កណ្តាល៖ ក្រៅពីឧស្សាហ៍លាងដៃជាមួយសាប៊ូ និងមិនហ៊ានទៅទីប្រជុំជន ដែលមានមនុស្សច្រើនកុះករ អ្នកភូមិមួយចំនួនក្នុងស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល បាននាំគ្នាធ្វើទីងមោងពីចំបើង និងពីក្រណាត់ ឬសម្លៀកបំពាក់ចាស់ៗដាក់នៅមុខផ្ទះរៀងៗខ្លួន ដោយពួកគេ យល់ឃើញថា ជាផ្នែកមួយនៃការបណ្តេញមេរោគកូវីដ-១៩ ដែលកំពុងរាតត្បាតជុំវិញពិភពលោក និងកំពុងមានវត្តមាននៅកម្ពុជាផងដែរ។
ក្រោយទទួលបានព័ត៌មានថាកម្ពុជារកឃើញចំនួនអ្នកឆ្លងមេរោគកូវីដ-១៩ ជាបន្តបន្ទាប់ អ្នកស្រី ញ៉េប សៃឡាក់ បានធ្វើទីងមោងមួយអំពីចំបើងដែលមានពាក់មួកពណ៌ក្រហម និងមានពាក់ម៉ាសពណ៌ខៀវ ដាក់ឈរចោលនៅក្បែរគុម្ពផ្កានៅចំហៀងខាងឆ្វេងមុខផ្ទះរបស់អ្នកស្រីផ្ទាល់តែម្តង។ ផ្ទះរបស់អ្នកស្រី សៃឡាក់ គឺស្ថិតនៅជាប់ផ្លូវជាតិលេខ២១ ក្នុងភូមិសំប៉ានលើ ឃុំព្រែកអំបិល ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល ដែលមានចម្ងាយជិត៤០គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីរាជធានីភ្នំពេញ។
បើតាមអ្នកស្រី សៃឡាក់ ការធ្វើទីងមោងដាក់នៅមុខផ្ទះនេះគឺជាអបិយជំនឿមួយតពីចាស់ៗបុរាណ ក្នុងការបណ្តេញព្រាយអាសន្នរោគ និងគ្រោះចង្រៃរាតត្បាតនានាក្នុងប្រទេសកុំឲ្យមករំខាន និងបង្កគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗដល់មនុស្សរស់នៅក្នុងផ្ទះនីមួយៗ។ អ្នកស្រី និយាយថា៖«ទីងមោងធ្វើដាក់មុខផ្ទះពេលនេះ គឺដើម្បីបណ្តេញមេរោគកូរ៉ូណា»។
អ្នកស្រី គិតថា មេរោគនេះ មានលក្ខណៈរាតត្បាតនិងឆ្លងខ្លាំង ដូចជំងឺអាសន្នរោគដែលមានការចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សទៀតបានយ៉ាងលឿន និងធ្វើឲ្យមនុស្សស្លាប់បានក្នុងរយៈពេលខ្លីផងដែរ។ អ្នកស្រី បានធ្វើទីងមោងដាក់មុខផ្ទះ អស់រយៈ៤ថ្ងៃមកហើយ ដោយអ្នកស្រីសង្ឃឹមថា ការដាក់ទីងមោងមុខផ្ទះ នឹងជួយបណ្តេញមេរោគកូវីដ-១៩ កុំឲ្យឆ្លងដល់ក្រុមគ្រួសារ។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀត គឺអ្នកស្រី ខាក់ សូនី ក៏បានធ្វើទីងមោងមួយដាក់នៅមុខផ្ទះរបស់ខ្លួន សម្រាប់បណ្តេញមេរោគកុំឲ្យចូលរាតត្បាតក្នុងគ្រួសារផងដែរ។ យ៉ាងណា អ្នកស្រី អះអាងថា នៅតែអនុវត្តវិធានការអនាម័យខ្លួនប្រាណជាប្រចាំ ដើម្បីបង្ការនៃការឆ្លងមេរោគកូវីដ-១៩ ដោយលាងដៃជាមួយសាប៊ូ ទាំងមុន-ក្រោយទទួលទានអាហារ ក្រោយបានប៉ះពាល់របស់កង្វក់ ក្រោយក្រោយមកពីផ្សារ ឬ ក្រោយមកពីចម្ការវិញជាដើម។
អ្នកស្រី សូនី បានប្រាប់សារព័ត៌មានThmeyThmey ថា ការធ្វើឡើងទីងមោងដាក់នៅមុខផ្ទះនេះ គឺជាអបិយជំនឿមួយ ដែលប្រជាជនខ្មែរ ពិសេសសខ្មែរបុរាណគ្រប់រូបតែងតែនាំគ្នាធ្វើទីងមោងឡើង នៅពេលភូមិ ស្រុក និង ប្រទេសជាតិជួបគ្រោះចង្រៃរាតត្បាតណាមួយដែលមានជំងឺឆ្លង និងស្លាប់ភ្លាមៗ។
ជាមួយគ្នានេះ អ្នកស្រី ងឺ គឹមសូ បាននិយាយថា ការធ្វើទីងមោង ដែលជាលក្ខណៈអបិយជំនឿនេះ ដើម្បីឲ្យផ្លូវងងឹត (វិញ្ញាណអាក្រក់) ខ្លាចមិនហ៊ានចូលរាតត្បាតបង្កគ្រោះថ្នាក់នានាដល់សមាជិកក្នុងផ្ទះ និងពលរដ្ឋក្នុងភូមិ។ អ្នកស្រី បន្ថែមថា នៅពេលស្រុកទេសមានគ្រោះអាសន្នរោគរាតត្បាត មនុស្សចាស់ពីដើម ក្រៅពីធ្វើទីងមោងដាក់មុខផ្ទះ ក៏មានដុតភ្លើងភ្នក់តាមផ្ទះនីមួយៗផងដែរ។
ថ្វីដ្បិតថាអ្នកស្រី គឹមសូ យល់ដឹងអំពីវិធីការពារ និងបង្ការនៃការឆ្លងមេរោគកូវីដ-១៩ ដោយអនុវត្តសកម្មភាពអនាម័យខ្លួនប្រាណជាប្រចាំ ព្រមទាំងឧស្សាហ៍លាងដៃជាមួយសាប៊ូឲ្យបានញឹកញាប់ និងការព្យាបាលមេរោគនេះ ដោយគ្រូពេទ្យជំនាញក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ស្ត្រីវ័យជាង៦០ឆ្នាំរូបនេះ នៅតែធ្វើទីងមោងដាក់មុខផ្ទះ។ អ្នកស្រី លើកឡើងថា៖«ការធ្វើទីងមោងក្នុងពេលនេះ គឺជាផ្នែកមួយជួយបានខ្លះដល់មនុស្សយើងក្នុងផ្លូវងងឹត (អបិយជំនឿ) កុំឲ្យមានវិញ្ញាណអាក្រក់មករំខានយើងបាន»។ អ្នកស្រី បន្ថែមថា ការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគកូវីដ-១៩ ដូចជាជំងឺអាសន្នរោគអ៊ីចឹង ហើយបើក្នុងផ្ទះ មានអ្នកកើតម្នាក់ហើយ គឺឆ្លងពេញគ្រួសារតែម្តង។
មេរោគកូវីដ-១៩ គឺឆ្លងតាមដំណក់ទឹកតូចៗដែលខ្ទាតចេញមកក្រៅតាមរយៈការក្អក ឬកណ្តាស់ (មិនមែនហោះហើរក្នុងខ្យល់ឡើយ)។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់នាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺឆ្លង (CDC) នៃក្រសួងសុខាភិបាល និងអង្គការសុខភាពពិភពលោកកន្លងមក។ ការចុះផ្សាយដដែល បានបញ្ជាក់ថា មនុស្សដែលផ្ទុកមេរោគកូវីដ-១៩ បានក្អក ឬកណ្តាស់ ដែលខ្ទាតដំណក់ទឹកតូចៗចេញពីមាត់ដល់ទីណា មេរោគ នឹងទៅដល់ទីនោះ ដូច្នេះអ្នកដែលមានជំងឺបង្កឡើងដោយមេរោគនេះ គឺតម្រូវឲ្យពាក់ម៉ាស់ ឬប្រើប្រាស់កន្សែង ក្រមា ខ្ទប់មាត់ពេលក្អកកណ្តាស់ ព្រមទាំងលាងដៃសម្លាប់មេរោគឲ្យបានញឹកញាប់ផងដែរ។
ក្រសួងសុខាភិបាល បានបញ្ជាក់ថា បុគ្គលដែលសង្ស័យមានជំងឺកូវីដ-១៩ ត្រូវមានរោគសញ្ញាមួយយ៉ាងតិចក្នុងចំណោមរោគសញ្ញាទាំងនោះ ដូចជាក្តៅខ្លួនក្នុងកម្តៅ៣៨អង្សាសេ ក្អក ហៀរសំបោរ ឈឺបំពង់ក ហត់ និង ពិបាកដកដង្ហើម។ ដើម្បីបង្ការ និងការពារខ្លួនកុំឲ្យឆ្លងមេរោគនេះ ពលរដ្ឋត្រូវនៅឲ្យឆ្ងាយពីអ្នកជំងឺដែលមានផ្ទុកមេរោគកូវីដ-១៩ ឲ្យលើសពី១ម៉ែត្រ និងឧស្សាហ៍លាងដៃជាមួយសាប៊ូ អាកុល និង ជេល ជាដើម ព្រមទាំងអនាម័យខ្លួនប្រាណជាប្រចាំផងដែរ។
មេរោគកូវីដ-១៩ បានឆ្លងទៅដល់ប្រទេសនិងដែនដីជាង១៨០ហើយ។ ចំណែកកម្ពុជា បានរកឃើញអ្នកឆ្លងមេរោគនេះ ចំនួន៥៣នាក់ហើយ ដោយគិតត្រឹមយប់ថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០៕