លិខិតមិត្តអ្នកអាន
ដោយ៖ ហេង ពិចិត្រ
«មន្ត្រីរាជការ ជាខ្ញុំបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនជាចៅហ្វាយនាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឡើយ»។ នេះជាពាក្យដែលធ្លាប់ឮចេញពីមាត់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ដែលនិយាយទៅកាន់មន្ត្រីក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួន។ ស្ដាប់ទៅដូចជាពីរោះ និងមានខ្លឹមសារ ក្នុងន័យថា ប្រទេសនេះគឺប្រជាពលរដ្ឋជាធំ។
តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែងយ៉ាងម៉េចទៅ បើមន្ត្រីថ្នាក់ខ្ពស់មានគោរមងារជាឯកឧត្តម។ នេះហើយដែលហៅថា អ្នកបម្រើដែលមានគោរមងារជាឯកឧត្តម។ តើគោរមងារឯកឧត្តម ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់នេះ គួរបំពាក់ទៅឲ្យអ្នកបម្រើ ដែរទេ? ចម្លើយ គឺមិនគួរទេ។
ក្នុងសង្គមខ្មែរ បើមានគោរមងារឯកឧត្តមនេះ គឺមានន័យថា មានអ្នកធំអ្នកតូច មានអ្នកខ្ពស់អ្នកទាប។ អ្នកខ្ពស់ គឺឯកឧត្តមនោះឯង ឯអ្នកទាបគឺប្រជាពលរដ្ឋតែម្ដង។
ក្នុងក្រសួងរបស់រដ្ឋ ចាប់ពីថ្នាក់អគ្គនាយកឡើងទៅ គឺមានគោរមងារជាឯកឧត្តម។ អគ្គនាយកជាមន្ត្រីរាជការសាធារណៈសោះ មានគោរមងារជាឯកឧត្តម ដូចរដ្ឋមន្ត្រីដែរ។ ប្រសិនត្រឹមរដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណោះក្នុងក្រសួងនីមួយៗ មានគោរមងារជាឯកឧត្តម ក៏សមទំនងខ្លះដែរ ព្រោះថារដ្ឋមន្ត្រី ជាអ្នកមើលការខុសត្រូវ ឬជាតំណាងឲ្យវិស័យណាមួយ ឧទាហរណ៍វិស័យកសិកម្ម។
បើងារឯកឧត្តម ប្រើតែជាមួយឋានៈរដ្ឋមន្ត្រី ក៏បង្កភាពងាយស្រួលផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ថាមានកម្មវិធីអ្វីមួយ ដែលរដ្ឋមន្ត្រីចូលរួមជាអធិបតី។ អ្នកនៅក្នុងកម្មវិធីក៏បានបញ្ចេញសំឡេងថា…..ឯកឧត្តមអញ្ជើញមកហើយ.... នោះអ្នកផ្សេងទៀតដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា រដ្ឋមន្ត្រីមកដល់ហើយ។
នេះគ្រាន់តែជាហេតុផលមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីនៅអាចប្រើគោរមងារឯកឧត្តមបាន តែគេក៏អាចលើកហេតុផលផ្សេងដើម្បីប្រឆាំងផងដែរ ពោលគឺសូម្បីតែរដ្ឋមន្ត្រី ក៏មិនចាំបាច់ប្រើគោរមងារឯកឧត្តមនោះដែរ។
ឥឡូវនិយាយពីអ្នកបម្រើនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬថ្នាក់មូលដ្ឋានវិញម្ដង។ អភិបាលខេត្តមានគោរមងារជាឯកឧត្តម។ តើអ្នកនោះធំប៉ុណ្ណាទៅសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយគេមានគោរមងារជាឯកឧត្តមឯណោះ? តើមិនមានន័យថា អ្នកនោះជាបុគ្គលធំជាងគេក្នុងខេត្ត ទេឬ? ខ្ញុំជាពលរដ្ឋសមញ្ញម្នាក់ ពេលជួបអភិបាលខេត្ត មិនដឹងធ្វើដូចម្ដេចទេ បើគេធំយ៉ាងនេះ? នេះមិនទាន់និយាយដល់ថាអភិបាលខេត្តនោះប្រកាន់ខ្លួន សម្ញែងឫក សម្ញែងអំណាច ព្រោះតែគោរមងារនេះ ហើយថែមទាំងជាអ្នកកាន់ខេត្តមួយទាំងមូលទៀតផង។
ពិតហើយដែលសម័យមុនៗ គេបើពាក្យចៅហ្វាយខេត្ត តែសម័យបច្ចុប្បន្នគេបានសម្រួលមកប្រើពាក្យអភិបាលខេត្ត ប៉ុន្តែដោយសារគោរមងារជាឯកឧត្តមនេះហើយអភិបាលខេត្តសព្វថ្ងៃគឺដូចជាចៅហ្វាយខេត្តពីសម័យមុនអ៊ីចឹង។ សរុបមកគួរហៅត្រឹមលោកអភិបាលខេត្ត មិនមែនឯកឧត្តមអភិបាលខេត្តនោះទេ។
ក្នុងអត្ថបទនេះលើកយកតែអ្នកបម្រើក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធចំនួនពីរប៉ុណ្ណោះ គឺទី១ថ្នាក់ក្រោមរដ្ឋមន្ត្រី និងទី២អភិបាលខេត្ត ដែលមិនគួរប្រើគោរមងារឯកឧត្តម។
និយាយអំពីពាក្យប្រើសម្រាប់មន្ត្រីរាជការនេះដែរ។ មន្ត្រីរាជការគឺជា«អ្នកផ្ដល់សេវាសាធារណជូនប្រជាពលរដ្ឋ»។ នេះជាពាក្យសមរម្យ ទទួលយកបាន ពោលគឺមិនមែន«ចៅហ្វាយនាយ» ហើយក៏មិនមែន«ខ្ញុំបម្រើ»នោះដែរ។ ហើយពាក្យ«អ្នកផ្ដល់សេវាសាធារណជូនប្រជាពលរដ្ឋ»នេះ ក៏ធ្លាប់ត្រូវបានថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះនិយាយជាសាធារណៈ ឲ្យប្រើពាក្យនេះដែរ ពោលគឺមិនគួរប្រើពាក្យចៅហ្វាយ ឬខ្ញុំ/អ្នកបម្រើនោះទេ។ បើប្រើពាក្យអ្នកបម្រើសេវាសាធារណៈ ក៏សមរម្យជាងពាក្យអ្នកបម្រើ ឬខ្ញុំបម្រើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ៕