដី តាមរយៈកិច្ចសន្យា សម្បទានមួយ ដែលមានរយៈពេលកំណត់តាមផ្លូវច្បាប់។ សម្បទានដីនៅព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាមាន ២ ប្រភេទ គឺសម្បទានដីសង្គមកិច្ច (គឺជាយន្តការនៃការផ្ទេរដី ឯកជនរបស់រដ្ឋ តាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងគោលបំណងផ្តល់ដីដល់ជនក្រីក្រដែលខ្វះខាត ឬគ្រួសារយោធិនជាដើម ដើម្បីសង់លំនៅដ្ឋាន ឬធ្វើកសិកម្មជាលក្ខណៈគ្រួសារ ជាដើម និងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច (ជាប្រភេទសម្បទានដីមួយដែលជាក់លាក់ ដល់សម្បទានិកទាំងឡាយណា ដើម្បីយកទៅអភិវឌ្ឍន៍ ឬដាំដុះ បង្កបង្កើនផលលើដីនោះ ជាលក្ខណៈកសិកម្ម ឬកសិ-ឧស្សាហកម្ម ដោយថ្លៃឈ្នួលសម្បទានតាមច្បាប់ ហើយ រយៈពេលសម្បទានមិនអាចមានរយៈពេល លើសពី៩០ឆ្នាំបានទេ ហើយទំហំដីដែលត្រូវផ្តល់ដល់សម្បទានិក សម្រាប់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក៏មិនឲ្យលើសពី ១០,០០០ ហិកតាដែរ។
• ក្រៅពី «ខ» ទាំងឡាយខាងលើទៅ នៅមាន «ខ» ជាច្រើនទៀត និង«ខ» ដែលនិយាយពីទោសទណ្ឌ នៃការកាន់កាប់ដី ឬអចលនវត្ថុដោយខុសច្បាប់ ការបំពាន ការរំលោភកម្មសិទ្ធិឯកជន និងសាធារណៈ ការចេញប័ណ្ណកាន់កាប់ ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ លទ្ធកម្មកម្មសិទ្ធិ ការចុះបញ្ជីដី និងការចុះបញ្ជីហ៊ីប៉ូតែក ការដាក់បញ្ចាំ ការប្រវាស់ ការជួលនៃអចលនវត្ថុ (ដី និងសំណង់) ជាដើម ផងដែរ។
ក្រៅពីច្បាប់ភូមិបាល គេឃើញមានច្បាប់មួយទៀត ដែលចែងយ៉ាងលម្អិតពីវិស័យដីធ្លី ដើម្បីបំពេញបន្ថែមទៅលើច្បាប់ភូមិបាល២០០១ ដែលមានភាពខ្វះខាត នោះគឺក្រមរដ្ឋប្បវេណីឆ្នាំ២០០៦ ដែលក្រមនេះ មានចែងបន្ថែមអំពីគោលការណ៍ នីតិវិធី បែបបទ ទម្រង់ និងរបៀបដំណើរ និងការចុះបញ្ជីផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យដីធ្លី (អចលនវត្ថុ) នេះ៕
(ប្រភព៖ https://www.realestate.com.kh/km/guides/land-law-in-cambodia/)
(អត្ថបទពាណិជ្ជកម្ម)
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
