ភ្នំពេញ៖ ក្រសួងយុត្តិធម៌ ប្រកាសដាក់ចេញ«យុទ្ធនាការដោះស្រាយការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត» ដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពសេវាយុត្តិធម៌ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ទន្ទឹមនឹងការដាក់ចេញយុទ្ធនាការនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ក៏ស្នើមន្ត្រីខ្លួនទាំងអស់ កុំធ្វើជា«ត្រីងៀតឆ្លៀតពង» ដែលឆក់យកឱកាសអនុវត្តវិធានការនេះ ទៅប្រព្រឹត្តិអំពើពុកលួយ។
ដើម្បីធានាដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានី-ខេត្ត ឱ្យមានភាពម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រឹមត្រូវនោះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានដាក់ចេញនូវអភិក្រមចំនួនពីរ សម្រាប់ឱ្យមន្ត្រីយុត្តិធម៌អនុវត្ត។ ត្រង់ចំណុចនេះលោកកើត រិទ្ធ បានបញ្ជាក់ថា មន្ត្រីទាំងអស់ ត្រូវអនុវត្តការងារដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់ ជាពិសេសចំណាត់ការដោះស្រាយសំណុំរឿង ស្របតាមច្បាប់ បទដ្ឋានគតិយុត្ត និងនីតិវិធីជាធរមាន។
បន្ថែមពីនេះ លោក កើត រិទ្ធ ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ថា មន្ត្រីត្រូវបំពេញការងារលើមូលដ្ឋាននៃយុត្តធម៌ សុចរិតភាព និងភាពត្រឹមត្រូវ ដោយមិនត្រូវឱ្យមានជាដាច់ខាតនូវស្ថានភាព«ត្រីងៀតឆ្លៀតពង» នៅក្នុងយុទ្ធនាការនេះឡើយ។ «ត្រីងៀតឆ្លៀតពង»នេះ គឺលោក កើត រិទ្ធ ចង់រំឭកមន្ត្រីយុត្តិធម៌ទាំងអស់ មិនត្រូវប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដែលខុសពីវិជ្ជាជីវៈ ក្រមសីលធម៌ និងប្រាសចាកពីគុណតម្លៃយុត្តិធម៌ឡើយ។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាសែត ស្តីពី«យុទ្ធនាការដោះស្រាយការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត»នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ឧសភានេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌វ័យក្មេងរូបនេះ បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖«ផ្អែកលើអភិក្រមទាំងពីរនេះចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី ឬតួអង្គពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត ដែលបានចូលរួមអនុវត្តវិធានការបានត្រឹមត្រូវនិងទទួលបានលទ្ធផលល្អ នឹងត្រូវបានកត់ត្រាទុកជាគុណសម្បត្តិការងារ ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយមកវិញចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី ឬតួអង្គពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ដែលបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ឬបានឆ្លៀតយកឱកាសនៃយុទ្ធនាការនេះ ដើម្បីស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន តាមរបៀប ត្រីងៀតឆ្លៀតពង នឹងត្រូវកត់ត្រាទុកជាកំហុសដែលនឹងត្រូវឆ្លើយតបយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ជាមួយនឹងការទទួលខុសត្រូវទាំងផ្នែកវិជ្ជាជីវៈ ទាំងផ្នែកផ្លូវច្បាប់»។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៤ មេសា សាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត មានសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌដែលកំពុងចាត់ការសរុប៣៩,១៥២សំណុំរឿង(ក្នុងនោះសំណុំរឿងគ្រឿងញៀន៦,២៦០ករណី) និងមានអ្នកជាប់ឃុំសរុបចំនួន១២,៦៥១នាក់ (អ្នកជាប់ឃុំនៅក្នុងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀន ៦,៩០០នាក់) ។ សំណុំរឿងទាំងនេះ ត្រូវបានបែងចែកជា៣ដំណាក់កាល ដោយនៅត្រឹមអយ្យកាមាន៦,៦៩៣សំណុំរឿង នៅដំណាក់កាលស៊ើបសួរមាន២០,៧៤៧សំណុំរឿង (ក្នុងនោះសំណុំរឿងមានខ្លួន៤,៣៦៦សំណុំរឿង និងមានជនត្រូវចោទ៦,៨២៨នាក់) និងដំណាក់កាលចុងក្រោយ គឺជំនុំជម្រះមាន ១១,៧១២សំណុំរឿងនិងមានជនជាប់ចោទ ហើយត្រូវឃុំ៥,៨២៣នាក់។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ក្រសួងយុត្តិធម៌ ដែលអានដោយលោក កើត រិទ្ធ ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌រូបនេះ បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖«ផ្អែកតាមទិន្នន័យដែលប្រមូលបាន គ្រាន់តែនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សំណុំរឿងដែលនៅសល់មិនទាន់ចាត់ការរួចពីឆ្នាំ២០១៩ មានរហូតដល់១២,០០០សំណុំរឿង ហើយសំណុំរឿងដែលចូលថ្មី មានជាមធ្យមប្រមាណពី៧០០រឿងទៅ៩០០រឿងក្នុងមួយខែ ដែលធ្វើឱ្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នមិនអាចឆ្លើយតបដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនេះ បានដោយខ្លួនឯងនោះទេ។សាលាដំបូងមួយចំនួនទៀតនៅតាមបណ្ដាខេត្ត ក៏ជួបបញ្ហាប្រឈមដូចគ្នានេះដែរ ជាពិសេសខេត្តដែលមានបទល្មើសគ្រឿងញៀន»។
តាមពិតសំណុំរឿងគរច្រើននៅក្នុងតុលាការនោះ កើតមានជាយូរឆ្នាំណាស់មកហើយ ដោយសំណុំរឿងខ្លះអូសបន្លាយពេលដោះស្រាយពី១ឆ្នាំទៅ២ឆ្នាំ ឬលើសពីនេះក៏មាន។ ជុំវិញបញ្ហានេះ មានមតិមួយចំនួន បានរិះគន់ថា ការអូសបន្លាយពេលដោះស្រាយបញ្ហារហូតដល់សំណុំរឿងឡើងគរដូចភ្នំនេះ អាចមកពីអំពើពុករលួយក្នុងតុលាការ តាមរយៈចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី ឬតួអង្គពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ។ ក្នុងន័យនេះនាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាលោក សន ជ័យ បានបន្ថែមថា ដំណើរការដោះស្រាយបញ្ហាយឺតយ៉ាវនៅប្រព័ន្ធតុលាការនេះ ក៏ទំនងមានការប្រព្រឹត្តដូចការរិះគន់កន្លងមកនេះមែន។
ថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ លោក សន ជ័យ បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖«ការយឺតយ៉ាវ ការអូសបន្លាយពេលសំណុំរឿង សម្រាប់ដំណើរការនីតិវិធីមួយហ្នឹង វាសុទ្ធតែបង្កភាពមិនប្រក្រតីហើយ។ ភាពមិនប្រក្រតី បើមានការស៊ើបអង្កេត បើមានការវែកញែករកមូលហេតុ គឺចៀសមិនរួចទេ ពីរឿងបន្ទច់បង្អាក់ ដែលនាំឱ្យមានការទូទាត់ជាលុយជាកាក់ ដើម្បីពន្លឿននីតិវិធី ពន្លឿនសំណុំរឿង ។ នេះខ្ញុំមើលទៅលើទិដ្ឋភាពរដ្ឋបាល»។
តែយ៉ាងណាលោក កើត រិទ្ធ បានអះអាងថា ការយឺតយ៉ាវដោះស្រាយបញ្ហាសំណុំរឿង ដែលនាំឱ្យមានការកកស្ទះនេះ គឺមិនមែនមកពីបញ្ហាពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការទេ ប៉ុន្តែមកពីករណីបទល្មើសកើតឡើងច្រើន ស្របពេលការអនុវត្តវិធានការបង្ក្រាបបទល្មើសឧក្រិដ្ឋទាំងនោះ មានប្រសិទ្ធភាព។
ឆ្លើយតបនឹងសំនួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានជុំវិញករណីនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖«ក្រសួងយុត្តិធម៌ បានសហការជាមួយអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយហើយ ជាពិសេសការធានាអភិក្រមទាំងពីរ មានន័យថា អនុវត្តដោះស្រាយការកកស្ទះ(សំណុំរឿង) ដោយផ្អែកតាមផ្លូវច្បាប់ ហើយទីពីរ គឺធានាកុំឱ្យមានករណីត្រីងៀតឆ្លៀតពង។ អ៊ីចឹងបើសិនមានករណីនេះកើតឡើង ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់ម្ដងហើយម្ដងទៀត ហើយសុំបញ្ជាក់ជាថ្មីថា បើមានករណី(មន្ត្រីយុត្តិធម៌ប្រព្រឹត្តពុករលួយក្នុងការដោះស្រាយសំណុំរឿង) ចែករំលែកព័ត៌មាននេះ មកក្រសួង ឬ(ពលរដ្ឋ) ក៏អាចប្ដឹងទៅACU (អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ)ក៏បាន។ បើសិនជារកឃើញ(ករណីពុករលួយ) ក្រសួងយុត្តិធម៌ នឹងចាត់នីតិវិធីតាមច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់»។
ក្រៅពីករណីបង្ក្រាបបទល្មើសបានច្រើនហើយ ការប្រើប្រាស់នីតិវិធីសើបសួរ និងចំនួនព្រះរាជអាជ្ញាតិចជាងសំណុំរឿងក៏ជាមូលហេតុដែលនាំឱ្យកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតុលាការដែរ។ លោក កើត រិទ្ធ បានបន្ថែមថា តាមនីតិវិធីច្បាប់ ព្រះរាជអាជ្ញាមាន៣ជម្រើសក្នុងការចោទប្រកាន់ គឺការបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅជម្រះផ្ទាល់ ការបង្ហាញខ្លួនភ្លាម និងការបញ្ជូនរឿងទៅចៅក្រមស៊ើបសួរ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែងកន្លងមក ព្រះរាជអាជ្ញាច្រើនចេញការចោទប្រកាន់ តាមបែបការបញ្ជូនរឿងទៅចៅក្រមស៊ើបសួរ ដែលនាំឱ្យអូសបន្លាយពេលយូរ។
បើតាមរដ្ឋមន្ត្រីវ័យក្មេងនៃក្រសួងយុត្តិធម៌នេះ បទឧក្រិដ្ឋ និងបទមជ្ឈិមដែលស្មុគស្មាញ ទើបតម្រូវឲ្យមានបើកការស៊ើបសួរ។ ចំណែកបទលហុគឺមិនតម្រូវឲ្យមានបើកការស៊ើបសួរឡើយ។ លោក កើត រិទ្ធ បន្ថែមថា បទមជ្ឈិមមួយចំនួន និងបទលហុ គឺមាននីតិវិធី២ផ្សេងទៀត គឺព្រះរាជអាជ្ញាប្រើវិធីចោទដោយបញ្ជូនរឿងទៅចៅក្រមជំនុំជម្រះផ្ទាល់ និងការបង្ហាញខ្លួនភ្លាម។
«សំណុំរឿងដែលច្រើនជាងគេក្នុងការកកស្ទះធ្វើការពិនិត្យគឺ កកស្ទះនៅដំណាក់ការស៊ើបសួរនេះក៏ច្រើនដែរ អ៊ីចឹងយើងលើកទឹកចិត្តជាការគាំទ្រផ្នែកច្បាប់ លើកទឹកចិត្តឲ្យប្រើប្រាស់វិធីចោទប្រកាន់ ពីរផ្សេងទៀត ក្រៅពីការបើកការស៊ើបសួរទៅចៅក្រមស៊ើបសួរ ដែលធ្វើឲ្យរឿងកកស្ទះនៅទៅនោះ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក កើត រិទ្ធ ដែលបានអះអាងថា បច្ចុប្បន្នចៅក្រម១នាក់ អាចដោះស្រាយសំណុំរឿង១២៩ករណីក្នុង១ឆ្នាំ បើគិតជាមធ្យម។
តែយ៉ាងណាលោក សន ជ័យ នៅតែស្នើឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ស៊ើបអង្កេតឱ្យបានស៊ីជម្រៅលើករណីយឺតយ៉ាវកន្លងមកនេះ ព្រោះវាបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់កម្រិតជីវភាព និងការរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋខ្លាំង។ ជាពិសេសពន្លឿននីតិវិធីដោះស្រាយសំណុំរឿង។ «ប្រព័ន្ធ ឬមូលហេតុនៃការយឺតយ៉ាវនៅក្នុងការចាត់ការនៅក្នុងសំណុំរឿង វាគួរតែមានការស៊ើបអង្កេតឱ្យស៊ីជម្រៅដែរ។ ចំណុចនេះខ្ញុំគិតថាក្រសួងយុត្តិធម៌ គួរតែជួយពន្លឿន។ ក្រសួងយុត្តិធម៌មិនមែនជាអារកាត់ជំនួសតុលាការទេ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវរកវិធីមួយ ដើម្បីជំរុញនីតិវិធីឱ្យមានការចាត់ការនៅក្នុងសំណុំរឿងហ្នឹងឱ្យបានឆាបរហ័ស កុំឱ្យអូសបន្លាយ។ ការអូសបន្លាយតាមបច្ចេកទេស វាតែងតែនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់ក្រុមដែលរងគ្រោះពីបញ្ហា និងបទល្មើស»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា។
ក្រសួងយុត្តិធម៌ រំពឹងថា យុទ្ធនាការនេះ នឹងអាចកាត់បន្ថយការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតាមសាលាដំបូងរាជធានី ខេត្ត ពី៥០ភាគរយ ទៅ៧០ភាគរយ នៅក្នុងរយៈពេល៦ខែ ដែលអាចជួយឱ្យស្ថាប័នតុលាការ មានសមត្ថភាពកាន់តែប្រសើរឡើងជាងមុន ក្នុងការផ្ដល់សេវាយុត្តិធម៌ ក៏ដូចជាសោះស្រាយសំណុំរឿងឱ្យបានឆាប់រហ័ស ស្របតាមច្បាប់ជាធរមាន។ «បន្ទាប់ពីដាក់ចេញនូវយុទ្ធនាការនេះ ក្រសួងយុត្តិធម៌ នឹងតាមដានប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តយុទ្ធនាការ ពិនិត្យ និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា ដែលអាចកើតមានឡើងក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ទនាការ ព្រមទាំងបូកសរុបនិងវាយតម្លៃអំពីលទ្ធផលនៃការអនុវត្តយុទ្ធនាការ ដែលអាចប្រើជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ទិសដៅកំណែទម្រង់នាពេលអនាគត»។ នេះជាការបន្ថែមរបស់រដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌៕