អន្តរជាតិ
មូលហេតុដែលចិនច្បាស់ជានឹងប្រកួតប្រជែងជាមួយនាវាផ្ទុកយន្តហោះអាមេរិកក្នុងដែនសមុទ្រអាស៊ីដែលមានជម្លោះ
រូបឯកសារ៖ យន្តហោះប្រយុទ្ធប្រភេទ F-35B Lightning II ធ្វើប្រតិបត្តិការនៅតំបន់សមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០។
×![]()
ដោយ: VOA
តៃប៉ិ ៖ នាវាផ្ទុកយន្តហោះអាមេរិក៣គ្រឿងបានចូលក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដែលនេះជាការបង្ហាញកម្លាំងដ៏ធំខុសប្រក្រតីមួយក្នុងដែនទឹកមានជម្លោះរបស់អាស៊ី និងទំនងជាការព្រមានមួយដល់ទីក្រុងប៉េកាំងផងដែរ។ ប្រទេសចិនច្បាស់ជា ធ្វើអ្វីៗទាំងអស់ក្នុងការធានាថា នឹងឆ្លើយតបជាមួយការបង្ហាញកម្លាំងរបស់ខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្មានភាគីណាមួយត្រូវគេរំពឹងថា នឹងធ្វើការបាញ់ប្រហារមុនឡើយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា ប្រទេសចិនសង្ឃឹមថា ខ្លួននឹងឆ្លើយតបគ្រប់សកម្មភាពយោធាទាំងអស់របស់អាមេរិក យ៉ាងហោចណាស់ក៏ក្នុងរូបភាពនៃការប្រកួតប្រជែងមួយ ដើម្បីបង្ហាញកម្លាំងរបស់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំដែលអាមេរិកកំពុងរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសតូចៗមួយចំនូនក្នុងទ្វីបអាស៊ីចាប់អារម្មណ៍ និងធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្លួនអបអរចំពោះរឿងនេះ។
លោកស្រី Yun Sun មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃកម្មវិធីតំបន់អាស៊ីបូព៌ានៃមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ Stimson ក្នុងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានលើកឡើងថា៖ «គោលនយោបាយបច្ចុប្បន្នរបស់ចិនគឺថាបើអាមេរិកធ្វើអ្វីមួយ យើងត្រូវឆ្លើយតបក្នុងកម្រិតប្រហាក់ប្រហែលគ្នា និងដោយកម្រិតប្រាកដប្រជាដូចគ្នា»។
ទីបញ្ជាការដ្ឋានឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានឲ្យដឹងថា នាវាផ្ទុកយន្តហោះ៣គ្រឿងរបស់អាមេរិក USS Theodore Roosevelt, USS Nimitz និង USS Ronald Reagan បានចូលទៅក្នុងដែនទឹកសមុទ្រចិនខាងត្បូង កាលពីចុងខែមិថុនាកន្លងទៅ។
ទីបញ្ជាការដ្ឋានឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបាននិយាយក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២៩មិថុនាថា ក្រុមនាវាផ្ទុកយន្តហោះ Nimitz និង Ronald Reagan នឹងចូលរួម «សមយុទ្ធយោធានិងប្រតិបតិ្តការ សមាហរណកម្ម ដែលរក្សាការតាំងចិត្តប្រកបដោយការឆ្លើយតប ការបត់បែន និងការអត់ធន់ ចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀង ការពារគ្នាទៅវិញទៅមកជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្តនិងដៃគូនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក»។
លោកស្រី Sun និយាយថា ប្រទេសចិននឹងឆ្លើយតបតាមផ្លូវយោធា នយោបាយ និងការទូតព្រោះចិន ដឹងថា លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក Donald Trump អាចចាញ់ក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្នុងខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។
ក្នុងរយៈពេលជាង២ឆ្នាំនៃទំនាស់ពាណិជ្ជកម្ម ការខ្វែងគំនិតគ្នាលើអនាគតនៃបូរណភាពទឹកដីចិនហុងកុង និងការគាំទ្ររបស់អាមេរិកចំពោះកោះតៃវ៉ាន់កាន់តែខ្លាំងឡើងនោះ បានធ្វើឲ្យចិនប្រុងជើងការប្រឆាំងជាមួយលោកត្រាំ។ កោះតៃវ៉ាន់គ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង ប៉ុន្តែចិនបានចាត់ទុកដែនកោះនេះថាជារបស់ខ្លួន។
លោកស្រី Sun បានបន្តថា៖ «ប្រទេសចិនអាចជឿថា ខ្លួនគ្មានអ្វីដែលត្រូវបាត់បង់នោះទេក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែរបស់រដ្ឋបាលលោកត្រាំ មុនការបោះឆ្នោត ហើយចិនអាចប្រើឱកាសនេះដើម្បីដោះស្រាយនូវរាល់បញ្ហាពិបាកៗទាំងអស់ដែលក្រុងប៉េកាំងមានបំណងចង់ធ្វើពីអតីតកាលតែមិនអាចធ្វើបាន ដូច្នេះពេលនេះជាពេលមួយដ៏ល្អដែលខ្លួនអាចធ្វើ»។
កាលពីខែមុន មន្ត្រីចិនក្នុងក្រុងប៉េកាំង បានអនុម័តច្បាប់សន្តិសុខមួយក្នុងបំណងបញ្ឈប់ការប្រឆាំងតវ៉ាក្នុងក្រុងហុងកុង ដែលនាំឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ព្រួយបារម្ភ ហើយការប៉ះទង្គិចជាមួយកងទ័ពឥណ្ឌា ក្នុងរឿងជម្លោះទឹកដីជាមួយប្រទេសឥណ្ឌាដែលជាសម្ព័នមិត្តរបស់អាមេរិកនោះ។
អ្នកដឹកនាំគណបក្សកុម្មុយនីស្តក្នុងក្រុងប៉េកាំង នឹងឆ្លើយតបទៅនឹងនាវាផ្ទុកយន្តហោះរបស់អាមេរិក ដើម្បីជាការរំឭកដល់ពិភពលោកពីឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់អាស៊ី ជាពិសេសក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់លោក Oh Ei Sun អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអន្តរជាតិនៃប្រទេសសិង្ហបូរី។ លោកបានប្រដូចមហិច្ឆតាចិនទៅនឹងទ្រឹស្តី Monroe ឆ្នាំ1823 ដែលជាគោលនយោបាយអាមេរិកមួយ ដែលចែងថា អំណាចរបស់អឺរ៉ុបមិនត្រូវជ្រៀតជ្រែកក្នុងរឿងអាមេរិក ហើយអាមេរិកក៏មិនជ្រៀតជ្រែកក្នុងរឿងអឺរ៉ុបដែរ។
លោក Oh Ei Sun បានថ្លែងថា៖ «ប្រទេសចិននឹងចាត់ទុកតំបន់ជុំវិញសមុទ្រចិនខាងត្បូង ស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ដែលនេះវាប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងទ្រឹស្តីរបស់ Monroe ដែលថា បណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុប មិនគួរជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការរបស់អាមេរិកនោះទេ»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងជាអ្នកទាមទារដែលមានកងទ័ពខ្លាំងជាងគេក្នុងការគ្រប់គ្រងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលមានទំហំ៣,៥លានគីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដែលជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយត្រីនិងថាមពលឧស្ម័ន។ ប្រទេសប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន តៃវ៉ាន់ និងប្រទេសវៀតណាម កំពុងស្ថិតក្នុងជម្លោះជាមួយចិនក្នុងការដណ្តើមការគ្រប់គ្រងនូវតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងទាំងអស់ឬផ្នែកខ្លះ ដែលអាចមានទំហំប្រមាណ៩០ភាគរយនៃតំបន់សមុទ្រទាំងមូល។
ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនលើកឡើងថា តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងគួរត្រូវទុកបើកចំហអន្តរជាតិប្រើប្រាស់។ ក្រោមរដ្ឋបាលលោកត្រាំ សហរដ្ឋអាមេរិកបានជួយប្រទេសវៀតណាម តៃវ៉ាន់ និងហ្វីលីពីនក្នុងការពង្រឹងកងទ័ពរបស់ពួកគេ។
លោក Oh និយាយថា មន្ត្រីចិន «ពិតជាមិនស្វាគមន៍នាវាចំបាំងអាមេរិកទាំងអស់ដែលបានឆ្លងកាត់តំបន់សមុទ្រខាងត្បួងឡើយ»។
អ្នកជំនាញយោធាចិនជឿថា ការចល័តនាវាផ្ទុកយន្តហោះអាមេរិកបានបង្ហាញពី «នយោបាយអនុត្តរភាពនៅក្នុងតំបន់» នេះបើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានរដ្ឋចិន Global Times ដែលមានទីស្នាក់ការក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង កាលពីថ្ងៃទី១៤មិថុនា។ គេហទំព័ររបស់សារព័ត៌មាននេះ បានចុះផ្សាយថា «ប្រទេសចិនអាចធ្វើការប្រឆាំងតបតវិញតាមរយៈការធ្វើសមយុទ្ធយោធា និងបង្ហាញពីលទ្ធភាពនិងការតាំងចិត្ត ក្នុងការការពារដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។
ប្រទេសចិនកន្លងមកបានបង្ហាញការតាំងចិត្តដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយសកម្មភាពនាវាអាមេរិកក្នុងតំបន់អាស៊ីរួចហើយ។ សកម្មភាពឆ្លើយតបកន្លងមករបស់ចិន បានធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងរវាងចិនអាមេរិក មានភាពល្អក់កករ និងធ្វើឲ្យប្រទេសតូចៗមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ីមានការភ័យខ្លាចមិនហានកាន់ជើងខាងណាទេ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី សកម្មភាពទាំងនោះមិនដែលបានបង្កឲ្យមានជម្លោះនៅឡើយទេ។
ការឆ្លងកាត់របស់នាវាសង្គ្រាមអាមេរិកក្នុងច្រកសមុទ្រដែលខណ្ឌចែកកោះតៃវ៉ាន់ និងប្រទេសចិនដីគោកនោះ បានទទួលការឆ្លើយតបវិញពីចិនដីគោក ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក ដែលក្នុងនោះរួមមានការហោះចូលក្នុងដែនអាកាសតៃវ៉ាន់ដោយយន្តហោះចំបាំងរបស់ចិនដីគោក ជាឧទាហរណ៍។ នៅពេលដែលនាវាពិឃាដបំពាក់មីស៊ីលរបស់អាមេរិក USS Barry បានឆ្លងកាត់ជិតតំបន់ត្រួតត្រារបស់ចិនក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងក្នុងខែមេសានោះ ប្រទេសចិនបានប្តូរឈ្មោះកូនកោះចំនួន៨០និងប្រែក្លាយតំបន់ទាំងនោះឲ្យទៅជាកន្លែងដែលមានផលប្រយោជន៍សម្រាប់ចិន។
លោក Alexander Huang សាស្ត្រាចារ្យមុខវិជ្ជាយុទ្ធសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Tamkang ក្នុងកោះតៃវ៉ាន់ លើកឡើងថា ប្រទេសចិនរំពឹងថា ការឆ្លើយតបរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងអាមេរិកនឹងបង្កើនការជឿជាក់របស់ប្រជាជនចិនលើកងទ័ពរបស់ខ្លួន។ រដ្ឋាភិបាលចិនសង្ឃឹមថា នឹងអាចបង្ហាញដល់ប្រជាជនរបស់ខ្លួនថាចិនអាចប្រឈមជាមួយអាមេរិកដោយផ្ទាល់បាន។
លោក Huang និយាយថាក្នុងឱកាសខួប១០០ឆ្នាំ នៃកំណើតបក្សកុម្មុយនីស្តចិននៅឆ្នាំក្រោយ ប្រទេសចិននឹងពង្រឹងការប្រឆាំងរបស់ខ្លួនទៅលើឥទ្ធិពលអាមេរិក។ រដ្ឋាភិបាលឯកបក្សរបស់ប្រទេសចិនជាទូទៅបានព្យាយាមដើម្បីបង្ហាញពីភាពខ្លាំងរបស់ខ្លួន នៅមុនពេលមានព្រឹត្តិការណ៏ធំកើតឡើង។
លោក Huang លើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំគិតថាក្នុងរយៈប៉ុន្មានខែខាងមុខនេះ ពួកគេនឹងអាចបង្ហាញពីកម្លាំងរបស់គេ។ គ្មានហេតុផលណាដែលគេបោះបង់ចោលនូវបំណងនោះឡើយនៅពេលនេះ»៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
