វៀតណាមនិងហ្វីលីពីន ចាត់ទុកសមយុទ្ធយោធាចិននៅដែនទឹកមានជម្លោះ ជាការបំពានដែនអធិបតេយ្យ

សង្គមអន្តរជាតិ

អន្តរជាតិ

វៀតណាមនិងហ្វីលីពីន ចាត់ទុកសមយុទ្ធយោធាចិននៅដែនទឹកមានជម្លោះ ជាការបំពានដែនអធិបតេយ្យ

03, Jul 2020 , 7:29 pm

រូបភាព

រូបភាពថតពីលើអាកាស កាលពីថ្ងៃទី២ មករា ឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញ ក្បួនទ័ពជើងទឹកចិន អំឡងសមយុទ្ធយោធាក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង (AFP)

ដោយ:

វៀតណាម និងហ្វីលីពីន នៅថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា បានរិះគន់ការធ្វើសមយុទ្ធយោធារបស់ចិនក្នុងតំបន់ជម្លោះនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយព្រមានថា វាអាចបង្កភាពតានតឹងក្នុងតំបន់ និងប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងប៉េកាំងជាមួយប្រទេសជិតខាងខ្លួន។ បន្ថែមពីប្រទេសជម្លោះក្នុងសំណុំរឿងដែនទឹកនេះ ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនឯណោះ បានបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភជុំវិញទង្វើចិននេះ ហើយអះអាងថា នឹងបង្កអស្ថិរភាពកាន់តែខ្លាំងក្នុងតំបន់។

សមយុទ្ធយោធាចិនដែលគ្រោងធ្វើឡើងរយៈពេល៥ថ្ងៃ បានចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា នៅក្បែរប្រជុំកោះប៉ារ៉ាសែល (Paracel) ដែលចិននិងវៀតណាមទាមទារដូចគ្នា។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អាជ្ញាធរសមុទ្រចិន កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា។

មួយថ្ងៃក្រោយសមយុទ្ធយោធានេះចាប់ផ្ដើម ក្រសួងការបរទេសវៀតណាម បានហៅសមយុទ្ធនេះជា«ការបំពានដែនអធិបតេយ្យវៀតណាមធ្ងន់ធ្ងរ» ហើយអាចជះឥទ្ធិពលអាក្រក់លើទំនាក់ទំនងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងជាមួយអាស៊ាន។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ដោយដកស្រង់កំណត់ទូតវៀតណាមផ្ញើទៅភាគីចិន។

ការទាមទាររបស់វៀតណាម គឺផ្អែកលើអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS) ។ ទាក់ទិនបញ្ហានេះ ក្រសួងការបរទេសវៀតណាម សង្កត់ធ្ងន់ថា រាល់សកម្មភាពនានា ក្នុងតំបន់សមុទ្រវៀតណាមនេះ ត្រូវតែទទួលការអនុញ្ញាតពីភាគីវៀតណាម ដូចមានចែងក្នុងអនុសញ្ញា UN។

ទោះបីគ្មានទាមទារចំណែកអ្វីក្នុងប្រជុំកោះប៉ារ៉ាសែល រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិហ្វីលីពីន លោក Delfin Lorenzana បានរិះគន់ចិនក្នុងវេទិកាសន្តិសុខមួយថា ការធ្វើសមយុទ្ធយោធាក្នុងតំបន់ជម្លោះនេះ គឺហួសព្រំដែនទឹកខ្លួន ហើយនេះគឺជាអំពើបង្ករឿង និងមិនអាចទទួលយកបានឡើយ។

មែនទែនទៅ រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ និងក្រុងម៉ានីល គឺជាប្រទេសទាមទារដែលហ៊ានរិះគន់ចិនខ្លាំងៗ ដោយពួកគេមើលឃើញថា ចិនបន្តពង្រីកដែនឥទ្ធិពលខ្លាំងជ្រុលក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយបំពានព្រំដែនដែលមានចែងក្នុងច្បាប់សមុទ្រអន្តរជាតិ។

ដោយផ្អែកលើយុត្តាធិការប្រវត្តិសាស្ត្រ ចិនទាមទារជាង៨០ភាគរយនៃសមុទ្រនេះ។ ក្រៅពីវៀតណាម និងហ្វីលីពីន ប្រជាជាតិផ្សេងទៀតដែលទាមទារចំណែកពួកគេក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺមានដូចជា ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី និងកោះតៃវ៉ាន់។

សហរដ្ឋអាមេរិកដែលពុំមែនជាប្រទេសជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានបង្ហាញកង្វល់ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពយោធារបស់ចិនលើកនេះដែរ។ ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក បញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដូច្នេះថា៖«ការរៀបចំសមយុទ្ធយោធាក្នុងដែនដីជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺប៉ះពាល់ដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងគោលដៅបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងនិងរក្សាស្ថិរភាព(តំបន់)»។

កន្លងទៅ អាមេរិក បានចោទចិនថា ធ្វើយោធូបនីយកម្មក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយព្យាយាមសម្ញែងសាច់ដុំដើម្បីសម្លុតប្រទេសជិតខាងខ្លួនក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលហ៊ានទាញយកធនធានធម្មជាតិក្នុងសមុទ្រនេះ។

សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលជាតំបន់សម្បូរដ៏ធនធានធម្មជាតិនិងផ្លូវទឹកពាណិជ្ជកម្មដ៏មមាញឹក

គឺជាអាទិភាពយុទ្ធសាស្ត្រគោលមួយសម្រាប់ចិន។ តាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៥មក ចិនបានសាងសង់កោះ សិប្បនិម្មិតចំនួន៧ក្នុងប្រជុំកោះ Spratly និងធ្វើទំនើបកម្មលើកងទ័ពជើងទឹករបស់យោធា ដែលផ្ដោតសំខាន់លើការពង្រឹងវត្តមានខ្លួនក្នុងតំបន់ជម្លោះនេះ។

ក្រៅពីចិន ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន តៃវ៉ាន់ និងវៀតណាមដែលទាមទារដែនអធិបតេយ្យក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ឥណ្ឌូណេស៊ីដែលពុំមែនជាប្រទេសទាមទារ ក៏មានជម្លោះដាច់ដោយឡែកជាមួយប៉េកាំងជុំវិញផ្នែកនៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ខ្លួន (EEZ) ។ រឿងដែលប៉ះពាល់ប្រយោជន៍រដ្ឋាភិបាលហ្សាការតានៅត្រង់ចំណុចថា ចិនទាមទារទឹកដីតាមបន្ទាត់៩ឆ្នូត(Nine-dash line) ដែលយកជាកម្មសិទ្ធិដែនទឹកស្ទើរទាំងស្រុងក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងរាប់ទាំងផ្នែកនៃ EEZ របស់ឥណ្ឌូណេស៊ី។