អចលនទ្រព្យ
អត្ថបទពាណិជ្ជកម្ម
ស្វែងយល់ពីពន្ធ ៤ ប្រភេទសំខាន់ៗពាក់ព័ន្ធនឹងអចលនទ្រព្យ និងរបៀបគណនាពន្ធ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
អ្នកមួយចំនួនប្រាកដជាមានចម្ងល់ជាក់ជាមិនខាន ពីប្រភេទពន្ធពាក់ព័ន្ធនឹងអចលនទ្រព្យ មានពន្ធអ្វីខ្លះ និងនីតិវិធីនៃការបង់«ពន្ធ»អចលទ្រព្យ។ អ្នកមួយមួយចំនួនទៀត ក៏តែងមានការយល់ច្រលំ រវាងពន្ធអចលនទ្រព្យប្រចាំឆ្នាំ និងពន្ធប្រថាប់ត្រា ឬពន្ធលើផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ មិនដឹងជាមួយណា ទៅជាមួយណាជាដើម ហើយក៏មានអ្នកមួយចំនួនចូលចិត្តប្រើប្រាស់ពាក្យ«ពន្ធអចលនទ្រព្យ» ប៉ុន្តែមិនទាន់យយល់ ច្បាស់ពីពន្ធទាំងនេះនៅឡើយថា វាមានអ្វីខ្លះ? ហើយមានប្រភេទពន្ធអ្វីខ្លះ?
នៅទីនេះយើងនឹងលើកយកមកបកស្រាយ និងបង្ហាញជូនបងប្អូនទាំងអស់ឲ្យបានយល់ស៊ីជម្រៅ និងមានការបញ្ជាក់ច្បាស់ពីប្រភេទពន្ធទាំងអស់នោះ ថាតើវាមានបរិបទខុសគ្នាត្រង់ណាខ្លះ ហើយតើវាគួរតែមានភាពច្រឡំគ្នា ឬយ៉ាងណា? ពិសេសបងប្អូនជាម្ចាស់អចលនទ្រព្យ និងភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យត្រូវយល់ដឹងអំពីភាពខុសគ្នា រវាងពន្ធសំខាន់ៗទាំងបួនខាងក្រោមនេះ និងស្វែងយល់ពីភាពខុសគ្នានៃពន្ធទាំងនេះដូចតទៅ។
១) ពន្ធអចលនទ្រព្យប្រចាំឆ្នាំ (អត្រាពន្ធ =០.១% ក្នុងមួយឆ្នាំ)
២) ពន្ធប្រថាប់ត្រា ឬពន្ធលើការផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ (អត្រាពន្ធ = ៤% នៃតម្លៃអចលនទ្រព្យ)
៣) ពន្ធលើការជួល ទាំងដី ផ្ទះ ឬអគារផ្សេងៗ (អត្រាពន្ធ = ១០% នៃប្រាក់ឈ្នួលដុល)
៤) ពន្ធលើដីធ្លីមិនបានប្រើប្រាស់ (អត្រាពន្ធ = ២% ក្នុងមួយឆ្នាំ)
ពន្ធលើអចលនទ្រព្យប្រចាំឆ្នាំ (អត្រាពន្ធ = ០.១% ក្នុងមួយឆ្នាំ)
ពាក្យថា ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ សំដៅទៅលើពន្ធលើ ដី ផ្ទះ អគារ និងសំណង់ទាំងឡាយណា ដែលសង់ភ្ជាប់នឹងដីនោះ។ ពន្ធនេះ គឺម្ចាស់អចលនទ្រព្យទាំងអស់ត្រូវតែបង់ជូនរដ្ឋរៀងរាល់ឆ្នាំ ស្របតាមគោលការណ៍ច្បាប់ ដែលមានចែងជាធរមានស្រាប់។
ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ ត្រូវប្រមូលប្រចាំឆ្នាំតាមអត្រាពន្ធ = ០.១% (សូន្យក្បៀសមួយភាគរយ) ក្នុងមួយឆ្នាំ លើមូលដ្ឋានគិតពន្ធ។ ហើយពន្ធនេះ ត្រូវប្រមូលចំពោះអចលនទ្រព្យដែលមានតម្លៃលើសពី ១០០,០០០,០០0 (មួយរយលានរៀល) ហៅថា«មូលដ្ឋានគិតពន្ធ»។
ខាងក្រោមនេះ ជារូបមន្តពន្ធលើអចលនទ្រព្យប្រចាំឆ្នាំ
• មូលដ្ឋានគិតពន្ធ = តម្លៃអចលនទ្រព្យ - ១០០,០០០,០០០ រៀល
• ប្រាក់ពន្ធ = មូលដ្ឋានគិតពន្ធ x ០.១%
ឧទាហរណ៍៖អចលនទ្រព្យមួយដែលមានដីទំហំ ៧ម x ២៥ម និងមានផ្ទះល្វែងចំនួន ៣ ជាន់ (E0 E1 E2) ដែលមានទំហំ ៤ម x ២០ម និងមានតម្លៃទីផ្សារ ដូចខាងក្រោម ដែលកំណត់ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យ (គិតជាម៉ែត្រការ៉េ)៖
• តម្លៃដី = ៥០០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (E0) = ២០០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១(E1) = ១៥០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី២(E2) = ១១០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
ការគណនាតម្លៃអចលនទ្រព្យ
• តម្លៃដី = ៧ម x ២៥ម x ៥០០ដុល្លារ = ៨៧,៥០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី(E0) = ៤ម x ២០ម x ២០០ដុល្លារ = ១៦,០០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១(E1) = ៤ម x ២០ម x ១៥០ដុល្លារ = ១២,០០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី២(E2) = ៤ម x ២០ម x ១១០ដុល្លារ = ៨,៨០០ ដុល្លារ
•
• យើងបាន៖ តម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប = ១២៤,៣០០ ដុល្លារ ឬស្មើនឹង៤៩៧,២០០,០០០ រៀល
នោះការគណនាប្រាក់ពន្ធ = (តម្លៃអចលនទ្រព្យ - ១០០.០០០.០០០ រៀល) x ០.១%
= ៤៩៧.២០០.០០០ រៀល - ១០០,០០០.០០០ រៀល x ០,១% = ៣,៩៧២,០០០ រៀល
ដូច្នេះប្រាក់ពន្ធដែលត្រូវបង់ = ៣,៩៧២,០០០ រៀល
ពន្ធប្រថាប់ត្រា ឬពន្ធលើការផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ (អត្រាពន្ធ = ៤% នៃតម្លៃអចលនទ្រព្យ)
ពន្ធលើការផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ ឬអ្នកខ្លះនិយមហៅថា«ពន្ធប្រថាប់ត្រា» គឺជាប្រភេទពន្ធម្យ៉ាងដែលត្រូវបង់ជូនរដ្ឋ នៅពេលដែលមានការផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ បណ្តាក់ដៃគ្នាពីម្នាក់ទៅម្នាក់ តាមរយៈការលក់ អំណោយ ឬការដោះដូរ ឬការដាក់ភាគហ៊ុនជាដើម។
ឧទាហរណ៍ ៖ ពូសំ បានលក់អចលនទ្រព្យមួយកន្លែង ទៅឲ្យពូសែម ដែលមានដីទំហំ ៧ម x ២៥ម និងមានផ្ទះល្វែងចំនួន ៣ ជាន់ (E0 E1 E2) ដែលមានទំហំ ៤ម x ២០ម និងមានតម្លៃទីផ្សារ ដូចខាងក្រោម ដែលកំណត់ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យ (គិតជាម៉ែត្រការ៉េ)៖
• តម្លៃដី = ៥០០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (E0) = ២០០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១(E1) = ១៥០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី២(E2) = ១១០ដុល្លារ /ម៉ែត្រការ៉េ
ការគណនាតម្លៃអចលនទ្រព្យ
• តម្លៃដី = ៧ម x ២៥ម x ៥០០ដុល្លារ = ៨៧,៥០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី(E0) = ៤ម x ២០ម x ២០០ដុល្លារ = ១៦,០០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១ (E1) = ៤ម x ២០ម x ១៥០ដុល្លារ = ១២,០០០ ដុល្លារ
• តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១ (E2) = ៤ម x ២០ម x ១១០ដុល្លារ = ៨,៨០០ ដុល្លារ
យើងបាន៖ តម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប «= ១២៤,៣០០ ដុល្លារ ឬស្មើនឹង ៤៩៧.២០០.០០០ រៀល
ការគណនាប្រាក់ពន្ធ = (តម្លៃអចលនទ្រព្យ x ៤%)
= ៤៩៧.២០០.០០០ រៀល x ៤% = ១៩,៨៨៨,០០០ រៀល
ដូច្នេះប្រាក់ពន្ធដែលត្រូវបង់ = ១៩,៨៨៨,០០០ រៀល
ពន្ធលើការជួល ដី ផ្ទះ អគារ ឬសំណង់ផ្សេងៗ (អត្រាពន្ធ = ១០% នៃប្រាក់ឈ្នួលដុល)
ពន្ធនេះត្រូវប្រមូល ឬយកពីកម្មសិទ្ធិករនៃអចលនទ្រព្យ ឬសិទ្ធិវន្តរបស់កម្មសិទ្ធិករ នៅពេលដែលគាត់ជួលអចលនទ្រព្យណាមួយ ទៅឲ្យអ្នកជួលមានដូចជា ដី ផ្ទះ អគារ រោងចក្រ សណ្ឋាគារ ឬសំណង់ផ្សេងៗ។ គាត់ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធជូនរដ្ឋ ស្មើនឹងអត្រាពន្ធ ១០% នៃប្រាក់ឈ្នួលដុល ដែលមានចែងក្នុងកិច្ចសន្យាជួល។
អត្រាពន្ធ ១០% នេះ គឺយកប្រចាំខែ ឬប្រចាំឆ្នាំ អាស្រ័យតាមកិច្ចសន្យាជួល បើកិច្ចសន្យាជួល តម្រូវឲ្យ បង់ថ្លៃឈ្នួលប្រចាំខែ ពន្ធក៏ត្រូវបង់ប្រចាំខែដែរ។ តែបើថ្លៃឈ្នួលត្រូវបង់ប្រចាំឆ្នាំពន្ធក៏ត្រូវបង់ប្រចាំឆ្នាំដែរ។
ឧទាហរណ៍៖ ម្ចាស់ដីម្នាក់បានជួលដីមួយកន្លែង ដែលមានទំហំ ១ ហិកតា ឲ្យទៅអ្នកជួល ក្នុងតម្លៃឈ្នួលមួយខែ ៥០០ ដុល្លារ។
ដូច្នេះប្រាក់ពន្ធដែលម្ចាស់ដីនេះ ត្រូវបង់ជូនរដ្ឋ = ៥០០ដុល្លារ x ១០% = ៥០ដុល្លារ
ពន្ធលើដីធ្លីមិនបានប្រើប្រាស់ (អត្រាពន្ធ = ២% ក្នុងមួយឆ្នាំ)
ពន្ធលើដីធ្លីមិនបានប្រើប្រាស់ គឺជាប្រភេទពន្ធដែលកំណត់លើដីដែលគ្មានសំណង់ និងដីដែលមានសំណង់បោះបង់ ស្ថិតក្នុងទីក្រុងនានា និងក្នុងតំបន់ទាំងឡាយ ដែលកំណត់ ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃដីមិនបានប្រើប្រាស់។ ពន្ធដីធ្លីលើដីមិនបានប្រើប្រាស់ ត្រូវបង់ដោយកម្មសិទ្ធិករនៃដីធ្លីមិនបានប្រើប្រាស់។ មូលដ្ឋានកំណត់ពន្ធ គឺជាថ្លៃដីគិតតាមថ្លៃទីផ្សារតាមទីក្រុង និងតាមតំបន់នីមួយៗដែលវាយតម្លៃទៅតាមតម្លៃគិត ក្នុងមួយ ម៉ែត្រក្រឡាកំណត់ដោយគណៈកម្មការវាយតម្លៃដីមិនបានប្រើប្រាស់យ៉ាងយឺតបំផុត នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា នៃឆ្នាំប្រមូលពន្ធនីមួយៗ។
ពន្ធនេះ ត្រូវកំណត់តាមអត្រា ២% លើមូលដ្ឋានកំណត់ពន្ធ ដែលបានចែងក្នុងមាត្រា៣០។ កម្មសិទ្ធិករនៃដីធ្លីជាប់ពន្ធមានភារកិច្ចត្រូវគណនា ប្រាក់ពន្ធតាមគំរូលិខិតប្រកាស ផ្តល់ ដោយអង្គការពន្ធ និងត្រូវបង់យ៉ាងយឺតបំផុត នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា នៃឆ្នាំនីមួយៗ ជូនទៅផ្នែកពន្ធនៅកន្លែងដែលដីធ្លីជាប់ពន្ធស្ថិតនៅ។ ពន្ធនេះ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យដកចេញ នូវផ្ទៃក្រឡា ១,២០០ ម៉ែត្រការ៉េ សម្រាប់ដីមួយកន្លែងៗ។
ឧទាហរណ៍៖ ពូសំមានដីទុកចោលមួយកន្លែង ដែលមានទំហំ ១ ហិកតា ឬស្មើនឹង ១០,០០០ ម៉ែត្រការ៉េ ហើយដីនៅទីនេះគណៈកម្មការវាយតម្លៃដីធ្លី មិនបានប្រើប្រាស់បាន កំណត់តម្លៃក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ស្មើនឹង ៣ ដុល្លារ។
របៀបគណនាពន្ធលើដីធ្លីមិនបានប្រើប្រាស់៖
• ទំហំដីសរុប - ទំហំដីដែលត្រូវកាត់ចេញ = ទំហំដីដែលជាប់ពន្ធ x តម្លៃដីក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ x ២% = ១០,០០០ម៉ែត្រការ៉េ - ១,២០០ម៉ែត្រការ៉េ = ៨,៨០០ ម៉ែត្រការ៉េ x ៣ដុល្លារ x ២% = ៥២៨ ដុល្លារ
ដូច្នេះប្រាក់ពន្ធដែលត្រូវបង់ = ៥២៨ ដុល្លារ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
