តន្ត្រីកររួមអាជីព សុទ្ធតែបានអះអាងដូចៗគ្នាថា មរណភាពរបស់លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន គឺជាការបាត់បង់ធនធានមនុស្សដ៏កម្រ សម្រាប់ជំនាញតន្ត្រីបុរាណ។ ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ដែលជាតន្ត្រីកររនាតឯក មានទេពកោសល្យដ៏កម្រប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានទទួលមរណភាពកាលពីថ្ងៃទី៤ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ដោយរោគាពាធ ក្នុងជន្មាយុ៧៣ឆ្នាំ។ សពរបស់លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន នឹងត្រូវបូជានៅវេលាម៉ោង៧និង៣០នាទីយប់នៅថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា នៅវត្តព្រហ្មចារី ហៅវត្តព្រែកក្របៅ ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។
ជាតន្ត្រីករឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន មានទេពកោសល្យខ្ពស់ក្នុងវិស័យភ្លេងបុរាណ ដោយលោកអាចបម្រើក្នុងវង់ភ្លេងពិណពាទ្យ វង់ភ្លេងមហោរី និងក្នុងវង់ភ្លេងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ អាចលេងឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណបានច្រើនប្រភេទ។ ដោយឡែក ឧបករណ៍រនាតឯក លោកចេះចាំយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ រហូតធ្វើឱ្យមិត្តរួមអាជីពខ្លះ ប្រៀបទេពកោសល្យរបស់លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ទៅនិងលោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត ថែមទៀតផង។
រូបពីហ្វេសប៊ុក Theara yun
ព្រឹទ្ធបុរសរងស្ដីទី មហាវិទ្យាល័យតូរ្យតន្ត្រី នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ លោក ហង្ស រិទ្ធីរ៉ាវុធ ដែលជាតន្ត្រីករជំនាន់ក្រោយ បានហៅការបាត់បង់លោក ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ថាជាការបាត់បង់តន្ត្រី្កករ ឯក ផ្នែករនាតឯក នៅកម្ពុជា។ ធ្លាប់បានស្រាវជ្រាវអំពីសាច់បទរនាតចំនួន៦០បទ ពីលោក ព្រឿង ព្រួន ដើម្បីបញ្ចប់ស្នាដៃស្នាតកបត្រសិល្បៈកាលពីឆ្នាំ ១៩៨៤ លោក ហង្ស រិទ្ធីរ៉ាវុធ ថាព្រឹទ្ធាចារ្យរូបនេះ ចែករំលែកចំណេះរបស់ខ្លួនដោយមិនលាក់បាំងសូម្បីតែបន្តិច។
លោក ហង្ស រិទ្ធីរ៉ាវុធ ពន្យល់ដូច្នេះ៖«ទឹកដៃរនាតឯករបស់គាត់គឺល្អឯក ខ្ញុំប្រៀបបានថា គាត់ដូចលោក ស៊ីន ស៊ីសាមុត គឺទេពកោសល្យល្អផ្ដាច់គេ មានតែមួយនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ ក្នុងជំនាន់គាត់និងជំនាន់ក្រោយនេះ។ គាត់ជាគ្រូសល់ពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម។ ខ្ញុំតែងតែសួរពីផ្លូវភ្លេងរនាតពីគាត់ ហើយគាត់មិនដែលលាក់ទេ បើឃើញត្រង់ណាខុសគាត់ជួយកែតម្រូវ។ គាត់បង្រៀនសិស្សតាមរបៀបបុរាណ គឺមានន័យថា គាត់លេងភ្លេងឱ្យសិស្សមើល បន្ទាប់មកគាត់ឱ្យសិស្សលេងឱ្យគាត់ស្ដាប់វិញ។ គាត់បានស្រាវជ្រាវវង់ភ្លេងពិណពាទ្យ១០០បទជាមួយ UNESCO ហើយភ្លេងរនាតនៅក្នុងភ្លេងពិណពាទ្យទាំង១០០នោះ ជាស្នាដៃគាត់។ គ្រូភ្លេងជំនាន់ក្រោយ ត្រូវតែបង្រៀនសិស្សរបស់ខ្លួនឱ្យអស់ កុំលាក់ចំណេះ ព្រោះពេលស្លាប់ទៅ វានឹងបាត់បង់»។
លោក ហង្ស រិទ្ធីរ៉ាវុធ ព្រឹទ្ធបុរសរងស្ដីទី មហាវិទ្យាល័យតូរ្យតន្ត្រី នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ រូបពីហ្វេសប៊ុក Hang Rithyravuth
គឺជាមិត្តរួមអាជីពលោក យុន ឃៀន អនុរដ្ឋលេខាធិការនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗថា ការបាត់បង់លោក ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន គឺជាការបាត់បង់ធនធានមនុស្សដ៏សំខាន់ក្នុងវិស័យភ្លេងបុរាណ។ ធ្លាប់ធ្វើការជាមួយគ្នា លោក យុន ឃៀន ថា ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន គឺជាគ្រូភ្លេងដ៏ល្បីតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ លើឯកទេសរនាតឯក។ និយាយដោយមិនដំអក់ លោក យុន ឃៀន ថាព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន បានបន្សល់ទុកមរតកតូរ្យតន្ត្រីផ្នែកសិល្បៈភ្លេងបុរាណ ដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយជាច្រើន តាមរយៈការផ្ទេរឱ្យសិស្សផ្ទាល់ និងការថតជាឯកសារ។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមដូច្នេះ៖ ខ្ញុំនិយាយមិនចេញតែម្ដង ខ្ញុំមានការសោកស្ដាយណាស់ រកអ្វីមកប្រៀបមិនបានទេ។ គាត់ជាតន្ត្រីករភ្លេងបុរាណ ដូចជាភ្លេងពិណពាទ្យ ភ្លេងមហោរី និងភ្លេងបំរើក្នុងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ ទឹកដៃលេងភ្លេងរបស់គាត់ល្អណាស់តាំងពីក្មេង។ គាត់ជាតន្ត្រីករល្បីក្នុងចំណោមអ្នកលេងភ្លេងនៅក្នុងវាំង។ គាត់បានចូលទៅហាត់រៀនភ្លេងនៅក្នុងវាំង តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម។ ខ្ញុំគិតថា តន្ត្រីករជំនាន់ក្រោយនេះ មិនមានអ្នកណាដល់គាត់ទេ។ គាត់ចាំស្ទាត់លើបច្ចេកទេសភ្លេង ដែលលេងជាមួយរបាំបុរាណ។ គាត់បានថតឯកសារភ្លេងច្រើនណាស់ ទុកសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ»។
លោក យុន ឃៀន អនុរដ្ឋលេខាធិការនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ (រូបពីហ្វេសប៊ុក Theara yun
ចំណែកលោក កែវ សុនន្ទកវី ដែលជាតន្ត្រីករ និងជាគ្រូភ្លេងបុរាណខ្មែរដែរនោះ ក៏មានការសោកស្ដាយចំពោះការបាត់បង់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ដែលមានទេពកោសល្យ និងមានសមត្ថភាពខ្ពស់នេះដែរ។ លោក សុនន្ទកវី ថាព្រឹទ្ធាចារ្យដែលមានជន្មាយុ៧៣ឆ្នាំ រូបនេះ បានអភិរក្ស និងថែរក្សា ភ្លេងបុរាណខ្មែរ រហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ។ លោកថា តន្ត្រីករភ្លេងបុរាណជំនាន់ក្រោយ អាចតបគុណបំណាច់របស់លោកព្រឹទ្ធាចារ្យបាន ដោយខឹតខំប្រឹងប្រែង ថែរក្សាអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍តន្ត្រីបុរាណឱ្យនៅគង់វង់។
«ក្មេងជំនាន់ក្រោយ គួរយកគំរូតាមលោក ព្រឹទ្ធាចារ្យ ត្រង់ចំណុចការអភិរក្ស។ ទោះជាយ៉ាងណា គេក៏ត្រូវមានការអភិវឌ្ឍន៍បន្ថែមដែរ។ ឧទាហរណ៍ថា រនាត យើងអភិរក្សហើយ តែបើយើងអភិវឌ្ឍន៍បន្ថែមទៀត ដូចជាការធ្វើរនាតភ្លោះ យើងអាចយកទៅលេងជាមួយភ្លេងបរទេសថ្នាក់អន្តរជាតិបាន»។ នេះជាការពន្យល់បន្ថែម របស់លោក កេវ សុនន្ទកវី។
លោក កែវ សុនន្ទកវី តន្ត្រីករ និងជាគ្រូភ្លេងបុរាណខ្មែរ (រូបស្ដាំ) (រូបពីហ្វេសប៊ុក Sonankavei Keo)
ចំពោះអ្នកស្រី ភួន ផល្លា វ័យ៥០ឆ្នាំវិញ បានស្គាល់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន តាមរយៈស្វាមី កាលរស់នៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួន។ ប្ដីនិងកូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី ភួង ផល្លា សុទ្ធតែជាសិស្សរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ដោយរៀនឯកទេសរនាតឯក។ មានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាបន្តិចបន្ទួច អ្នកស្រី ផល្លា ថា ព្រឹទ្ធាចារ្យរូបនេះ គឺជាមនុស្សល្អ និងស្លូតត្រង់។
អ្នកស្រី ភួង ផល្លា បញ្ជាក់បន្ថែមថា៖«ខ្ញុំរស់នៅក្នុងជំរំជាមួយគាត់ បន្តែនៅតំបន់ខុសគ្នា ក្រោយពីខ្ញុំរៀបការជាមួយស្វាមីរបស់ខ្ញុំហើយ ទើបខ្ញុំបានទៅរស់នៅជិតគាត់ ព្រោះប្ដីរបស់ខ្ញុំជាសិស្សរបស់គាត់។ គាត់ខំបណ្ដុះបណ្ដាលសិស្សឱ្យយល់ពីតម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ។ ខ្ញុំមិនសូវបានដឹងថាគាត់ធ្វើការអ្វីខ្លះទេ កាលនៅជំរំ ព្រោះព្រឹកឡើង គាត់ចេញទៅធ្វើការបាត់ ចំណែកខ្ញុំនៅផ្ទះ»។
អ្នកស្រី ភួន ផល្លា (រូបផ្ដល់ឱ្យ)
បើតាមជីវប្រវត្តិដែលសរសេរដោយលោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន ផ្ទាល់ដៃ លោកកើតនៅថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥២ នៅភូមិព្រែកក្របៅ ឃុំព្រែកអំពិល ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ ប៉ុន្តែបើតាមកូនប្រុសបង្កើតរបស់លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ គឺលោក ព្រឿង មូលីន បានអះអាងថា ឪពុករបស់ខ្លួនមានជន្មាយុ៧៣ ជាអាយុពិត។ ចំណែកអាយុក្នុងឯកសារផ្លូវការមួយចំនួននោះ ត្រូវបានកែ។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យមានឪពុកឈ្មោះ ប៊ិន ព្រឿង ជាគ្រូភ្លេងពិណពាទ្យ។ ម្ដាយឈ្មោះ អ៊ឹម មួន ជាមេផ្ទះ។ នៅពេលយុវបុរស ព្រឿង ព្រួន មានអាយុ២២ឆ្នាំ លោកត្រូវបានឪពុកបង្ហាត់បង្រៀនឱ្យចេះលេងឧបករណ៍រនាតឯក។ លោកត្រូវឆ្លៀតពេលហាត់រៀនរនាត នៅពេលយប់មួយភ្លែតៗ ដោយត្រូវប្រើរយៈពេលជាងមួយឆ្នាំ ទើបអាចចូលរួមប្រគំភ្លេងក្នុងពិធីបុណ្យបំបួសនាគ បុណ្យកឋិនទាន និងបុណ្យផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥ លោកបានចូលរៀននៅព្រះបរមរាជវាំង ក្នុងនាមជាកូនសិស្សភ្លេងពិណពាទ្យព្រះរាជទ្រព្យ។ ខណៈពេលនោះលោកបានជួបគ្រូល្បីៗជាច្រើន ដែលលេងភ្លេងនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ដូចជា លោកឧកញ៉ាមហាធិបតី មាស ឌី លោកគ្រូ ព្រះសណ្ដាប់ សំ កេត លោកគ្រូ ហ្លួង សំនៀងទិព្វ ប្រម ធៀង លោកគ្រូ ឃុនស្រណោះ ថៃ ផាត់។ លោកគ្រូ ឃុនសំនៀងសូរសៀងភិរម្យ ឡុង ខៃ លោកគ្រូ ឃុន កល្លវេគ សេង ស៊ុំ ជាដើម។
ក្នុងពេលនោះលោកឧកញ៉ា មហាធិបតី មាស ឌី បានតម្រូវឱ្យលោក ព្រឿង ព្រួន ហាត់ឧបករណ៍រនាតឯក ដោយលោកគ្រូ ឃុន ស្រណោះ ថៃ ផាត់ ជាអ្នកបង្ហាត់ផ្ទាល់។
ការជួបជាមួយលោកគ្រូដែលមានវិធីសាស្ត្រខ្ពស់ រួមផ្សំនឹងទេពកោសល្យរបស់លោក ព្រឿង ព្រួន ដែលមានស្រាប់ផង មិនយូរប៉ុន្មានលោកក៏អាចលេងឧបករណ៍រនាតឯក បានយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ។ មានពេលខ្លះលោកឆ្លៀតពេលទៅហាត់រៀនឧបករណ៍គងធំ ពីលោកគ្រូ ឃុនសំនៀងសូរសៀងភិរម្យ ឡុង ខៃ និងឧបករណ៍រនាតធុងពីលោកគ្រូ ឃុនកល្លវេគ សេង ស៊ុំ ខ្លះៗ ប៉ុន្តែមិនអាចសំដែងបានល្អ ដូចឧបករណ៍រនាតឯកឡើយ នៅពេលនោះ។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៨ លោកបានចូលបំរើការក្នុងរាជការ នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង មានឋានៈជាភ្នាក់ងារភ្លេងពិណពាទ្យព្រះរាជទ្រព្យ កាន់ឧបករណ៍រនាតឯក បន្ទាប់មក គងធំ គងតូច រនាតធុង សំភោ ស្គរ។ល។
ស្នាដៃសំខាន់ក្រោយបែកសម័យសង្គ្រាមខ្មែរក្រហម លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រឿង ព្រួន បានប្រមូលតន្ត្រីករ និងសិល្បករដែលនៅសេសសល់ពីការប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពត ដោយបង្កើតបានជាក្រុមសិល្បៈមួយវង់ ប្រចាំស្រុកមុខកំពូល ខេត្តកណ្ដាល នៅឆ្នាំ១៩៧៩។
ចំណែកស្នាដៃសំដែងសិល្បៈនៅប្រទេសវិញរួមមាន នៅឆ្នាំ១៩៧០ លោកបានចូលរួមមហោស្រពសិល្បៈ នៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ទីក្រុង (SURABAYA) មានសិល្បករចំនួន៤០រូបចូលរួម។ ឆ្នាំ១៩៧២ ចេញទៅសំដែងសិល្បៈនៅសហរដ្ឋអាមេរិកទីក្រុង (NEW YORK, CHICAGO DEDROIT, LOS ANGELES, CALIFORNIA, SANFRANCISCO, BERKLEY, BOSTON, ROCHESTER, CORNEL,PHILADIPHIA,WASHINGTON និងទីក្រុង MONTREAL ប្រទេស CANADA ដោយមានសិល្បករ៤៥រូបចូលរួម។
ឆ្នាំ១៩៧៣ លោកបានចូលរួមក្នុងកម្មវិធីសិក្ខាសាលាតន្ត្រីអាស៊ី នៅប្រទេសហ្វីលីពីនទីក្រុង MANILA និងប្រទេសជប៉ុននៅទីក្រុង OSAKA ក្នុងពិធីបុណ្យពិពណ៌អន្តរជាតិ ដោយមានសិល្បករខ្មែរ១៥រូប។ ឆ្នាំ១៩៨៣ ចូលរួមមហោស្រពសិល្បៈនៅក្នុងប្រទេសឡាវ ទីក្រុង VIENGTAINE THATLUANG មានសិល្បករចំនួន៣០រូប។
ឆ្នាំ១៩៩១ ចេញទៅសម្ដែងសិល្បៈនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ទីក្រុង LONG BICH, POVANA, SANDIEGO, BOSTON, LOWELL, WASHINGTON, និង VIGINIA ជាដើម ដែលមានសិល្បករចំនួន៥៥រូប។ ចុងឆ្នាំ១៩៩៤ ចូលរួមមហោស្រពសិល្បៈនៅប្រទេសថៃ ទីក្រុង CHIENG MAI មានសិល្បករចំនួន១៥រូប។ ឆ្នាំ១៩៩៥ ចូលរួមមហោស្រពសិល្បៈនៅប្រទេសថៃទីក្រុង BANGKOK និងទីក្រុង CHIENGMAI មានសិល្បករចំនួន៣៥រូប។ ឆ្នាំ១៩៩៦ ចេញទៅសម្ដែងសិល្បៈនៅប្រទេសជប៉ុន ទីក្រុង TOKYO, KUMAMOTOC MINIMATA មានសិល្បករចំនួន៣៨រូប។ ឆ្នាំដដែលនេះលោកក៏បានចូលរួមសិក្ខាសាលាតន្ត្រី ASIAN នៅប្រទេសថៃទីក្រុង MAHASARA KHAM, KON KEN ឧបត្ថម្ភដោយអង្គការ ROCKE FELLER FOUNDATION មានតន្ត្រីករ៥រូប។ ឆ្នាំ១៩៩៧ ចេញទៅសម្ដែងសិល្បៈនៅប្រទេសបារាំង ទីក្រុង PARIS, MONTPELIER, MOULHOUSE មានសិល្បករ៤០រូប។ ទៅសម្ដែងនៅប្រទេសអ៊ីតាលី ទីក្រុង ROME មានសិល្បករ៤០រូប និងទៅសម្ដែងនៅប្រទេសដាណឺម៉ាក មានសិល្បករ៣៦រូប៕